عباس عبدی در یادداشتی در روزنامه اعتماد نوشت: بسیاری از مفاهیم و گزاره ها را ابتدا وارونه کرده و سپس به بدترین شکل آن را اجرا می کنیم و انتظار داریم که مشکلی هم پیش نیاید. سهمیه های آموزشی دقیقا مثل قیمت گذاری بنزین است و البته شاید هم بدتر، چون قیمت گذاری را اگر برداریم، مشکل حل می شود ولی سهمیه ها اگر برداشته شوند، مشکل قبلی های کم سوادی که بر آن اساس مدرک گرفته اند هنوز هم هستند. هم سهمیه و هم قیمت گذاری با ادعای حرکت به سوی عدالت و کاهش فشار به طبقات ضعیف اجرا می شود، ولی در هر دو مورد دود اصلی این سیاست به چشم همه جامعه می رود. سهمیه قطعا بدتر از سمیه است و آثار تخریبی آن نامحدود است. منظورم نفی امتیاز دادن و تبعیض مثبت قائل شدن نیست.

برای نمونه می توان و حتی باید به طبقات کم درآمد کمک های بیشتری کرد که فرزندان آنان در مدارس بهتری درس بخوانند یا بودجه بیشتری را برای آموزش مناطق محروم در نظر گرفت یا برای فرزندان شهدا و جانبازان کشور امتیازات مادی و آموزشی قائل شد تا بهتر درس بخوانند، ولی این امتیازات را نمی توان جانشین اصل رقابت کرد. اکنون ورزش حرفه ای ایران تنها حوزه ای است که از چنین سیاست غلطی به دور است. به همین علت است که در کشتی، وزنه برداری و... در جهان اول می شویم یا تعداد مدال های ایران در المپیک از بسیاری دیگر از کشورهای منطقه و جهان بهتر است، ولی در حوزه های دیگر نه تنها جایگاه و اعتبار مشابه را نداریم، بلکه بسیار هم عقب هستیم. چرا؟ به این علت که کسی را برای مسابقات به خارج می فرستند که زودتر از همه از خط پایان بگذرد یا همه را در کشتی بِبرد یا وزنه سنگین تری بزند. البته ما می توانیم برای مناطق محروم باشگاه های ورزشی با هزینه صفر یا ارزان فراهم کنیم تا افراد این مناطق از امکان بروز ظرفیت های خود بهره مند شوند، ولی هیچ گاه به یک وزنه بردار منطقه محروم تخفیف در وزنه نمی دهند. امتیاز در صلاحیت مدیریتی و علم داده نمی شود، امتیاز در مواردی داده می شود که فرد بتواند صاحب صلاحیت و علم شود. پس از آن باید وارد رقابت باشد.

تا حالا چند تا از فرزندان مسوولان را دیده اید که قهرمان ورزشی باشند؟ ولی تا دلتان بخواهد مدیران حکومتی هستند!! چرا؟ رانت و تبعیض و حذف رقابت در تشخیص صلاحیت علمی و حرفه ای است.

برای دقت در بحث کارنامه دو نفر را از آخرین آزمون استخدامی بانک مرکزی در همین امسال مقایسه می کنیم. نمره نهایی این دو نفر به ترتیب 20 و 35 شده است. اولی سهمیه 25درصدی داشته و قبول شده ولی دومی که داوطلب آزاد بوده که رد شده و کمترین نمره قبولی در سهمیه آزاد نیز 44 بوده است. برای درک تفاوت این دو نفر کافی است که گفته شود جوان مردود شده در آزمون دروس تخصصی و ریاضی و آمار دو برابر فرد پذیرفته شده، پاسخ صحیح داده است. حتی در دروس معارف اسلامی و آشنایی با قانون اساسی و قوانین بانکی نیز 4 برابر فرد پذیرفته شده پاسخ درست داده است. فرد پذیرفته شده حتی یک پاسخ درست هم در درس های کاربرد آمار و قانون بانک مرکزی و شناخت بازارها و نهادهای مالی ایران نداده است.

اگر این مقایسه را میان فرد پذیرفته شده با آخرین پذیرفته شده آزاد انجام دهیم شکاف بسیار زیادتر خواهد شد. تفاوت این دو تقریبا مثل دو نفری است که معدل دیپلم آنان 6 و 17 باشد. با این وضع بانک مرکزی کشور که باید محل حضور نخبگان اقتصادی و بانکی و پولی کشور باشد از افراد کم سواد و بی سواد پر می شود و سرطان تورم را نمی توان با چنین کارکنانی درمان کرد که تشدید هم می شود. یکی از مهم ترین دلایل وضع کنونی همین سمیه هاست که به غلط نام سهمیه روی آن گذاشته اند. تازه در کارنامه مذکور چند ضریب و امتیاز دیگر، یعنی، بومی بودن؛ حافظ قرآن بودن و امتیاز قانون جوانی جمعیت!! هم هست که هیچ کدام آن را نداشته و الا رتبه سهمیه ای بالاتر هم می رفت.

پرسش این است که چرا در ایران به جای بهبود سطح آموزش عمومی در مناطق محروم یا افراد خاص و منسوبین به شهدا و جانبازان، محصول نهایی علم را که دانشگاه است مشمول سهمیه می کنند؟ حکومت وظیفه دارد که در مراحل کسب علم به آنان کمک کند تا استعداد آنان شکوفا شود و بعد در رقابت کاملا منصافانه علمی وارد دانشگاه شوند. مثل کاری که در ورزش می شود. نه اینکه امتیاز و سهمیه را در مرحله دانشگاه بدهد. نتیجه چه می شود. در اینجا فقط برخی از آخرین آمارها را متذکر می شوم.

با افزایش ظرفیت 20 درصدی سالانه در رشته های پزشکی و اختصاص آن به سهمیه های گوناگون یکی از نتایج آن چنین است. بهترین رتبه پذیرفته شده روزانه در رشته پزشکی و در سال 1403، بالطبع رتبه اول و بدترین رتبه 1958 در کل کشور بود، ولی در سهمیه های اضافه شده، بهترین رتبه 18193 و بدترین رتبه آنان 62404 بوده است. مثل این است که برای حمایت از مناطق محروم، تیم فوتبال یکی از شهرهای یک منطقه محروم را با چند نفر از تیم ملی ترکیب و آنان را برای مسابقه عازم جام جهانی کنیم.

در رشته دندانپزشکی نیز بهترین رتبه پذیرفته شده روزانه در سال 1403، برابر 9 و بدترین آن 1437 در کل کشور است. این ارقام برای مشمولین سهمیه های مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی، به ترتیب 11302 بهترین رتبه و بدترین رتبه 33260 است. کسانی که با مفهوم و تفاوت این رتبه ها آشنا هستند، متوجه می شوند که سطح تفاوت آنها در حد تیم ملی کشور با یک تیم دسته چهارم در فلان شهرستان دور افتاده است. واقعا تصویب کنندگان چنین سهمیه هایی حاضرند سلامت خود و فرزندانشان را به چنین دانشجویانی بسپارند؟

چرا در ورزش چنین خطایی را نمی کنیم، ولی در علم و به ویژه سیاست به شدت مرتکب آن می شویم؟ اخیرا یک عضو تندروی کمیسیون فرهنگی مجلس گفت که باید به جوانان بگوییم ازدواج کنید تا امتیاز بیشتری در استخدام و موقعیت های اجتماعی بگیرید؛ چراکه تشکیل خانواده و فرزندآوری باید بخشی از رزومه هر فرد محسوب شود. وی متوجه نیست که اصولا علت کاهش فرزندآوری همین امتیازات نادرست و خانمان برانداز است. چرا؟ به این دلیل روشن که مدیریت ها براساس صلاحیت های حرفه ای توزیع نمی شود، براساس رانت و امتیازات غیرمرتبط است.

ازجمله حذف سایر نامزدهای نمایندگی موجب آمدن چنین نمایندگان فاقد بینش علمی به مجلس شده است. به دلیل این امتیازات ناروا اقتصاد و سیاست و فرهنگ رو به زوال می رود و کشور در بحران قرار گرفته و در نتیجه مردم در فقر و ناامیدی و یأس و ناتوانی اقتصادی قرار می گیرند و از ازدواج و فرزندآوری پرهیز می کنند. در واقع او به کسی که بیماری قند دارد، شیرینی و قند را به عنوان درمان تجویز می کند. پس از هر وعده غذا مصرف دو بطری نوشابه را ضروری می داند!!

هیچ راهی برای اصلاح کشور جز حذف تمامی سمیه ها که با عنوان سهمیه است، وجود ندارد. در انتخابات، در آموزش عالی، در استخدام ها و... دادن هرگونه امتیازی به طبقات محروم و دیگران باید پیش از این مرحله داده شود. امتیازات باید برای توانمندسازی آنان، برای کسب صلاحیت حرفه ای و مدیریتی، برای کسب علم و... باشد و نه دادن مدرک و شغل و مدیریت. اینها همه فساد و رانت است. بذر و نهال این بلا و سرطان خودخواسته ازسوی مجالس اصولگرا و تندرو در این کشور کاشته شده است.