سیاوش آریا، کُنشگر و پژوهشگر میراث فرهنگی گفت: یکی از یادگارهای مهم و ارزشمند فرهنگی کشور که از اهمیت بالایی در شناخت تاریخ ایران برخوردار است و نزد کارشناسان و پژوهشگران جایگاه ویژه ای در مطالعه های تاریخی و پژوهش های باستان شناختی و میان رشته ای دارد، اِشکَفت های تاریخی است که با نام غار آن ها را می شناسیم.

به گزارش ایسنا، وی افزود: برخی از این اِشکفت ها زیستی به بلندای تاریخ دارند و از هزاران سال پیش انسان های نخستین در آن زندگی می کرده و آیین و آداب خویش را در همان اِشکفت ها برگزار می کردند. برخی از اِشکفت ها بر پایه داده های باستان شناختی و اَبزارهای به دست آمده در آن. ها، از آنِ دوران پیش از تاریخی و یا تاریخی هستند که به شناخت بیشتر ما از این دوران کمک به سزایی خواهند کرد. با این همه، بیشتر این اِشکفت ها وضعیت خوبی از نظر حفاظت و نگهداری ندارند و مورد دست درازی سودجویان اَموال تاریخی و فرهنگی و قاچاقچیان قرار گرفته و آسیب جدی به آن ها وارد شده است.

او افزود: یکی از این اِشکفت ها که در یکی از روستاهای شهرستان سِپیدان قرار دارد و از وضعیت حفاظتی و نگهداری بدی برخوردار است، مورد دست درازی سوداگران اَموال تاریخی و فرهنگی و قاچاقچیان به بهانه های یافتن گنجی که وجود خارجی ندارد، قرار گرفته و سودجویان به جان آن افتاده و کف اِشکفت را سوراخ سوراخ کرده و آسیب های برگشت ناپذیری را به آن وارد کرده اند. باید دانست که سودجویان ده ها حفاری غیرمجاز در کف این غار انجام داده اند. بدتر آن که رحمی به سنگ های طبیعی درون اِشکفت نکرده و آن ها را نیز شکسته و نابود کرده اند. همچنین کنار دیواره های اِشکفت را با ابزار و آلات حفاری خُرد کرده و شکسته اند.

حفاری های غیرمجاز بر بدنه غار

این کنشگر میراث فرهنگی گفت: آنچه در خُور نگرش بوده، این است که راه یابی و دسترسی به غار مورد نظر سخت و دشوار بوده و روشن نیست که سودجویان چگونه و با چه اَنگیزه ای دست به حمل وسایل سنگین و اَبزار و آلات حفاری زده اند. همچنین برای دستیابی به این اِشکفت باید از کنار روستا گذشت و چگونه دِهیاری روستا که مسئولیت حفاظت و پاسداری از یادمان های تاریخی را بر دوش دارد با توجه به سر و صدای ابزارهای حفاری، متوجه موضوع نشده است.

تعداد حفاری ها که از گذشته تا اکنون صورت گرفته، قابل توجه است.

آریا در ادامه اظهار کرد: جستار دیگری که باید مورد نگرش قرار گیرد، موضوع تاریخی بودن اِشکفت و دیگر یادمان های تاریخی درون آن است. از اُستودان (جای نگهداری استخوان مردگان در ایران باستان) ساسانی و هاون سنگی گرفته تا سنگ نبشته اسلامی درون اِشکفت که همگی بر ارزش بیش از پیش این اِشکفت تاریخی افزوده و آن را دارای اهمیت بیشتری به ویژه از دید حفاظتی می کند.

حفاری ها به این غار تاریخی و طبیعی آسیب جبران ناپذیری وارد کرده است.

این کنشگر میراث فرهنگی افزود: از دیگر دست درازی ها و آسیب های واردشده در این اِشکفت تاریخی، انبوه یادگاری نویسی ها با رنگ است که سبب خَدشه دار شدن چشم اَنداز و یادمان تاریخی و آسیب جدی به آن شده است.

یادگاری نویسی ها چهره غار تاریخی را مخدوش کرده است.

به گفته سیاوش آریا، این اِشکفت (غار) تاریخی در بلندای 30 متری و در دامنه شیبدار کوه، و در شهرستان سپیدان به مرکزیت اَردکان در 80 کیلومتری غربشهر شیراز قرار دارد و ورودی آن در گوشه زاویه دار کوه است و از کف دره پیدا است. این اِشکفت در کل، طبیعی و آبشاری فصلی در کناره های آن پدیدار بوده که چندین دهه است، خشک شده. با این همه، اِشکفت دارای بخش های دستکند و سازه های الحاقی است. سفال های درون و پیرامون اِشکفت [براساس نظر کارشناسان میراث فرهنگی] از دوران تاریخی تا اسلامی را در برمی گیرد.

به گفته سیاوش آریا، پژوهشگر میراث فرهنگی، این سنگ نوعی هاون سنگی است که از سوی حفاران و گنج یاب ها تخریب است.

حفارها به بدنه غار نیز آسیب وارد کرده و سنگ های آن را شکسته اند.

استودان ساسانی بر بدنه و بلندای غار

نمونه ای از سفال های تاریخی داخل غار

طبیعت تنگه یا دره منتهی به غار

آسیب ها و حجم حفاری ها در غار قابل توجه است.

عکس ها از سیاوش آریا، کنشگر میراث فرهنگی