دکترین جنگ های مدرن بر تسلط هوایی تأکید دارد، و جنگنده ها کلید دستیابی به این برتری هستند. پس از دهه ها تجربه، آزمون و خطا در دوران جنگ سرد (دورانی که در آن شوروی برخی از افسانه ای ترین جنگنده های تاریخ هوانوردی را تولید کرد) روسیه اکنون صنعتی قدرتمند در حوزه هوافضا دارد که قادر است جنگنده های پیشرفته را در مقیاس بالا طراحی و تولید کند.

هرچند بخش عمده ای از ناوگان نیروی هوایی روسیه هنوز از هواپیماهای دوران شوروی تشکیل شده، اما در سال های اخیر تعدادی از مدل های جدید نیز به خدمت گرفته شده اند که اغلب نسخه های ارتقایافته طرح های پیشین محسوب می شوند.

بخش اعظم جنگنده های جدید روسیه محصول شرکت دولتی دفتر طراحی سوخوی هستند که امروزه زیرمجموعه شرکت بزرگ تر یونایتد ایرکرفت کورپوریشن به شمار می آید. همان طور که انتظار می رود، بسیاری از این جنگنده ها در آینده با نسل های جدیدتری جایگزین خواهند شد. تا زمانی که طرح های جدید به مرحله تولید انبوه برسند، نیروی هوایی روسیه همچنان از ناوگان فعلی خود استفاده خواهد کرد. در این مطلب 5 فروند از جدیدترین جنگنده های ساخت روسیه را معرفی می کنیم.

جنگنده سوخو Su-57 (که ناتو آن را با نام رمز Felon می شناسد) نخستین پرواز خود را در سال 2010 انجام داد و جوان ترین جنگنده در ناوگان هوایی روسیه محسوب می شود. این هواپیما بسیار چابک، مافوق صوت و مجهز به آویونیک پیشرفته ای است، از جمله رادار آرایه فازی فعال N036 Byelka (AESA) که آن را به پیشرفته ترین جنگنده روسیه تبدیل کرده است.

Su-57 در واقع پاسخ روسیه به جنگنده های نسل پنجم پنهانکار آمریکا یعنی F-22 Raptor و F-35 Lightning II محسوب می شود.

روی کاغذ، Su-57 ویژگی های مشابهی دارد: باله های عقب زاویه دار، محفظه تسلیحاتی دوگانه، بدنه یکپارچه و پوششی از مواد جاذب امواج راداری برای کاهش انعکاس. همچنین، رادارهای جانبی N036B-1-01 زاویه پوشش راداری را افزایش می دهند. با این حال، کارشناسان بین المللی نسبت به توانایی واقعی این جنگنده جدید روسی تردید دارند.

در حالی که F-22 و F-35 به موتورهای پیشرفته Pratt & Whitney F119-PW-100 و F135 مجهز هستند، Su-57 هنوز از دو موتور Saturn AL-41F1 (که پیش تر روی جنگنده قدیمی تر Su-35 Flanker نصب شده بود) استفاده می کند و منتظر تکمیل موتور قدرتمندتر Izdeliye 30 است. افزون بر این، سطح مقطع راداری Su-57 احتمالاً بزرگ تر از F-22 یا J-20 چینی است، بخشی به دلیل ورودی های هوای کمتر بهینه و خروجی های آشکار موتور، که عملکرد پنهانکاری آن را زیر سؤال می برد.

مشکل دیگر، تعداد محدود این جنگنده هاست. تاکنون تنها حدود دو دوجین نمونه تولیدی از این نوع وارد خدمت فعال شده اند. با وجود این محدودیت ها، Su-57 همچنان جدیدترین جنگنده در ناوگان هواپیماهای روسیه به شمار می رود و نسبت به مدل های نسل چهارم پیشین پیشرفتی قابل توجه محسوب می شود.

جنگنده سوخو Su-35 که در سال 2007 با معرفی نسخه های جدید M و BM رونمایی شد، پیشرفته ترین و مدرن ترین گونه از خانواده جنگنده های Su-27 Flanker به شمار می رود. این هواپیما گرچه فاقد ویژگی های پنهانکاری نسل پنج است، اما در طبقه بندی رسمی به عنوان جنگنده ای از نسل 4++ شناخته می شود.

مانند دیگر مدل های فلنکر، Su-35 برای مانورپذیری فوق العاده طراحی شده و همچنان از چابک ترین جنگنده های در حال خدمت در جهان است. این جنگنده با دو موتور توربوفن Saturn AL-41F1S با توان ترکیبی حدود 64 هزار پوند نیرو پرواز می کند و می تواند به سرعتی در حدود 2٫25 ماخ در ارتفاع بالا دست یابد.

نازل های بردار رانش آن، امکان انجام مانورهایی مانند کبرای پوگاچف را فراهم می کنند؛مانوری که هم در نبردهای هوایی و هم در نمایش های پروازی شهرت زیادی دارد.

برای رهگیری اهداف در فواصل بسیار دور، Su-35 از رادار Irbis-E نوع PESA (آرایه اسکن الکترونیکی غیرفعال) بهره می برد که محدوده شناسایی آن بین 350 تا 400 کیلومتر است. این جنگنده می تواند مجموعه کامل موشک های هوابه هوای مدرن روسی را حمل کند، از جمله موشک کوتاه برد R-73 (و جانشین آن K-74M)، موشک های میان برد خانواده R-77، و موشک بسیار دوربرد R-37M.

در نوک بال های آن نیز غلاف های جنگ الکترونیک Khibiny-M نصب شده اند. اگر دشمن بیش از حد نزدیک شود، Su-35 همچنان می تواند با روش سنتی نبرد تن به تن وارد درگیری شود؛ با استفاده از توپ خودکار 30 میلی متری Gryazev-Shipunov GSh-301 با 150 گلوله آماده شلیک.

در حال حاضر بیش از 100 فروند Su-35 در خدمت فعال هستند و تعداد بیشتری نیز در خط تولید قرار دارند. در حالی که تولید Su-57 هنوز محدود است، Su-35 همچنان ستون فقرات ناوگان جنگنده های روسیه محسوب می شود.

هرچند ریشه طراحی Su-30 نزدیک به دو دهه پیش از Su-35 بازمی گردد (که آن را به یکی از نخستین نسخه های خانواده فلنکر تبدیل می کند) اما این مدل طی سال های اخیر چندین برنامه نوسازی را پشت سر گذاشته است که حاصل آن مدل های SM و SM2 در دهه 2020 بوده اند.

مانند سایر نسخه های بهبود یافته Su-27، جنگنده Su-30 از نظر ظاهری شباهت زیادی به نسخه اورجینال دارد، اما تفاوت های فنی آن عمیق تر است. این هواپیما دارای کابین دو نفره است که یک خلبان و یک افسر سامانه تسلیحاتی را شامل شده و برای مأموریت های طولانی طراحی شده است. برخی از نسخه های این جنگنده نیز دارای بالچه های جلو (کانارد) هستند تا وزن اضافه را جبران کرده و کنترل ارتفاع در زوایای حمله بالا را بهبود دهند.

Su-30 به عنوان یک جنگنده چندمنظوره واقعی طراحی شده و بر دوام و برد پرواز تأکید دارد. دو موتور AL-31FP با توان هر یک 27 هزار پوند پیشرانه، این هواپیما را به حداکثر سرعت 1٫75 ماخ می رسانند. به لطف این موتورها و بدنه پهن تر (که فضای بیشتری برای سوخت فراهم می کند)، Su-30 می تواند تا بردی حدود 3,000 کیلومتر و تا ارتفاع 56 هزار فوتی پرواز کند.

لوله سوخت گیری هوایی جمع شونده و امکان استفاده از مخازن سوخت خارجی نیز برد عملیاتی این جنگنده روسی را افزایش می دهند.

اگرچه جدیدترین مدل های SM2 به رادار Irbis-E مجهز هستند، مدل های قدیمی تر از رادار N011 Bars (نوع PESA) استفاده می کنند. با وجود این، Su-30 همچنان قادر است اهداف بزرگ هوایی را تا فاصله حدود 400 کیلومتر شناسایی کند. روسیه این مدل را به طور گسترده به کشورهای دیگر صادر کرده و بسته به نیاز هر مشتری، تغییراتی در پیکربندی و سیستم های آن ایجاد می کند.

با نام رمز Fullback از سوی ناتو، سوخو Su-34 به عنوان بمب افکن تاکتیکی اصلی نیروی هوایی روسیه شناخته می شود. این جنگنده-بمب افکن پس از دهه ها تأخیر در توسعه (که از سال های پیش از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی آغاز شد و تا سال ها پس از آن ادامه یافت) سرانجام در سال 2014 وارد خدمت رسمی شد.

Su-34 ترکیبی از بدنه خانواده فلنکر با کابینی است که خلبان و افسر سامانه تسلیحاتی در کنار هم می نشینند، مشابه جنگنده Su-24 Fencer و بمب افکن Tu-22، که این هواپیما برای جایگزینی آن ها طراحی شده بود.

دماغه کشیده و منقارمانند آن و همچنین دُم بلند با محفظه واحد کمکی نیرو (APU) به Su-34 ظاهری خاص و اردک مانند داده اند؛ از همین رو، در میان خدمه روسی با لقب HellDuck (اردک جهنمی) شناخته می شود.

گرچه Su-34 توانایی نبرد هوایی با موشک های R-73 و R-77 را دارد، اما مأموریت اصلی آن عملیات تهاجمی و ضربتی است. این جنگنده می تواند زیر 12 پایلون خود طیف گسترده ای از تسلیحات را حمل کند؛ از جمله موشک های هوا به سطح Kh-59، موشک های ضد کشتی Kh-35 و P-800 Oniks، و موشک های ضد راداری Kh-31.

با وزن خالی حدود 22,500 کیلوگرم، Su-34 سنگین ترین جنگنده روسی محسوب می شود، و فضای بیشتر آن اجازه نصب مخازن سوخت داخلی بزرگ تر را می دهد. نیروی پیشرانه آن توسط دو موتور AL-31FM1 تأمین می شود که هرکدام حدود 30 هزار پوند پیشرانه تولید می کنند.

در دنیای جنگنده ها که کمبود فضا همیشه چالش است، Su-34 به خدمه خود امکاناتی لوکس می دهد: آن ها می توانند در حین پرواز بلندمدت بایستند و حرکت کنند، غذا را در آشپزخانه گرم کنند، و حتی از لوله های مخصوص برای تخلیه فضولات استفاده کنند قابلیتی نادر در هر هواپیمای رزمی.

میگ-35 محصول دفتر طراحی میکویان و گورویچ است و با هدف احیای علاقه بین المللی به مدل های قدیمی تر MiG-29 Fulcrum متعلق به دوران جنگ سرد توسعه یافت. در این مسیر نسخه هایی مانند MiG-29M و مدل دریایی MiG-29K معرفی شدند، اما مدرن ترین نسخه یعنی MiG-35 در نمایشگاه هوایی مسکو در سال 2017 رونمایی شد؛ حدود 40 سال پس از نخستین پرواز فالکروم. شباهت این مدل به نسخه های پیشین تنها به طراحی بدنه محدود می شود و تقریباً تمامی سامانه های دیگر، نسل جدید هستند.

در مدل جدید، رادارهای پالسی-داپلر N019 قدیمی کنار گذاشته شده اند و به جای آن ها، رادار Zhuk-ME از نوع PESA نصب شده است. همچنین رادار AESA مدل Zhuk-AE (نخستین رادار آرایه فازی فعال روسیه) به عنوان گزینه ارتقایی در دسترس است.

رادار Zhuk-AE قادر است اهداف را تا شعاع بیش از 150 کیلومتری شناسایی کرده و هم زمان تا 30 هدف را رهگیری کند.

موتورهای RD-33MK هر یک 19,842 پوند پیشرانه تولید می کنند (حدود 7 درصد بیشتر از مدل اصلی RD-33) و همراه با افزایش ظرفیت سوخت داخلی به 4,800 لیتر، میگ-35 می تواند به سرعت 2٫25 ماخ، برد پروازی حدود 2,000 کیلومتر، و سقف پرواز 52,000 فوتی دست یابد.

میگ-35 دارای توانایی کامل چندمنظوره و آگاهی محیطی پیشرفته است، از جمله حسگرهای هوا به هوا، غلاف های لیزری هدف گیری زمینی، پادهای جنگ الکترونیک Khibiny-M و سامانه هدف گیری نصب شده روی کلاهخود خلبان.

با وجود این، این جنگنده نتوانست نقش اصلی خود را به عنوان پلتفرمی صادراتی ایفا کند؛ در نتیجه تنها شش فروند از آن در خدمت فعال باقی مانده اند و همه آن ها در اختیار نیروی هوایی روسیه هستند.