فرارو فرانتس-استفان گادی، پژوهشگر ارشد حوزهٔ قدرت سایبری و منازعات آینده در مؤسسهٔ بین المللی مطالعات استراتژیک

به نقل از نشریه فارن پالیسی، در سناریویی فرضی اما هشداردهنده، چین حمله ای فراگیر را علیه تایوان آغاز می کند و ایالات متحده برای دفاع از این جزیره وارد میدان نبرد می شود. مطابق با دکترین ها و مفاهیم عملیاتی پنتاگون، نیروی دریایی و هوایی آمریکا با شلیک هزاران موشک دوربرد به کشتی ها، مراکز فرماندهی و پایگاه های لجستیکی چین، نبرد را با ضربه ای برق آسا آغاز می کنند.

در همان موج نخست حملات، بیش از 33 هزار سلاح هدایت شوندهٔ دقیق، حدود 8500 هدف را نابود می سازد. به موازات آن، حملات سایبری گسترده شبکه های نظامی چین را فلج کرده و ساختار فرماندهی پکن را از هم می پاشد. نتیجه، پیروزی ای فناورانه و سریع برای آمریکا است؛ نبردی با کمترین تلفات انسانی که جلوه ای از قدرت نمایی مدرن ایالات متحده را به نمایش می گذارد؛ تصویری درخشان از برتری تکنولوژیک که در نگاه نخست یک موفقیت تمام عیار به نظر می رسد.

اما فرانتس-استفان گادی، پژوهشگر و نویسندهٔ کتاب چگونه ایالات متحده با چین می جنگد: خطرات دستیابی به پیروزی سریع (انتشارات دانشگاه آکسفورد، نوامبر 2025)، هشدار می دهد که چنین پیروزی ظاهراً درخشان می تواند سرآغاز بحرانی هولناک باشد. به باور او، هنگامی که سامانه های موشکی و مراکز فرماندهی چین یکی پس از دیگری از کار می افتند و ارتباطات نظامی فرو می پاشد، رهبران پکن در وضعیتی از سردرگمی و فشار روانی شدید قرار می گیرند. در چنین فضای بحرانی و بی ثباتی، احتمال اتخاذ تصمیمی فاجعه بار یعنی توسل به سلاح هسته ای، به طرز خطرناکی افزایش می یابد. گادی می نویسد پکن ممکن است پیش از نابودی کامل توانمندی هایش، دستور اجرای یک انفجار هسته ای نمایشی بر فراز آب های آزاد را صادر کند تا عزم خود را به واشنگتن نشان دهد و شاید مانع از ادامهٔ عملیات نظامی آمریکا شود.

اما در چنین لحظه ای بحرانی، هیچ کس نمی تواند تضمین کند که واشنگتن این اقدام را صرفاً حرکتی نمایشی تلقی کند. واکنش احتمالی ایالات متحده می تواند به سرعت به سمت حملات پیش دستانهٔ هسته ای علیه باقی ماندهٔ توان نظامی چین سوق یابد. در آن صورت، همان پیروزی سریع و فناورانه ای که آمریکا به دنبالش بود، ممکن است خود به جرقه ای برای آغاز فاجعه ای جهانی تبدیل شود؛ فاجعه ای که در آن هیچ برنده ای وجود نخواهد داشت.

آنچه تنش میان واشنگتن و پکن را به مسیر خطرناک تشدید تنش سوق می دهد، نه دکترین محتاطانهٔ هسته ای چین، بلکه رویکرد تهاجمی و پرریسک ایالات متحده در شیوهٔ جنگیدن است. برخلاف روسیه و آمریکا که از زرادخانه های هسته ای عظیم برخوردارند، رهبران پکن هنوز اطمینان ندارند که بتوانند از یک حملهٔ نخستینِ هسته ای آمریکا جان سالم به در برند و توان پاسخ متقابل خود را حفظ کنند؛ توانی که ستون اصلی بازدارندگی هسته ای به شمار می آید.

زرادخانهٔ هسته ای چین با سرعتی چشمگیر در حال گسترش است، اما همچنان فاصله ای قابل توجه با توان بازدارندگی ایالات متحده دارد. تا سال 2024، پکن حدود 600 کلاهک عملیاتی در اختیار داشت، در حالی که واشنگتن بیش از 3700 کلاهک آماده و مستقر در زرادخانه خود داشت. این نابرابری عمیق، احساس آسیب پذیری را در میان رهبران چین تقویت کرده و ممکن است آنان را به اتخاذ رویکردی پرریسک سوق دهد؛ یعنی استفادهٔ زودهنگام از سلاح های هسته ای در نخستین مراحل هر درگیری احتمالی، پیش از آن که توانمندی هایشان در برابر حملات پی درپی آمریکا از میان برود.

اما ریسک تشدید تنش تنها از شکاف عددی در زرادخانه ها ناشی نمی شود. یکی از پیچیده ترین و نگران کننده ترین جنبه های دکترین تسلیحاتی چین، استفاده از سامانه های دوکاربره است؛ سلاح هایی که قابلیت حمل هم کلاهک متعارف و هم هسته ای را دارند. اگر ایالات متحده به پایگاه های موشکی دی اِف-21 یا دی اِف-26 چین یا مراکز فرماندهی مرتبط با آن ها حمله کند، پکن ممکن است این اقدام را تلاشی برای نابودی بازدارندگی هسته ای خود تعبیر کند؛ برداشتی که می تواند به سادگی ماشهٔ واکنشی هسته ای را بکشد.

موشک میان برد دی اِف-26، نماد آشکار این درهم تنیدگی خطرناک میان جنگ متعارف و هسته ای است. این سامانه ها در پایگاه هایی مستقرند که هم موشک های متعارف و هم موشک های مجهز به کلاهک هسته ای را در خود جای داده اند. در رزمایش های ارتش چین، ابتدا شلیک متعارف انجام می شود و سپس همان پرتابگرها با کلاهک های هسته ای دوباره مسلح می گردند. در چنین وضعیتی، اگر ایالات متحده برای خنثی سازی حملات متعارف چین به این پایگاه ها حمله کند، پکن می تواند این اقدام را نشانه ای از تدارک واشنگتن برای یک حملهٔ نخستینِ هسته ای تلقی کند. چنین ابهامی در میانهٔ نبرد، خطرناک ترین نوع سوء تفاهم است؛ سوء تفاهمی که می تواند جهان را تا آستانهٔ یک فاجعهٔ هسته ای پیش ببرد.

در نهایت، برنامه ریزان نظامی ایالات متحده با معمایی تقریباً حل نشدنی روبه رو هستند. ادامهٔ تمرکز بر کارزارهای برق آسای فلج کننده علیه چین دقیقاً همان رویکردی است که احتمال تشدید تنش را افزایش می دهد؛ زیرا چنین استراتژی ای ممکن است رهبران پکن را در وضعیتی قرار دهد که تنها گزینهٔ در دسترس شان، توسل به سلاح هسته ای به نظر برسد. با این همه، محدودیت های مالی و لجستیکی نیز دست کم نشان می دهد که همین طرح های پرریسک از ابتدا شانس موفقیت چشمگیری ندارند.

رویکردی که در مفاهیم عملیاتی ایالات متحده برجسته شده، هدف گیری سامانه های فرماندهی، کنترل، ارتباطات، رایانه ها، اطلاعات، نظارت و شناسایی با استفاده از موشک های دوربرد و حملات سایبری است؛ رویکردی که قرار است جنگ را کوتاه کند اما ممکن است نتیجه ای معکوس داشته باشد. هدف گیری این شبکه ها که تمام حلقه های حیاتی یک نبرد را دربرمی گیرد از شبکه های ارتباطی نظامی و ماهواره های جمع آوری اطلاعات گرفته تا ستادهای فرماندهی که هماهنگی عملیات را بر عهده دارند، می تواند به جای کاهش درگیری، روند جنگ را طولانی تر و ویرانگرتر سازد.

اشتباه بزرگ این است که نابودی یا حذف رهبران را معادل پیروزی سریع بدانیم. شواهد تاریخی نشان می دهد که یگان ها تا وقتی به صورت فیزیکی منهدم نشده اند، به مقاومت و نبرد ادامه می دهند. نمونه ها گویا هستند: با وجود کشته شدن شمار قابل توجهی از فرماندهان روس در سال اول حمله به اوکراین، نیروهای زیر امر آن ها به فعالیت خود ادامه دادند.

اما واقعیت تلخ آن است که ایالات متحده آمادگی لازم برای تجربهٔ جنگی فرسایشی در شرق آسیا را ندارد. نتایج بازی های جنگی اخیر نشان می دهد که ذخیرهٔ موشک های تهاجمی دریایی آمریکا در کمتر از سه روز به پایان می رسد و موجودی موشک های زمین پایهٔ برد بلند نیز تنها برای 10 تا 14 روز دوام خواهد داشت؛ وضع سایر مهمات نیز چندان بهتر نیست. هرچند در بسیاری از سناریوها تایوان با پشتیبانی آمریکا و ژاپن قادر خواهد بود حمله آبی خاکی چین را دفع کند، اما این موفقیت بهایی سنگین خواهد داشت: غرق شدن ده ها کشتی آمریکایی، نابودی صدها هواپیما و کشته شدن ده ها هزار نظامی ایالات متحده.

اقدام فوری پنتاگون برای افزایش تولید تسلیحات حیاتی از جمله موشک های پدافندی دوربرد و موشک های ضربتی دقیق گامی منطقی و لازم است، اما معضل های بنیادی تشدید تنش را حل نمی کند. همان مفاهیم عملیاتی که ایالات متحده به آن ها تمایل نشان می دهد، خطر مبادلهٔ هسته ای را کاهش نمی دهند؛ بلکه برعکس، احتمال تشدید را افزایش می دهند.

پذیرش عملیِ رویکرد فرسایشی هوشمند ممکن است در عمل با مانع جدیِ ناتوانی مزمن ایالات متحده در تخصیص منابع لازم روبه رو شود؛ مشکلی که ریشه در فقدان اجماع سیاسی و اجتماعی دربارهٔ ضرورت رویارویی نظامی با چین بر سر تایوان دارد. واقعیت این است که حفظ استقلال تایوان می تواند مستلزم از دست دادن نیمی تا دوسوم از دارایی های نیروی هوایی و نیروی دریایی آمریکا همراه با هزاران کشته و زخمی در میان نیروهای نظامی باشد؛ بهایی که برای یک قدرت جهانی همچون ایالات متحده، احتمالاً قابل تحمل و پایدار نیست.

پذیرش یک راهبرد مؤثر در قبال بحران تایوان مستلزم آغاز گفت وگویی صادقانه و ملی است: مردم ایالات متحده باید روشن بدانند تا چه حد حاضرند برای حفظ استقلال تایوان هزینه بدهند. این پرسش مرکزی تعیین کنندهٔ انتخاب های سیاستی و تخصیص منابع خواهد بود؛ آیا جامعه و سیاستمداران آمریکایی حاضرند بهای انسانی و مادیِ یک درگیری بزرگ با چین را بپردازند یا خیر. مایکل هاوارد، مورخ نظامی، هشدار می دهد که غرب در مهِ صلح دریانوردی می کند ؛ یعنی هرچه زمان بیشتری از آخرین جنگ میان قدرت های بزرگ بگذرد، آستانهٔ خطا و لغزش به سوی تصمیمات فاجعه بار افزایش می یابد.

راه درست پیش رو مستلزم رها کردن توهماتِ آرامش بخش است. آنچه ارتش آمریکا دیگر نمی تواند ادامه دهد، پیش روی در مهِ صلح است. به تعبیر توسیدید، استراتژیست بزرگ آتنی: جنگِ بزرگ بعدی میان قدرت ها، آموزگاری سخت گیر خواهد بود.