نیویورک تایمز در تحلیلی هشدار داد که آمریکا و چین تنها یک اشتباه تا آغاز جنگ فاصله دارند؛ تنش های فزاینده میان نیروهای نظامی دو کشور در دریای جنوب چین و تنگه تایوان، همراه با نبود کانال های ارتباطی مؤثر و فوری میان ارتش های واشنگتن و پکن، خطر بروز یک درگیری ناخواسته را بیش از هر زمان دیگری افزایش داده است.

به گزارش جماران به نقل از نیویورک تایمز؛ در تاریخ 26 مه 2023، یک هواپیمای نیروی هوایی آمریکا در مأموریت شناسایی معمولی بر فراز دریای جنوب چین بود که یک جنگنده چینی به شکلی خطرناک به آن نزدیک شد. چند ماه پیش تر در همان منطقه، یک هواپیمای نظامی آمریکا مجبور شد برای جلوگیری از برخورد، مانور دهد، زمانی که یک جنگنده چینی تا فاصله 20 فوتی آن رسید.

این نوع رهگیری های پرخطر و برخوردهای ناامن میان نیروهای هوایی و دریایی چین، ایالات متحده و متحدان آمریکایی در سال های اخیر افزایش یافته و به نظر نمی رسد که کاهش یابد. در ماه اوت، چین فیلمی منتشر کرد که ادعا می کرد یک برخورد نزدیک میان هلیکوپترهای چینی و آمریکایی در تنگه تایوان رخ داده است. درگیری های ارضی بین کشتی های چینی و فیلیپینی در دریای جنوب چین به امری عادی تبدیل شده و اوایل این هفته استرالیا اعلام کرد یک جنگنده چینی در نزدیکی یک هواپیمای نیروی هوایی استرالیا مواد آتش زا پرتاب کرده است.

خطر آنکه یکی از این حوادث به درگیری واقعی تبدیل شود، هرگز به این اندازه بالا نبوده است. اما برخلاف دوران تقابل آمریکا و شوروی، تقریباً هیچ سیستم قابل اعتمادی برای ارتباطات زنده و فوری بین نیروهای نظامی آمریکا و چین وجود ندارد که بتواند بحران های ناخواسته را کاهش دهد.

رییس جمهور ترامپ که قرار است هفته آینده در حاشیه یک اجلاس منطقه ای در کره جنوبی با رییس جمهور شی جین پینگ دیدار کند، به وضوح اعلام کرده اولویت او با چین، توافق تجاری است.

اما تجارت به صلح و ثبات بستگی دارد. با تلاش برای ایجاد زیرساخت هایی برای مدیریت بحران پایدار با چین، آقای ترامپ می تواند میراث خود را به عنوان رییس جمهوری که دو قدرت را از آستانه جنگ جهانی سوم بازگرداند، تثبیت کند.

تاریخ نشان داده است که چگونه تقابل ابرقدرت ها می تواند به سرعت به سمت جنگ هسته ای پیش برود. بحران موشکی کوبا در سال 1962 شاید ترسناک ترین نمونه باشد.

آمریکا و چین بارها به مرز درگیری نزدیک شده اند.در سال 2001، یک هواپیمای جاسوسی نیروی دریایی آمریکا با یک جنگنده چینی در دریای جنوب چین برخورد کرد. خلبان چینی کشته شد و هواپیمای آمریکایی مجبور به فرود اضطراری در جزیره هاینان چین شد، جایی که خدمه آن دستگیر شدند. این تنش 10 روزه تنها پس از دیپلماسی حساسی که به بالاترین سطوح دولت های چین و آمریکا رسید، حل شد.

امروز مشخص نیست که آیا چنین راه حلی قابل تکرار باشد یا خیر. چین بسیار جسورتر و قدرتمندتر از سال 2001 است و تنش ها با آمریکا نیز به دلیل فشارهای ملی گرایانه در هر دو طرف، انفجاری تر شده اند.

وضعیت بین آمریکا و شوروی متفاوت بود. اگرچه دشمنان ایدئولوژیک قسم خورده بودند، اما خرد داشتند که سیستم های قابل اعتمادی برای کنترل و تعادل برقرار کنند. آنها پیش از پرتاب موشک ها یکدیگر را مطلع می کردند، به مجموعه ای از الزامات شفافیت توافق کردند تا هر طرف بداند فعالیت های طرف مقابل تمرین است نه حمله، و پروتکل های ایمنی را رعایت می کردند که احتمال برخوردها را کاهش می داد. این تدابیر حتی در زمان افزایش تنش ها هم فعال باقی ماند.

اهمیت خطوط ارتباطی باز را نمی توان دست کم گرفت.

در سال 2015، روسیه حضور نظامی خود را در سوریه به طور چشمگیری افزایش داد. یکی از نویسندگان این مقاله به اش کارتر، وزیر دفاع وقت آمریکا، و جو دانفورد، رییس ستاد مشترک نیروهای مسلح، در بازگشایی کانال های ارتباطی نظامی با روس ها که یک سال قبل پس از حمله روسیه به کریمه قطع شده بود، کمک کردیم. ما اقداماتی برای جلوگیری از برخوردهای تصادفی در سوریه انجام دادیم و چنین برخوردی رخ نداد.

ارتباط نظامی بین چین و آمریکا طی سال ها سطح محدودی داشته اما هیچ گاه منجر به ایجاد سیستم های حفاظتی قابل اعتماد مشابه شوروی نشده است. چین بارها به دلیل خشم، همه تبادلات نظامی را قطع کرده است، آخرین بار در سال 2022 پس از سفر نانسی پلوسی، رییس سابق مجلس نمایندگان آمریکا، به تایوان.

رییس جمهور جو بایدن و آقای شی در سال 2023 توافق کردند گفت وگوی نظامی را از سر بگیرند. اما این توافق در اواخر دوره ریاست جمهوری بایدن صورت گرفت و هنوز به طور کامل شکل نگرفته است. ارتباطات شکننده و ناکافی باقی مانده و شامل تماس های تلفنی گهگاهی بین مقامات ارشد دولتی یا نظامی و تعاملات پراکنده دیگر است. این چارچوب شکننده نمی تواند به سرعت حوادث احتمالی هوایی و دریایی را مانند ارتباطات منظم و قابل پیش بینی کاهش دهد و در زمان های تنش آمیز آسیب پذیر است.

نشانه های امیدوارکننده ای اخیراً دیده شده است. ماه گذشته، وزیر دفاع پیت هگزث با وزیر دفاع چین، دونگ جون، تماس گرفت که اولین گام واقعی دولت ترامپ برای اصلاح این نقطه کور نظامی بود. اما تماس های تلفنی تک موردی و اقدامات پیش بینی شده مانند راه اندازی خطوط داغ کافی نیستند. در بحران 2001، سفیر جو پروهر در آغاز تنش نتوانست با مقامات ارشد نظامی چین تماس بگیرد: آنها به تماس من پاسخ ندادند. و همانطور که کورت کمپبل، معاون سابق وزیر امور خارجه گفته است، بی میلی گذشته چین برای استفاده از خطوط داغ باعث شده تماس های آمریکایی ساعت ها در اتاق خالی زنگ بزنند.

چین نشانه هایی از آمادگی جدید برای تعامل نشان داده است. سخنگوی نظامی چین در اواخر سپتامبر پیشنهاد داد که پکن آماده است روابط نظامی نزدیک تری با آمریکا به منظور ثبات بیشتر دنبال کند. خود آقای شی در سال 2017 به جو دانفورد، رییس ستاد مشترک، گفته بود که روابط نظامی می تواند به عنوان نیرویی برای ثبات در کل روابط چین و آمریکا عمل کند. او آن زمان درست می گفت و این موضوع هر روز اهمیت بیشتری می یابد.

آقای ترامپ باید بر این روند سرمایه گذاری کند و سیستمی از تماس های نظامی مستمر، منظم و زنده ایجاد کند. این می تواند تفاوت میان جنگ و صلح باشد.