فرارو بتسی کلین، خبرنگار بخش شرق آسیا شبکه سی.ان.ان

به نقل از شبکه سی.ان.ان دونالد ترامپ، رییس جمهور ایالات متحده، در نخستین سفر آسیایی خود در دور دوم ریاست جمهوری اش، بر قدرت دیپلماسی حضوری و دیدارهای چهره به چهره تکیه کرده است؛ سفری که در آن با رقبای دیرینه، متحدان قدیمی و شاید دشمنان بالقوه روبه رو می شود و در پی توافق هایی است که می تواند تأثیری عمیق بر آینده اقتصادی و امنیت ملی آمریکا بگذارد.

اما علاقه مفرط ترامپ به سیاست تعرفه ها همانند رویکرد غیرقابل پیش بینی اش در روابط خارجی موجی از تردید و بی اعتمادی در میان متحدان سنتی واشنگتن در آسیا برانگیخته است. اکنون این سفر به آزمونی مهم برای نویسنده کتاب هنر معامله تبدیل شده تا نشان دهد آیا هنوز توان آن را دارد که توافق هایی مؤثر و سودمند به نتیجه برساند یا خیر.

ترامپ شامگاه شنبه وارد مالزی شد تا در چارچوب تور شش روزه خود، جایگاه تازه ای را که برای ایالات متحده در جهان ترسیم کرده، تثبیت کند؛ جایگاهی که با گسترش روزافزون نفوذ چین در سراسر جهان بیش از هر زمان دیگر با چالش روبه روست. او که همچنان بر شعار اول آمریکا پای می فشارد، مدعی است پایان هشت مناقشه بین المللی از جمله آتش بس شکننده میان اسراییل و حماس حاصل میانجی گری شخصی اوست. ترامپ همچنین سیاست تعرفه ای خود را ابزار اصلی فشار در مذاکرات جهانی می داند و آن را بخشی جدایی ناپذیر از دیپلماسی اقتصادی اش معرفی می کند.

در کنار این دستور کار، رییس جمهور آمریکا اعلام کرده است که جنگ روسیه علیه اوکراین نیز در محور گفت وگوهای حساس و سرنوشت ساز او با شی جین پینگ، رهبر چین قرار دارد؛ دیداری که در میانه جنگ تجاری پنهان میان دو قدرت بزرگ اقتصادی جهان برگزار خواهد شد.

ترامپ و شی جین پینگ در دوره نخست ریاست جمهوری ترامپ پنج بار دیدار حضوری داشتند از جمله می توان به دیدار معروف شی در اقامتگاه مارالاگو در فلوریدا و سفر متقابل ترامپ به پکن اشاره کرد. آخرین ملاقات آن دو در ژوئن 2019 در حاشیه اجلاس گروه 20 در ژاپن برگزار شد؛ دیداری که به خوبی پیچیدگی ماندگار روابط پکن و واشنگتن را نشان می داد. روابطی که پس از آن، در دوران همه گیری کرونا و دولت جو بایدن، فراز و نشیب های تازه ای را تجربه کرد و هنوز هم با بی اعتمادی و رقابت شدید همراه است.

در آن مقطع، دو کشور در حالی تلاش داشتند به توافق تجاری برسند که هم زمان موجی از افزایش متقابل تعرفه ها جریان داشت. هرچند دو رهبر در اظهارات عمومی خود از آن دیدار به عنوان نشستی سازنده و مثبت یاد کردند، اما جنگ تجاری به زودی از سر گرفته شد و مذاکرات به صورت مقطعی و ناپایدار ادامه یافت. ترامپ در سخنان خود بارها رهبری شی جین پینگ را تحسین کرده و رابطه شخصی اش با او را گرم و دوستانه خوانده است، با این حال اعتراف کرده که توافق با او فوق العاده دشوار است و شی را رقیبی سرسخت، اما محترم توصیف کرده است.

در آستانه دیدار احتمالی میان رهبران دو قدرت بزرگ جهان، پکن به دنبال نوعی ثبات و پیش بینی پذیری از سوی رییس جمهوری است که دیپلماسی اش همواره بر پایه غافلگیری و چرخش های ناگهانی بنا شده است. اما مسیر رسیدن به این دیدار، بار دیگر با موجی از تنش های تجاری تازه آمیخته شده است.

در روزهای اخیر، تنش های اقتصادی میان دو کشور به اوج تازه ای رسیده است. پس از اعلام تصمیم چین برای محدودسازی صادرات عناصر نادر خاکی، ترامپ تهدید کرد که از اول نوامبر، تعرفه ها بر کالاهای چینی را تا 130 درصد افزایش خواهد داد؛ در حالی که نرخ پایه فعلی 30 درصد است. او همچنین هشدار داد که آماده است صادرات هرگونه نرم افزار حیاتی به چین را نیز محدود کند.

پکن نیز در واکنشی فوری، تهدید کرد به تمامی این اقدامات پاسخ متقابل خواهد داد و در نخستین گام، خرید دانه های سویا از آمریکا را متوقف ساخت؛ اقدامی که فشار اقتصادی قابل توجهی بر کشاورزان آمریکایی وارد کرده است. اوایل ماه جاری، ترامپ حتی احتمال لغو دیدار با شی جین پینگ را مطرح کرد و در پیامی در شبکه اجتماعی تروث سوشال نوشت: قرار بود تا دو هفته دیگر در نشست اپک در کره جنوبی با رییس جمهور شی دیدار کنم، اما به نظر می رسد دیگر دلیلی برای این کار وجود ندارد.

با این حال، رییس جمهور آمریکا در اظهارات روز چهارشنبه لحنی نرم تر و خوش بینانه تر در پیش گرفت و گفت با رویکردی معامله محور وارد گفت وگوها خواهد شد: فکر می کنم به توافق می رسیم. احتمالاً درباره مواد معدنی نادر هم به تفاهم خواهیم رسید که البته موضوع کوچکی است. به نظرم درباره سویا و کشاورزان هم توافق خواهیم کرد، حتی شاید در زمینه انرژی هسته ای هم بتوانیم به نتیجه برسیم.

در همین حال، مذاکرات تجاری میان مقامات ارشد دو کشور در مالزی طی آخر هفته جاری، بستر اولیه برای دیدار احتمالی ترامپ و شی را فراهم می کند. با وجود این، اسکات بَسِنت، وزیر خزانه داری آمریکا، در گفت وگو با شبکه فاکس بیزنس هشدار داد که اگر پکن از موضع خود در قبال محدودیت صادرات عناصر نادر خاکی عقب نشینی نکند، اقدامات تندتر و گسترده تری از سوی واشنگتن دور از انتظار نخواهد بود.

نیکلاس برنز، سفیر پیشین ایالات متحده در چین در دولت بایدن، پیش بینی کرده است که دیدار پیش روی دونالد ترامپ و شی جین پینگ احتمالاً به نتیجه ای غیرسنتی خواهد انجامید؛ توافقی که او آن را مجموعه ای از تعهدات بدون زبان الزام آور توصیف می کند. به گفته برنز، محورهای احتمالی این تفاهم شامل موضوعاتی چون اپلیکیشن تیک تاک، بحران فنتانیل و صادرات سویا خواهد بود. برنز در گفت وگویی با اندیشکده شورای آتلانتیک و در آستانه سفر ترامپ به آسیا گفت: به احتمال زیاد هفته آینده شاهد یک توافق تجاری جامع نخواهیم بود؛ زمان کافی وجود ندارد. بهترین سناریو این است که دو رهبر بر سر اصول کلی به تفاهم برسند و سپس تیم هایشان بعداً جزییات را دنبال کنند.

در عین حال، ترامپ امیدوار است دیدار با شی جین پینگ را به فرصتی برای بهبود روابط متزلزل خود با ولادیمیر پوتین تبدیل کند. او در گفت وگویی پیش از سفر اظهار داشت: فکر می کنم شی بتواند تأثیر زیادی بر پوتین بگذارد... او مردی محترم و رهبر قدرتمند کشوری بزرگ است. با توجه به پیوندهای اقتصادی گسترده میان چین و روسیه و نمایش همگرایی استراتژیک دو کشور در ماه های اخیر، دیدار پیش روی ترامپ و شی آزمونی تعیین کننده برای سنجش میزان نفوذ جهانی آمریکا و توانایی رییس جمهور در بازتعریف موازنه قدرت در نظام بین الملل خواهد بود.

دونالد ترامپ در جریان سفر آسیایی خود، قرار است با سانائه تاکایچی، نخست وزیر تازه منصوب ژاپن و نخستین زنی که در تاریخ این کشور به این سمت رسیده است، دیدار کند. این دیدار از نگاه ناظران، فرصتی برای ارزیابی روابط آینده واشنگتن و توکیو در دوران جدید سیاست خارجی آمریکا محسوب می شود.

تاکایچی، همانند شینزو آبه، نخست وزیر فقید ژاپن که در دوره نخست ریاست جمهوری ترامپ رابطه ای نزدیک و گرم با او داشت، از اصلاح قانون اساسی صلح طلب ژاپن حمایت می کند و پیش تر نیز از زیارتگاه جنجالی یاداسوکونی بازدید کرده است؛ مکانی که یاد قربانیان و محکومان جنگ جهانی دوم را گرامی می دارد و همواره خشم چین و کره جنوبی را برانگیخته است.

ترامپ پس از انتخاب تاکایچی، در پیامی در شبکه اجتماعی تروث سوشال او را شخصیتی بسیار محترم با خرد و قدرت فراوان توصیف کرد. با این حال، کارشناسان می گویند که تعاملات این دو رهبر به ویژه توانایی شان در بازسازی رابطه ای صمیمی شبیه به رابطه ترامپ و آبه، به دقت زیر نظر گرفته خواهد شد. اما برای ترامپ، روابط شخصی تنها بخشی از معادله است. بُعد اقتصادی این سفر برای او اهمیت ویژه ای دارد.

دونالد ترامپ در ادامه سفر آسیایی خود، وارد سئول خواهد شد تا با لی جائه میونگ، رییس جمهور تازه برگزیده کره جنوبی دیدار کند؛ سیاستمداری که پس از دوران بحرانی در سیاست داخلی کشورش و در پی اعلام حکومت نظامی از سوی رییس جمهور پیشین، در ماه ژوئن قدرت را به دست گرفت.

محور گفت وگوهای دو رهبر، تجارت و امنیت خواهد بود. از زمان آغاز به کار دولت لی، دو کشور از توافق تجاری جدیدی رونمایی کرده اند که بر اساس آن، تعرفه ای 15درصدی بر کالاهای کره ای و سرمایه گذاری 350 میلیارد دلاری سئول در آمریکا پیش بینی شده است. با وجود این، توافق هنوز اجرایی نشده و تعرفه های بالا و سیاست های حمایتی ترامپ فشار سنگینی بر اقتصاد صادرات محور کره جنوبی وارد کرده است.

بحران در روابط دو کشور در سپتامبر گذشته به اوج رسید؛ زمانی که در جریان یورش مأموران مهاجرتی آمریکا به یک کارخانه هیوندای در ایالت جورجیا، حدود 500 نفر عمدتاً شهروندان کره جنوبی بازداشت و بازجویی شدند. این اقدام موجی از خشم و نگرانی در سئول برانگیخت. در واکنش، لی جائه میونگ نسبت به تداوم سرمایه گذاری کره جنوبی در آمریکا ابراز تردید کرد و گفت: ابهام در وضعیت ویزا برای شهروندان ما باعث می شود شرکت های کره ای از خود بپرسند که آیا اصلاً باید در این مسیر ادامه دهند یا نه.

با این حال، رییس جمهور کره جنوبی در آستانه دیدار با ترامپ، لحنی محتاطانه اما خوش بینانه در پیش گرفته است. او در گفت وگو با شبکه سی.ان.ان اظهار داشت: فکر می کنم این روند زمان بر است، اما به عقلانیت ایالات متحده باور دارم و معتقدم می توانیم به توافقی منطقی برسیم.

منابع آگاه به شبکه سی.ان.ان گزارش داده اند که مقام های دولت ترامپ در محافل خصوصی، احتمال برگزاری دیداری میان رییس جمهور آمریکا و رهبر کره شمالی را در جریان سفر آسیایی کنونی بررسی کرده اند؛ هرچند بسیاری از تحلیلگران تحقق چنین دیداری را بعید می دانند.

به گفته این منابع، ترامپ هم در گفت وگوهای خصوصی و هم در سخنان علنی خود، تمایلش را برای ملاقات با کیم پنهان نکرده است. مقام های کاخ سفید نیز تأیید کرده اند که احتمال دیدار هنوز منتفی نیست، با وجود آن که برخلاف دوره نخست ریاست جمهوری ترامپ، تاکنون هیچ تماس یا هماهنگی مستقیمی میان واشنگتن و پیونگ یانگ برقرار نشده است.

ترامپ در پاسخ به پرسشی درباره امکان دیدار با رهبر کره شمالی گفت: آن ها سلاح های هسته ای زیادی دارند، اما سرویس تلفنی چندانی نه. من برای دیدار باز هستم. رابطه ام با او عالی بود و احتمالاً می داند که من در راه هستم، درست است؟ اما اگر می خواهید خبرش را پخش کنید، بگویید که من برای دیدار آماده ام.

یادآوری این سخنان، بار دیگر صحنه تاریخی ژوئن 2019 را زنده می کند؛ زمانی که ترامپ با یک توییت غیرمنتظره، کیم جونگ اون را به دیدار در منطقه غیرنظامی مرزی میان دو کره دعوت کرد و سپس، به عنوان نخستین رییس جمهور وقت آمریکا پا به خاک کره شمالی گذاشت. آن دیدار یک ساعت طول کشید، اما هیچ دستاورد ملموسی در مذاکرات خلع سلاح هسته ای به همراه نداشت. از آن زمان تاکنون، نه تنها گفت وگوها متوقف مانده، بلکه پیونگ یانگ برنامه هسته ای خود را گسترش داده است و آزمایش های موشکی اش بار دیگر تنش ها را در شبه جزیره کره بالا برده است.

در چنین شرایطی، بازگشت احتمالی به دیپلماسی نمایش محورِ ترامپ مبتنی بر نمادسازی، شوک رسانه ای و ارتباط مستقیم با رهبران اقتدارگرا همزمان نشانه ای از تمایل او به بازسازی تصویر جهانی اش است و هم بازتابی از تردید عمیق درباره توان واقعی این روش در حل بحران های امنیتی است.