روزنامه هم میهن در سرمقاله خود آورده است: فارغ از همه محدودیت هایی که در چند دهه گذشته برای حضور در عرصه سیاسی و قدرت وجود داشته است، دو رویکرد کلی در این دوره عملکرد خود را نشان دادند و کارنامه آنان پیش روی همه است. یکی دولت اصلاحات خاتمی است و دیگری دولت تندروهای اصولگراست. اولی از سال 76 تا 84 و دومی از 84 تا 92 هرکدام به مدت 8سال مدیریت امور کشور را عهده دار بودند.

آقای خاتمی در اظهارات روز گذشته خود مدعی شد که در پایان دولت اصلاحات در جلسه کارگزاران نظام با رهبری گفتم که ما با توجه به تمام شاخص های اقتصادی، در مرحله تیک آف هستیم تا به تمام اهداف چشم انداز بیست ساله برسیم. تمام اعداد و ارقام مربوط به آن دوره وجود دارد. در پایان آن دولت را با رشد اقتصادی 12درصد و ارز تک نرخی تحویل دادم، اما پرسش اینجاست که چرا با وجود آن زمینه ی موجود، به اهدافمان نرسیدیم و عقبگرد کردیم.

اکنون میان این دو مقطع مقایسه ای کوتاه انجام می دهیم. در سال76 و هنگامی که اصلاح طلبان آمدند، روابط خارجی بحرانی شده بود. تمام سفرای اروپایی ایران را ترک کرده بودند. اخبار جدی از حمله نظامی به ایران وجود داشت. علت آن انفجارهایی بود که یک پایگاه آمریکایی در عربستان رخ داده بود که نیروهای نزدیک به ایران را متهم کرده بودند.

هنگامی که در سال84 دولت به تندروها رسید، مشکل مهم خارجی وجود نداشت، روابط خیلی خوب بود و حتی آمریکایی ها به اشتباهات گذشته خود اذعان می کردند. روابط با همه کشورها عادی بود. در دو سال آخر مسئله هسته ای مطرح شد که دولت درصدد حل آن بود؛ ولی اصرار تندروها اجازه نداد حل شود هرچند تا پایان دوره خاتمی مشکل خاصی نیز به وجود نیامد.

ولی هنگامی که تندروها دولت را در سال92 به روحانی تحویل دادند، چندین قطعنامه علیه ایران صادر شده بود و زیر بار تحریم همه جانبه رفته بودیم. هنگام آمدن خاتمی رشد اقتصادی کاهش یافته و به صفر رسیده بود. مجموع تورم چهار سال پیش از آن در مجموع 192درصد بود.

هنگامی که دولت تحویل احمدی نژاد شد، تورم چهار ساله پیش از آن به 70درصد رسید، رشد اقتصادی سالانه 11/6 درصد بود که از بهترین سال های رشد کشور است. در سال 92 دولت احمدی نژاد هنگامی تحویل روحانی شد که رشد اقتصادی به منهای دو درصد رسید و تورم 4ساله آن 140درصد بود. ارز پیش از آمدن خاتمی چندنرخی و قیمت دلار 480تومان بود، در سال84 که دولت را تحویل داد، ارز را تک نرخی کرده و 900تومان بود.

در پایان دوره احمدی نژاد در سال92 دوباره ارز چندنرخی شد و ارز آزاد به 4برابر قیمت و 3200تومان رسیده بود. تنها در دوره خاتمی است که سود سپرده های بانکی به نحو ملموسی بیش از سود تسهیلات و به سود مردم بود. اینها بخش اعظم فساد و رانت را از میان برده بود. این موارد در دوره احمدی نژاد معکوس شده بود. در حوزه سیاسی و اجتماعی نیز تحولات مثبت بسیار فراوان بود. جامعه ای که قتل های مشکوک در آن بود و فریادرسی نبود در دولت خاتمی ریشه کن شد.

بهار مطبوعات شکل گرفت گرچه بعداً با بستن آنها به دست امثال مرتضوی فضای دیگری شکل گرفت ولی در مجموع بهترین دوره فضای آزاد رسانه ای و سیاسی و اجتماعی و انتشار آزاد کتاب و... محصول همین دوره است. پاسخگویی دولت چنان بود که همه را منضبط می کرد کمترین سطح فساد در این دوره است. شاخص حاکمیت قانون به بالاترین حد خود رسیده بود.

اعتراضات سیاسی و اجتماعی یا نبود یا بسیار مدنی و آرام و معدود بود. کوی دانشگاه هم محصول اقدامات تندروها بود و دانشجویان مستقیماً اقدام اولیه را انجام ندادند. این روند آن مقطع را متمایز از دوره قبل و بعد از خود کرد. در دوره بعد بدترین اتفاق در سال88 رخ داد. فارغ از این که بگوییم مقصر کیست واقعیت این بود که سازوکار حل اختلاف از میان رفته بود. رسانه ها به حالت گذشته برگشتند. روابط خارجی به شدت متشنج و بحرانی و در داخل هم اوضاع سیاسی ناامیدکننده شده بود تنش های درون ساختاری هم برخلاف تصور حکومت زیاد شده بود.

مقایسه دوره اصلاحات با قبل و بعدش در یک سرمقاله نمی گنجد ولی ریشه این حد از تفاوت آشکار در کجاست؟ در بازگشت به مردم و احترام گذاشتن به آزادی، علم، عقلانیت، حاکمیت قانون، قانونی متناسب با خواست مردم، پرهیز از اراده گرایی پوچ، پرهیز از حذف دیگران، تاکید بر مشارکت عمومی و نخبگان و...