با شتاب گرفتن موج هوش مصنوعی، تقاضا برای برق مراکز داده به سرعت بالا می رود؛ نهادهای مستقل پیش بینی می کنند مصرف برقِ مرتبط با AI تا پایان دهه دست کم چند برابر شود و خودِ مراکز داده به اندازه یک کشور بزرگ برق ببلعند.

به گزارش همشهری آنلاین، این گزارش، با تکیه بر داده های برترین نهادهای بین المللی، تصویری فشرده از ابعاد مصرف انرژی هوش مصنوعی، ریسک ها و راه حل های روی میز ارائه می دهد.

آژانس بین المللی انرژی (IEA) می گوید مصرف برق مراکز داده در جهان تا 2030 به حدود 945 تراوات ساعت می رسد (اندکی بیش از مصرف برق امروز ژاپن) و هوش مصنوعی اصلی ترین محرک این جهش خواهد بود. به طور خاص، مصرف برق مراکز دادهِ بهینه شده برای AI تا 2030 بیش از 4 برابر می شود. برآوردهای بازار نیز هشدار مشابهی می دهند: تا 2035 مراکز داده می توانند حدود 1600 تراوات ساعت برق مصرف کنند (نزدیک به 4.4درصد برق جهان)؛ اگر مراکز داده، یک کشور بودند، رتبه چهارم مصرف برق را پس از چین، آمریکا و هند را در اختیار می گرفتند.

در چرخه عمر یک مدل هوش مصنوعی، آموزش پرمصرف ترین مرحله است: خوشه هایی با هزاران شتاب دهنده (GPU/TPU) هفته ها تا ماه ها بی وقفه کار می کنند. پس از آن، استنتاج، همان پاسخ دادن به پرسش ها یا تولید محتوا برای کاربران، به ازای هر درخواست انرژی بسیار کمتری می گیرد، اما وقتی میلیاردها درخواست در روز روی هم جمع می شود، سهم استنتاج در مصرف کل به سرعت بالا می رود. مرور تحلیلی نیچر نیز نشان می دهد که اگر خدماتی مثل جست وجو یا شبکه های اجتماعی سراسری به مدل های مولد متکی شوند، فشار استنتاج می تواند از آموزش هم سبقت بگیرد.

مصرف انرژی دیتاسنتر فقط داستان برق نیست؛ آبِ خنک کاری و شدت کربنِ شبکه هم اهمیت دارد. مایکروسافت در گزارش پایداری2024 اعلام کرده نسل های جدید مراکز داده اش را برای خنک کاری بدون مصرف آب در سناریوهای مشخص طراحی می کند؛ تلاشی برای کاهش فشار بر منابع آبی همزمان با رشد بارِ هوش مصنوعی. گوگل نیز می گوید شتاب دهنده اختصاصی نسل ششم نسبت به نسل قبلی بیش از 67درصد کارآمدتر است؛ نمونه ای از این که کارایی تراشه ها و نرم افزار می تواند انرژیِ هر درخواست AI را کاهش دهد، هرچند رشد حجم کارها بخشی از این دستاورد را خنثی می کند.

به ازای هر پرسش کوتاه در یک مدل زبانی بزرگ، اندازه گیری های صنعتی از چند میلی وات ساعت تا چند صدم وات ساعت متغیر گزارش شده است؛ اما این اعداد به شدت به طول پاسخ، معماری مدل، نوع شتاب دهنده و بهره وری مرکز داده وابسته اند. جمع میلیاردی این درخواست ها است که مسئله را بزرگ می کند. به عنوان مثال، پرسش بی دلیل حال شما چطور است؟ می تواند باعث مصرف برقی به اندازه روشن بودن یک لامپ LED به مدت متوسط 5 ثانیه شود.

هوش مصنوعی موتور تازه ای برای رشد تقاضای برق شده است؛ از آموزش های عظیم تا میلیاردها درخواست روزانه. در عین حال، همان فناوری می تواند شبکه ها را بهینه و مصرف انرژی بخش های دیگر را کاهش دهد. این دوگانه، سیاست گذار و صنعت را مقابل انتخابی روشن گذاشته است: سرمایه گذاری سریع در کارایی، برق کم کربن و شفافیت؛ وگرنه، هزینه های زیست محیطی و زیرساختی، دستاوردهای AI را تحت الشعاع قرار خواهد داد.