فرارو- اردوهای دانش آموزی که در ذهن بسیاری از مردم خاطره سازترین بخش سال تحصیلی بودند، حالا زیر سایه ترس و بخشنامه های ایمنی، یکی یکی لغو می شوند.

به گزارش فرارو، توقع می رفت که امسال هم مثل سال های گذشته، برنامه های اردویی مدارس حال و هوای شهر را عوض کند. حتی از فروردین ماه امسال که بخشنامه ای برای رعایت قوانین برگزاری اردوهای دانش آموزی ابلاغ شد تصور می شد که والدین با خیالی آسوده تر فرزندان را راهی اردو کنند. به گفته معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش، آموزش هایی هم برای کادر مدارس در این زمینه ارائه شده بود که امنیت بچه ها را بیشتر می کرد.

در همین راستا آموزش و پرورش اعلام کرده بود که اردوها باید به قوت خود باقی بمانند تا اثرات مثبت خود را بر پرورش دانش آموزان داشته باشند. با این حال، به نظر می رسد این بخشنامه برای مدیران محدودیت ایجاد کرده و نتیجه آن کاهش محسوس تعداد اردوهاست؛ به طوری که امروز کمتر اتوبوسی را می بینیم که دانش آموزان را به اردو ببرد و صدای خنده های بچه ها مدارس و شهر را پر از نشاط کند.

بنابراین این سؤال پیش می آید که هدف از تدوین این بخشنامه چه بوده، چه نتایجی به همراه داشته و چرا مدیران مدارس برگزاری اردوها را یا به طور کامل متوقف کرده اند و یا به میزان قابل توجهی کاهش داده اند؟

سال 91 بود! حدود 13 سال قبل. وقتی ترمز یکی از اتوبوس ها برید، 26 دانش آموز جان دادند. خبرنگاران به هر مسئولی که می رسیدند، وضعیت فعلی و علت را می پرسیدند و هر کدام از مسئولین مساله را به دیگری پاس می داد.

از آن سال تا کنون حوادثی که برای دانش آموزان در اردوهایشان اتفاق افتاده بسیار زیاد است.

یکی از نمونه های آن اما بالاخره وضعیت قرمز اردوها را به سرتیتر اخبار کشاند. عصر پنجشنبه 18 بهمن 1403، اتوبوسی که پس از بازدید از کلوت های شهداد به سمت کرمان بازمی گشت، در مسیر سیرچ دچار نقص فنی در سیستم ترمز شد. این حادثه منجر به مصدومیت 35 نفر از سرنشینان و جان باختن 6 دانش آموز نخبه و تیزهوش شد. همین مساله سبب شد که فروردین ماه 1404 وزیر آموزش و پرورش بخشنامه تأکید بر رعایت قوانین و مقررات برگزاری اردوهای دانش آموزی را به استان ها ابلاغ کند.

پس از آن اما اتفاقات و حوادث پابرجا ماند که جدیدترین نمونه آن مربوط به غرق شدن دانش آموز و معلمی می شد که برای اردو به انتهای سد اکباتان همدان رفته بودند.

20 مرداد ماه، در حالی که یک مینی بوس دانش آموزان پایه ششم را به یک اردوی فوتبالی می برد در جاده پارس آباد واژگون شد که به مرگ مهدی قربانی فرد مغانلو و زخمی شدن 26 نفر دیگر از همسفرهایش انجامید.

16 فرودین ماه هم یک مینی بوس که دانش آموزان تیزهوش را در محور بناب ملکان حمل می کرد واژگون شد و 3 نفر از آن ها به بیمارستان منتقل شدند.

فصل دو ضوابط و مقررات ایمنی اردو - دستورالعمل برگزاری اردوهای دانش آموزی آمده است: وسایل نقلیه مورد استفاده برای برگزاری اردوهای دانش آموزی الزاماً باید از شرکت های مسافربری معتبر تأمین شود و براساس ضوابط و مقررات ایمنی اردوهای دانش آموزی، استفاده از قطار در صورت در دسترس بودن ترجیح دارد. با این حال اکثر حوادثی که حین اعزام دانش آموزان به اردو رخ می دهد در مسیر اتفاق می افتد. با فراتر رفتن از مساله اردوها، حوادث جاده ای دیگری هم هست که مربوط به سرویس های دانش آموزی است؛ در حالی که آنان به سوی مدرسه یا خانه می ‎برند. بنابراین به نظر می رسد نظارت بر انتخاب وسایل حمل و نقل کافی نیست.

دقیقا در همین نقطه است که مدیران مدارس با چالش مواجه می شوند. همانطور که معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش گفته است: گاه مدیر مدرسه برای کاهش هزینه ها از وسایل حمل و نقل فرسوده بدلیل ارزانتر شدن هزینه ها، استفاده می کند. در واقع آنان در نظر دارند تا هزینه های اردو به شکل حداقلی باشد تا میزانی از آن خرج مدرسه شود و از طرفی دیگر برای والدین هزینه های سنگینی به همراه نداشته باشد تا همه بتوانند در این اردوها شرکت کنند.

مائده، معلمی که حدود 15 سال سابقه کار در سمت معلم پرورشی را دارد به خبرنگار فرارو گفت: از صفر تا صد برنامه ریزی برای اردو چالش برانگیز است. ما مدام اضطراب داریم. گاهی همین اضطراب سبب می شود که دانش آموزان احساس کنند ما با قوانین سختگیرانه نمی خواهیم آنان آزادانه انرژی خود را تحلیه کنند؛ آنان هنوز به بلوغ نرسیده اند و نمی دانند چه مسئولیت سنگینی روی دوش ماست. از طرفی دیگر هزینه ها به شدت افزایش یافته و نمی توان طوری برنامه ریزی کرد که نه سیخ بسوزد و نه کباب.

نکته بعدی که در این بخشنامه به آن اشاره شده است مکان های برگزاری اردوهای دانش آموزی است. طبق آن اردوگاه باید متناسب با اهداف اردو، اقتضای سنی و تربیتی دانش آموزان و دارای استانداردهای لازم نظیر محل استراحت مناسب، سرویس های بهداشتی و سهولت نظارت سرپرست و مربیان برگزار کننده اردو باشند.

با این وجود آخرین حادثه که مربوط به همدان می شود نشان می دهد نکات ایمنی لازم در نظر گرفته نشده.

سمیه، مادر یکی از دانش آموزان مقطع ششم به خبرنگار فرارو گفت: اردو رفتن در مدرسه دخترم یک گزینه بسیار جالب دارد و آن این است که والدین می توانند همراه بچه ها باشند. اما برخی از اردوها که متمرکز بر استقلال بچه هاست این گزینه را از روی میز برمی دارد در حالی که مکان انتخاب شده به گونه ای است که احساس خطر نمی کنیم.

اما علی، پدر یک دانش آموز کلاس هفتمی به خبرنگار فرارو می گوید: وقتی پسرم با برگه رضایتنامه به خانه می آید در درجه اول دوست دارم که این سفر را تجربه کند، اما وقتی به ته لیست می رسم و قیمت را می بینم به این فکر می کنم که با همین بودجه می توانیم خانوادگی پیک نیک برویم؛ آن هم با کیفیتی که مطلوب خانواده ماست.

در حالی که مدیر مدرسه می گوید: هزینه سرویس، غذا، اردوگاه و غیره بسیار بالا رفته و آموزش و پرورش بودجه ای چشم گیر برای اردوی بچه ها به مدارس تخصیص نمی دهد.

اما معاون پرورشی و فرهنگی وزیر آموزش و پرورش در آخرین بیانات خود وعده داده است که هزینه هایی به عنوان سرانه پرورشی و سرانه اردویی مدارس در نظر گرفته ایم تا مدیر مدرسه بتواند از بهترین امکانات ممکن استفاده کند و از بروز برخی محدودیت های امکاناتی پیشگیری شود.

فلسفه اردو رفتن دانش آموزان از سطح تفریحی آن بالاتر می رود. اما والدین می گویند با شنیدن اخباری که در مورد حوادث اردوها به گوش می رسد، وقتی بچه هایمان از اردو حرف می زنند دلمان کف دستمان می افتد. فریبا، مادر دختری که امسال اولین سال ورودش به دانشگاه شریف را جشن گرفته است می گوید: یاسمین گفت که پیش از شروع دانشگاه، شریف برایشان اردویی تدارک دیده است برای سفر به مشهد با هزینه 1 میلیون و 400 هزار تومانی، اما به او گفتم که قول می دهم اجازه بدهم با برنامه ریزی خودمان با دوستانش به سفر برود. احساس می کردم این سفری امن تر است چراکه از صفر تا صد آن سفر را خودمان تدارک دیده ایم.

او یادآور شد که وقتی یاسمین مساله اردو دانشگاه شریف را مطرح کرده به یاد سال 1376 افتاده؛ زمانی که اتوبوس حامل دانشجویان شریف در مسیر بازگشت از اهواز سقوط کردند. اتفاقا در آن سفر مریم میرزاخانی هم بود که جان سالم به در برد.

با این وجود اردوها مزایایی دارند که نمی توان به آن بی توجه بود. در درجه اول این ها خاطراتی هستند که در طول زندگی به عنوان بهترین ساعات عمر تجربه می شوند. پس از آن اردوها فرصتی برای تجربه ی عملی آموخته های نظری اند؛ مثلاً بازدید از موزه ها، کارخانه ها یا مناطق تاریخی، یادگیری را عینی تر و ماندگارتر می کند، دانش آموزان در اردو یاد می گیرند با دیگران همکاری، همدلی و تعامل مؤثر داشته باشند و در قالب گروه، تصمیم بگیرند و مسئولیت بپذیرند.

اردوها تنوعی در فضای آموزشی ایجاد می کنند، استرس و خستگی ناشی از درس را کاهش می دهند و روحیه دانش آموزان را تقویت می کنند و جدا شدن کوتاه مدت از خانواده و زندگی جمعی در اردو، حس مسئولیت پذیری، نظم شخصی و اعتمادبه نفس را در دانش آموزان تقویت می کند. با این وجود همچنان خانواده هایی هستند که برای فرستادن فرزندانشان به اردو نگرانند در حالی که به گفته کارشناسان سخت گیری های افراطی ممکن است موقتاً امنیت را تضمین کند، اما در بلندمدت، دانش آموزانی تربیت می شوند که از تجربه، مسئولیت پذیری و تعامل اجتماعی محروم اند.