اعلام خبر بازداشت یکی از بازیگران مطرح سینما به اتهام تجاوز، فضای مجازی را به صحنه ای از رقابت برای دیده شدن تبدیل کرد. در حالی که هنوز پرونده درحال بررسی است، موج تولید محتوا و بازنشر سکانس های قدیمی از این بازیگر نشان می دهد آنچه در مرکز توجه قرار گرفته نه خودِ حقیقت، بلکه فرصت بهره برداری از یک اتفاق پرحاشیه برای افزایش فالوور و پرداختن به اقتصاد توجه است.

به گزارش ایسنا، در فاصله کوتاهی پس از انتشار خبر بازداشت یک بازیگر معروف به اتهامی اخلاقی، گمانه زنی ها برای یافتن نام این شخص بالا گرفت و انبوهی از ویدیوها، پست ها و تحلیل ها در شبکه های اجتماعی منتشر و پس از چند ساعت نام یکی از بازیگرانِ مرد مشهور مطرح شد.

حجم واکنش ها، قضاوت ها، شوخی ها و روایت ها در همان چند ساعت نخست چنان زیاد بود که تشخیص مرز میان خبرِ درست و هیجان را تقریباً غیرممکن می کرد. در واقع آنچه برای دستگاه قضایی صرفا یک پرونده بود در فضای مجازی به ابزاری برای دیده شدن تبدیل شد؛ صحنه ای که در آن، هر کلیک، بازدید و نظر، ارزش اقتصادی دارد.

اما آنچه بیش از همه جلب توجه می کرد، سرعت و حجم تولید محتوا بود. برای بسیاری از تولیدکنندگانِ محتوا، اتهام مطرح شده نه موضوعی حساس، اخلاقی و انسانی، بلکه فرصتی برای افزایش بازدید، جذب دنبال کننده و رشد صفحه هایشان تلقی شد.

این روزها که فضای مجازی رکن مهم زندگی افراد است، توجه یک منبع کمیاب است و هرکه بتواند آن را به دست آورد، در بازار محتوا و جلب توجه برنده می شود. در این شرایط پلتفرم ها، صفحه های شخصی و رسانه های غیررسمی، بر سر جلب نگاه مخاطب رقابت می کنند و شاید هیچ چیز به اندازه تیتر خبر بازداشت بازیگر مشهور سینما به اتهام تجاوز به عنف آن ها را ذوق زده نکند؛ موضوعی که افزایش حجم تولید محتواهایی که اغلب با هدف وایرال شدن صورت می گیرد، بیانگر آن است. در این چرخه همه چیز باید به نفع دیده شدن باشد.

پدیده اقتصاد توجه سال هاست که فضای مجازی را از محیطی برای اطلاع رسانی به میدانی برای رقابت بر سر دیده شدن تبدیل کرده است. در این ساختار، توجه مخاطب کالایی کمیاب است و هر آنچه بتواند توجه او به محتوا را جلب کند، به ابزار تولید ارزش تبدیل می شود.

در پرونده هایی مانند ماجرای اخیر، این منطق بیش از هر زمان دیگری عیان می شود زیرا محتوایی که نام چهره مشهور را در خود دارد، به سرعت در صدر جست وجوها و ترندها می نشیند، چه برسد به اینکه با کلیدواژه تجاوز نیز همراه شود. رسانه ها و کاربران، حتی در تلاش برای نقل خبر بدون موضع گیری خاصی، ناچار از تکرار نام و جزییات هستند و همین امر سبب می شود موضوع در مرکز توجه بماند. در نتیجه چنین اتفاقی، اتهام مطرح شده و طرح نام یک بازیگر خاص به وسیله ای برای دیده شدن تبدیل می شود.

در این شرایط تولیدکنندگان محتوا در پلتفرم هایی نظیر اینستاگرام، یوتیوب و… می خواهند سهم خود از اقتصاد توجه را افزایش دهند؛ بنابراین با سرعت شروع به تولید محتوای تصویری از سکانس های بازیِ بازیگری که نامش مطرح شده می کنند و برای آنکه بعدتر نیز در صورت اثبات نشدن جرم، مشکل حقوقی گریبانگیرشان نشود، از مخاطب می پرسند: خب، به نظر شما فلانی مقصر است؟ با این کار، هم از این رقابت جا نمانده اند و هم راه فراری برای خود گذاشته اند.

این بازیگر مورد بحث، پیش تر در یکی از آثار سینمایی خود در نقش قاضیِ رسیدگی کننده به یک پرونده تجاوز گروهی ظاهر شده بود. حالا همان تصاویر سینمایی، سوخت تازه ای برای دیده شدن بیشترِ این صفحه ها شده تا صحنه هایی از این فیلم را با موسیقی های غمگین در کنار تیترهای خبری تدوین و منتشر کنند و کاربران هم با خشم، تعجب یا تمسخر این ویدیو را بازنشر دهند و به دیده شدن آن ها کمک کنند.

چنین کلیپ ها یا ویدئوهای چنددقیقه ای و تیترهای تحریک آمیز عملاً از یک چالش اجتماعی یک کالا می سازند. در این شرایط حتی گاهی کسانی که قصد اطلاع رسانی دارند، ناخواسته به چرخه وایرال شدن می پیوندند چون در روند اقتصادتوجه مرز میان آگاهی و هیجانِ دیده شدن عملاً قابل تفکیک نیست.

در میان این موج، مسئولیت رسانه های رسمی دوچندان می شود. از یک سو اگر سکوت کنند، میدان را به روایت های بی پایه می سپارند و اگر بی محابا خبر دهند، ممکن است خودشان در چرخه تولید هیجان گرفتار شوند؛ اتفاقی که در مورد همین موضوع شاهد آن بودیم و دیدیم که چگونه حتی برخی رسانه های رسمی خود را وارد این فضای دیده شدن کردند. در این شرایط پیدا کردن نقطه تعادل، همان مرز باریکی است که اخلاق حرفه ای را از ولع دیده شدن متمایز می کند.

حالا اما در این وضعیت، پرسش اصلی دیگر این نیست که چه کسی متهم است یا نتیجه پرونده چه خواهد شد؛ بلکه مسئله این است که چرا چنین موضوع مهمی که می بایست آگاهی رسانی پیرامون آن با دقت نظر بالایی صورت گیرد، باید به محتوایی برای مصرف شبکه های اجتماعی تبدیل شود؟

در زمانه ای که هر کلیک می تواند به ارزش اقتصادی تبدیل شود، شاید مهم ترین وظیفه تولیدکنندگان محتوا این باشد که دست از رقابت برای اول بودن یا دیده شدن بردارند تا حقیقتِ یک اتفاق حقوقیِ تلخ روشن شود، زیرا اگر انتشار بی وقفه محتوا ادامه داشته باشد و هر مسئله جدی دستاویزی برای خودنمایی شود، حفظ حرمت انسان ها در برابر هیجان جمعی، آن هم در شرایطی که جرم اثبات نشده، عملا کاری غیرممکن است.