فرارو- در 212 روز اخیر، وضعیت هوای تهران نسبت به گذشته نه تنها بهتر نشد، بلکه آلوده تر بود؛ تا جایی که اکثر روزها را با حالت قابل قبول یا ناسالم برای گروه های حساس سپری کرد.

به گزارش فرارو، سال گذشته تهران 5 روز هوای پاک داشت و سال جدید نیز حال چندان خوشی ندارد چه بسا وضعیت بدتر از سال گذشته شده. در این میان اکثر کارشناسان به تاثیر منابع متحرک و آلودگی ناشی از منابع انسانی متمرکز بوده اند. در حالی که پشت پرده این ماجرا، تغییرات اقلیمی و بحران آب وجود دارد که به آلودگی هوای پایتخت دامن زده است. البته در مورد بحران آب هم پای انسان ها در میان است، اما مساله ای است که از نظرها دور مانده. حالا به این سوال اندیشیده می شود که در دو کفه ترازو کدام یک بیشتر سنگینی می کند؛ منابع متحرک یا تغییرات اقلیمی؟ از طرفی دیگر باید پرسید که با تداوم خشکسالی آیا احتمال افزایش آلودگی هوا در سال های آتی وجود دارد؟

حسن اصیلیان، عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس، کارشناس آلودگی هوا و نویسنده کتاب آلودگی هوا، در گفت وگو با فرارو به بررسی این مساله پرداخته است و گفت: ما همواره ورودی به ناوگان داشتیم و خروجی نزدیک به صفر بوده همین حالا که خودروها به عنوان منبع متحرک آلودگی بیشتر شود در این مساحت محدود مسلما امسال از پارسال بدتر و روند تصاعدی خواهد داشت.

حسن اصیلیان به فرارو گفت: تغییرات اقلیمی بدون شک بر آلودگی هوا تأثیرگذار است. اگر فصل ها در جای خود باشند، یعنی بهار، تابستان، پاییز و زمستان را به صورت منظم تجربه کنیم، وضعیت قطعاً بهتر از امروز خواهد بود. اما اکنون شاهد جابه جایی فصل ها هستیم و عملاً به سمت دو فصل پیش می رویم: یکی تابستان و دیگری پاییز. بهار با گرمایی که دارد، در واقع به زیرمجموعه ی تابستان تبدیل شده و فصل زمستان را هم به دلیل تغییرات اقلیمی از دست داده ایم. زمانی که بارندگی کافی وجود داشته باشد، بارش و رطوبت می تواند آلودگی هوا را کاهش دهد، چون باعث شسته شدن ذرات درشت موجود در هوا می شود و تا حدی آن را تمیز می کند.

او افزود: اما اصلی ترین علت آلودگی هوا همان منابع متحرک در سطح شهر است، که در درجه اول خودروهای بنزین و گازوییل سوز و موتورسیکلت ها را شامل می شود، و منابع ثابت که شامل موتورخانه منازل و برخی کارخانه ها است. حتی برخی از این کارخانه ها کارگاه های زیرزمینی در جنوب شهر دارند که تعدادشان هم کم نیست.

او ادامه داد: علاوه بر این، معادنی که در اطراف شهر فعال هستند نیز در آلودگی هوا نقش دارند. مهم تر از همه این است که ما در یک ابرشهر زندگی می کنیم، جایی که میزان تردد خودروها و منابع بسیار بیشتر از حد استاندارد تعریف شده برای مساحت شهر است. فرض کنید مساحت شهر ما 800 کیلومتر مربع باشد؛ نهایتاً یک میلیون خودرو می تواند در سطح شهر تردد داشته باشد، تازه اگر استانداردها رعایت شده باشند که در واقعیت این گونه نیست. اما اکنون بیش از 6 میلیون خودرو و بیش از 4 میلیون موتورسیکلت در تهران تردد می کنند.

او تاکید کرد: حتی اگر فرض کنیم تمام خودروها استاندارد باشند، سوخت استاندارد باشد و معابر و تقاطع ها هم استاندارد باشند، باز هم آلودگی هوا می تواند از حد مجاز استاندارد بالاتر باشد، به دلیل حجم بالای تردد که در سطح شهر رخ می دهد. ما همواره ورودی به ناوگان داشتیم و خروجی نزدیک به صفر بوده همین حالا که خودروها به عنوان منبع متحرک آلودگی بیشتر شود در این مساحت محدود مسلما امسال از پارسال بدتر و روند تصاعدی خواهد داشت.

این استاد دانشگاه گفت: آلودگی هوا امری نیست که به صورت ناگهانی ایجاد شده باشد و ما بتوانیم آن را یک باره حل کنیم. حتماً باید متولیان برنامه ای تدوین کنند و از هم اکنون آن را آغاز کنند، بدون در نظر گرفتن فصل. در فصل سرد سال، به دلیل وارونگی هوا، آلودگی محسوس تر می شود و مسئولان درباره آن صحبت و اعتراض می کنند، اما با رفتن سرما و کاهش آلودگی، موضوع فراموش می شود تا سال بعد. در واقع آلودگی هوا در تمام فصول وجود دارد و می تواند آثار منفی خود را ادامه دهد و شهروندان را درگیر کند. حتی اگر اکنون اثرات آن مشهود نباشد، به تدریج باعث افزایش مرگ و میر می شود.

او افزود: میزان آلودگی هوا نسبت به سال قبل قاعدتاً افزایش یافته است. اکنون بارندگی نداریم و هوا رطوبتی ندارد، بنابراین حتی کوچک ترین وزش باد می تواند ریزگردها را از سطح زمین بلند و در هوا پخش کند. بسیاری از مناطقی که به دلیل خشکسالی کشاورزی ندارند، می توانند مانند منابعی عمل کنند که با کمترین باد گرد و غبار ایجاد می کنند و ما همواره ذرات ریز معلق در هوا خواهیم داشت که به راحتی قابل استنشاق هستند.

نویسنده کتاب آلودگی هوا گفت: عدم وجود پوشش گیاهی هم در آلودگی هوا بی تأثیر نیست. وقتی خاک رطوبت نداشته باشد و بارندگی نباشد، پوشش گیاهی از بین می رود و این موضوع مستقیماً بر آلودگی هوا تأثیر می گذارد. برخی گیاهان بیابانی مثل گز و تاغ برای تثبیت خاک استفاده می شوند و هر نوع پوشش گیاهی می تواند سطح زمین را سفت کند، از فرسایش خاک جلوگیری کند و مانع بلند شدن گرد و غبار با وزش باد شود. وقتی این پوشش نباشد، آن منطقه به منبع تولید آلاینده ها، به ویژه گرد و غبار، تبدیل می شود که به راحتی وارد ریه می شود.