بازار خودرو به تنظیمات قبلی خود بازگشت؛ تنظیماتی که طی سال های اخیر فرمان آن در دست سیاستگذاران خودرو بوده و در شرایط کنونی نیز نتیجه اش بازتولید همان چرخه معیوب فاصله قیمتی میان کارخانه و بازار است.

به گزارش دنیای اقتصاد، گزارش ها از تغییرات درصد اختلاف قیمتی خودروها در سه مقطع زمانی دی ماه 1403 و تیر و آبان 1404 نشان می دهد که پس از یک دوره آرامش و کاهش شکاف قیمتی در اولین ماه تابستان، بازار دوباره به وضعیت ملتهب گذشته بازگشته است. این بازگشت نه حاصل افزایش واقعی تقاضا، بلکه نتیجه مستقیم تصمیمات متناقض و تاخیردار سیاستگذاران در حوزه قیمت گذاری، عرضه و حتی سیاست ارزی است.

اما در مهرماه همه چیز تغییر کرد. افزایش نرخ ارز، رشد دوباره قیمت کارخانه ای خودرو، توقف روند واگذاری سهام سایپا، و در عین حال بروز اختلافات تازه میان ایران خودرو و سیاستگذاران وزارت صمت، مجموعا شرایطی را ایجاد کرد که بازار دوباره مستعد نوسان شد.

در همین مقطع نیز فعال شدن مکانیسم ماشه و تشدید نگرانی ها درباره محدودیت های جدید بین المللی، انتظارات تورمی را بالا برد. هم زمان واردات خودرو نیز به صورت قطره چکانی ادامه یافت و امید به تعدیل قیمت ها از این مسیر از بین رفت.

آنچه مشخص است بازار خودرو به طور سنتی به ترکیبی از انتظارات تورمی، سیاست های ارزی، واردات و تصمیمات دولتی حساس است. وقتی تصمیمات سیاستی با تاخیر یا تناقض اجرا می شوند، بازار به سرعت به سمت سفته بازی میل می کند. رشد قیمت کارخانه ای بدون تقویت عرضه یا حمایت از تقاضای مصرفی واقعی، تنها به بازگشت چرخه واسطه گری منجر شد.

در شرایطی که سیاستگذاران خودرویی همچنان با ابزارهای ناکارآمدی چون قیمت گذاری دستوری ـ آن هم با ادعای حمایت از مصرف کننده ـ و واردات قطره چکانی خودرو در پی کنترل بازار هستند، واقعیت آن است که بازار مسیر مستقل خود را طی می کند و عملا از سیاست های دولتی پیشی می گیرد.

بازگشت دلالان و افزایش دوباره شکاف قیمتی میان کارخانه و بازار، نتیجه مستقیم فقدان یک سیاست صنعتی پایدار و وابستگی شدید تصمیمات خودرویی به متغیرهای سیاسی و ارزی است.

بررسی از روند بازار خودروی ایران حکایت از دوربرگردان این بازار به وضعیت سال های 1402 و 1403 دارد؛ به گونه ای که بازیگران این بازار شاهد عمیق تر شدن اختلاف قیمتی خودرو از درب کارخانه تا بازار هستند.

در حقیقت به دلیل تشدید تنش میان خودروساز و سیاستگذار، بحران ایجاد شده از ابتدای امسال ابعاد وسیع تری یافته و خوش بینی به آینده بخش تولید کمرنگ شده است. از سوی دیگر، انتظارات تورمی در بازار در سایه فعال شدن مکانیسم ماشه بالا گرفته است.

با این اوصاف، اختلاف قیمتی در بازار خودروی ایران که در ابتدای امسال به کمترین میزان خود رسیده بود بار دیگر عمیق شده و رنگ و بوی سال های قبل را به خود گرفته است.

تغییرات درصد اختلاف قیمتی خودروهای پرتیراژ از درب کارخانه تا بازار خودروی ایران در سه بازه دی ماه 1403، تیرماه و آبان ماه امسال نشان می دهد که اختلاف قیمتی پژو 207 دنده ای در حال حاضر به 33.4 درصد رسیده، در حالی که این اختلاف در تیرماه تنها 4.7 درصد بود. پژو 207 اتومات نیز شکاف قیمتی 36 درصدی را تجربه می کند، در حالی که در تیرماه این رقم 11.3 درصد بوده است.

در میان خودروهای بررسی شده، اختلاف قیمتی رانا پلاس در ماه جاری به 13.1 درصد رسیده و این رقم در تیرماه امسال 4.8 درصد بود. همچنین درصد اختلاف قیمتی کوییک دنده ای در ماه آبان امسال به 18.7 درصد رسیده است اما این رقم برای تیرماه تنها سه درصد بوده است.