طرح کالابرگ الکترونیکی تاکنون در چهار مرحله به اجرا درآمده و به عنوان یکی از مهم ترین سیاست های حمایتی دولت برای بهبود معیشت اقشار کم درآمد شناخته می شود. با این حال، بررسی ها نشان می دهد که این طرح و سایر برنامه های مشابه، با وجود صرف منابع مالی قابل توجه، در تحقق کامل اهداف خود چندان موفق نبوده اند.

به گزارش دنیای اقتصاد، داده های آماری حاکی از کاهش سرانه مصرف کالری در کشور طی سال های اخیر است که بیانگر تداوم فشار اقتصادی بر خانوارهاست. افزایش نرخ تورم، دشواری در شناسایی دقیق گروه های هدف و تغییر در الگوی مصرف از جمله چالش های اساسی این طرح عنوان شده اند.

بررسی ها نشان می دهد میانگین سرانه مصرف کالری در کشور از ابتدای دهه 1390 تاکنون روندی نزولی داشته است؛ به بیان دیگر، با وجود چالش های تامین مالی این طرح و افزایش مبلغ پرداختی، عمق مساله فقر کالری در ایران افزایش یافته است.

در سال های اخیر، نابسامانی های کلان اقتصادی، تحریم ها و تورم بالا و مزمن باعث کاهش قدرت خرید خانوارهای ایرانی شده است و این فشار اقتصادی به تدریج بر سفره خانواده ها نیز تاثیر گذاشته است.

بر اساس گزارش مرکز آمار، قیمت هر یک از اقلام لوبیا چیتی، لپه، لوبیا قرمز و نخود در شهریور ماه نسبت به شهریور سال گذشته بیش از 100درصد افزایش قیمت داشته است. افزایش قیمت کربوهیدرات ها نیز محدودیت های دسترسی به این اقلام را تشدید کرده است؛ به عنوان مثال، برنج ایرانی در شهریورماه نسبت به ماه مشابه در سال گذشته 146 درصد افزایش قیمت داشته است. گزارش مرکز پژوهش های مجلس نیز تایید می کند که تامین کالری مورد نیاز خانوارها با دشواری مواجه شده و سرانه کالری مصرفی از سال 1401 تاکنون کمتر از حداقل کالری مورد نیاز یعنی 2100 کالری بوده است.

کارشناسان اقتصادی، تورم بالا به ویژه در گروه خوراکی ها و آشامیدنی ها را یکی از اصلی ترین دلایل ناکامی سیاست های حمایتی در بهبود وضعیت مصرف کالری می دانند. بر اساس داده های رسمی، نرخ تورم نقطه به نقطه خوراکی ها و آشامیدنی ها در شهریورماه سال جاری به 57.9 درصد رسیده است؛ رقمی که نشان می دهد رشد قیمت مواد غذایی با سرعتی بسیار بیشتر از افزایش مبلغ یارانه ها پیش می رود.

به اعتقاد کارشناسان، ناکافی بودن مبلغ یارانه تخصیصی و عقب ماندن آن از روند تورم، موجب شده اثر حمایتی این سیاست ها بر معیشت خانوارها بسیار محدود باشد. در همین راستا، مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی با بررسی دیدگاه مشمولان طرح کالابرگ اعلام کرده است تنها 8.7 درصد از افراد، مبلغ اختصاص یافته در کالابرگ الکترونیک را برای تامین نیازهای غذایی خود کافی دانسته اند.

یکی دیگر از عواملی که کارشناسان آن را از دلایل اصلی ناکامی طرح کالابرگ در تحقق اهداف حمایتی می دانند، ضعف در شناسایی دقیق خانوارهای هدف است.

از سوی دیگر، هزینه های جانبی بالا شامل اجاره مسکن، خدمات درمانی و حمل ونقل، فشار زیادی بر قدرت خرید خانوار وارد کرده است. بررسی ها نشان می دهد که با توجه به فشارهای اقتصادی و سنگینی سایر هزینه ها، خانوارها مواد غذایی مصرفی خود را در همان سطح حداقلی گذشته نگه داشته اند. این موضوع موجب شده که میزان کالری مصرفی خانوارها تغییر چندانی نکند و طرح کالابرگ اثرگذاری بالایی بر بهبود وضعیت تغذیه ای نداشته باشد.