جنگ اوکراین، ساختار سنتی روشنفکران و الیت های روسیه را به کلی دگرگون کرده است. اکنون وفاداری به پوتین و کارآمدی در جنگ مهم ترین معیار برای ارزش افراد است.

به گزارش اقتصادنیوز، خانواده ها و نزدیکان پوتین جایگاه ویژه ای یافته اند و افراد ملی گرا و مذهبی فرصت های نفوذ بیشتری کسب کرده اند. الیت های قدیمی تر جامعه، با ترس از تضعیف جایگاه، به سیاست احتیاط و حمایت ظاهری از جنگ روی آورده اند.

اکونومیست در گزارشی نوشت: در دو دهه اول قرن بیست ویکم، صحنه سیاسی و اجتماعی روسیه پر از رخدادهای خیره کننده بود. مجلات براق و پرتیراژ، اخبار مهمانی ها و مراسم های مجلل را پوشش می دادند؛ وزرا، الیگارش ها و مدیران شرکت ها در کنار هم شام می خوردند و ستاره های بین المللی برای اجرا به روسیه دعوت می شدند، سیاستمداران و تکنوکرات ها با رهبران کسب وکار خارجی دیدار می کردند و سپس به قصرهای امپراتوری شهر می رفتند تا خاویار سیاه میل کنند.

حال که نزدیک به چهار سال از آغاز جنگی که روسیه هنوز موفق به پیروزی در آن نشده می گذرد، جامعه نخبگان و رووشنفکران روسیه، دچار انزوا و ترس شده اند. حضور آن ها در فوروم امسال سن پترزبورگ بسیار محدود بود و بسیاری به حومه شهر نقل مکان کرده اند. کاهش تعاملات اجتماعی ناشی از مشکلات اقتصادی، تحریم ها و نرخ های بالای بهره است، اما مهم تر از آن، اصلی ترین دلیل فضای بی اعتمادی و ترس از تغییرات سیاسی است. به عقده کارشناسان، نخبگان روسیه اکنون تنها با افراد قابل اعتماد و کسانی که مطمئن باشند ارتباط برقرار می کنند و هرگونه مبادله اطلاعات مهم بدون حضور مستقیم پوتین، خطرناک است.

تا پیش از آغاز جنگ، ورود و بقای نخبگان در سطح بالای سیاسی روسیه قوانین مشخصی داشت. این نخبگان بیشتر به توزیع منابع اهمیت می دادند تا قدرت سیاسی واقعی. آن ها در شبکه های به هم پیوسته ای قرار داشتند که پیرامون پوتین شکل گرفته بود؛ گروه هایی متشکل از همراهان اولیه پوتین در سنت پترزبورگ، کارمندان حرفه ای، سیلویک ها، اعضای سرویس های امنیتی، و اولیگارش ها که بخشی از ثروت خود را قبل از ریاست جمهوری پوتین به دست آورده بودند و وفاداری خود را تضمین کرده بودند.

این افراد در قالب شبکه های بزرگ و سازمان یافته عمل می کردند که شباهت زیادی به خانواده های سیاسی داشتند. هر گروه، روابط درونی، رهبران و وابستگان خودش را داشت و برای پیشبرد منافع خود، با گروه های دیگر تعامل و رقابت می کرد، شبیه به یک خانواده سیاسی که اعضای آن حمایت و وفاداری متقابل دارند.

عضویت در این ساختار باعث می شد مسیر پیشرفت برای افراد هموارتر شده و از آن ها حفاظت نسبی می کرد. همچنین تعادل قدرت بین این شبکه ها همیشه با تصمیمات شخص رییس جمهور تنظیم می شد. پوتین به تعادل میان گروه ها توجه داشت و افراد می دانستند که ماندن در مسیر مشخص وعدم دخالت در حوزه های دیگر، بهترین راه برای حفظ موقعیت و امنیت است.

جنگ در اوکراین این سیستم را به هم زده است. اکنون معیار اصلی ارزش افراد نزد پوتین، توانایی کمک به پیروزی روسیه در جنگ است. او در فوریه 2024 اعلام کرد: نخبگان واقعی کسانی هستند که به روسیه خدمت می کنند؛ یعنی کارگران، سربازان، و افراد قابل اعتمادی که وفاداری خود را در عمل اثبات کرده اند.

این تغییر باعث شد که سیاستمداران و صاحبان کسب وکار برای میهن پرست نشان دادن خود تلاش کنند؛ آن ها گاهی دارایی های خود را واگذار و مسئولیت های جدید می پذیرند. در همین حال، کسانی که شکست ها یا تأخیرها را بر دوش دارند، دیگر پشتوانه ای ندارند. سقوط کلانه وزیر دفاع پیشین، سرگیی شویگو، و معاونش تیمور ایوانوف نمونه ای بارز است؛ آن ها پس از ناکامی ها و اتهامات فساد، به شدت مورد تنبیه و تضعیف قرار گرفتند.

مرگ یا سقوط اعضای ساختارهای قدیمی، مانند خودکشی وزیر حمل ونقل رومان استاروویت، حس بی ثباتی و ترس را در نخبگان تقویت کرده است. آن ها اکنون تنها با افرادی که پوتین به طور مستقیم به آن ها اعتماد دارد، در ارتباط هستند و هر گونه خطای کوچک می تواند به سقوط یا سرزنش عمومی آن ها منجر شود.

یکی از تحولات قابل توجه، افزایش نفوذ وابستگان خانوادگی و نزدیکان شخصی پوتین است. نمونه بارز آن آنا تسویلیوا، معاون وزارت دفاع و مدیر صندوق مدافعان وطن است که گفته می شود نزدیک ترین خویشاوند پوتین است. تسویلیوا مسئولیت اطلاع رسانی درباره قربانیان جنگ و مدیریت برنامه های حمایتی از سربازان را بر عهده دارد و به عنوان نماینده ای پرنفوذ و مورد اعتماد پوتین شناخته می شود.

نقش زنانه و نحوه تعامل او با خانواده های سربازان، به همراه رفتار گرم و نزدیکش با جامعه، موجب شده که تسویلیوا به چهره ای کلیدی و رسانه ای تبدیل شود. در کنار او، کاترینا تیخونوا، که به عنوان دختر پوتین معرفی می شود، در رویدادهای مهم علمی و سیاسی نقش دارد و حضور خانوادگی در نهادهای قدرت افزایش یافته است. این تحول نشان دهنده بازتعریف معیارهای وفاداری و جایگاه افراد در ساختار قدرت است.

همزمان با تغییرات در ساختار نخبگان دولتی، متحدان جدیدی با گرایش های مذهبی و ملی گرایانه به صحنه قدرت در روسیه وارد شده اند. ازدواج کنستانتین مالوفیف، سرمایه دار رسانه ای محافظه کار، با ماریا لووا بلوا، کمیسر حقوق کودکان روسیه، نمونه بارز این روند است. این زوج، هر دو طرفدار ارزش های سنتی و هویت روسی هستند و با حمایت کرملین، چهره ای تبلیغاتی و فرهنگی برای پروژه امپراتوری گرایانه پوتین ایجاد کرده اند.

مالوفیف با رسانه ها و شبکه های اجتماعی، پیام های ناسیونالیستی و مذهبی را ترویج می کند و لووا بلوا از نفوذ خود برای پیشبرد سیاست های دولت استفاده می کند. اتحاد این گروه ها با پوتین نشان دهنده ی ترکیب جدید قدرت است که شامل خانواده، وفاداری نظامی و ایدئولوژی راست گرا می شود.

جنگ اوکراین به شکل گسترده، همه فعالیت های سیاسی و اجتماعی را به خدمت جنگ درآورده است. پوسترهای تبلیغاتی مردان را به خدمت سربازی تشویق می کنند و وعده های مالی و مزایای شغلی ارائه می دهند. با وجود این، نیروی انسانی کافی برای ارتش هنوز دچار کسری است و دولت تلاش می کند تا با تبلیغات و ترویج مفاهیم میهن پرستی، جنگ را جذاب نشان دهد.

چهره هایی مانند آرتیوم ژوگا، فرمانده سابق نیروهای جدایی طلب در اوکراین و فرستاده رییس جمهور به منطقه اورال، نماد این سیاست هستند. ژوگا با سابقه جنگ و مبارزه، نماینده الگوی جدید نخبگان جنگی است که نه از طبقه سنتی، بلکه از میان مبارزان ساخته شده اند. برنامه های آموزشی و مدیریتی برای کهنه سربازان و معرفی آن ها به نهادهای قدرت، بخشی از تلاش برای تربیت نسل جدید نخبگان وفادار به پوتین است. ظهور نسل جدید سیاستمداران در روسیه

پروژه هایی مانند زمان قهرمانان برای سربازان بازگشته از جنگ طراحی شده است. به این سربازها آموزش مدیریت، کسب وکار و خدمات دولتی می دهند و آن ها را برای ورود به ساختار قدرت آماده می کنند. حضور این افراد در مراسم و برنامه های رسانه ای، تصویری از وفاداری و شایستگی را به نمایش می گذارد و موجب می شود که نخبگان سنتی مجبور شوند به این روند جدید واکنش نشان دهند.

تغییرات سریع در ساختار قدرت و ظهور چهره های جدید باعث ایجاد حس اضطراب و بی ثباتی میان نخبگان قدیمی شده است. آن ها نگرانند که پس از پایان جنگ، پوتین دست به بازتعریف مجدد جایگاه ها بزند و قدرت و منابع بیشتری را به وفاداران جدید خود اختصاص دهد.