داروی آهسته رهشِ زیرجلدی، راهکار ستاد مبارزه با مواد مخدر برای کاهش اوردوز، انتقال بیماری های واگیردار و ساماندهی درمان معتادان است.

به گزارش ایران، پروژه جدید استفاده از این دارو در حال آزمایش قرار دارد و نتایج اولیه آن مثبت گزارش شده است. داروها به صورت کپسول زیرپوستی در بازو یا ساعد کاشته می شوند، آرام آرام ماده مؤثر را آزاد می کنند و جسم و روان فرد معتاد را در تعادل نگه می دارند.

سلیمان عباسی، مدیرکل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر، درباره نتایجی که از آزمایش این دارو به دست آمده می گوید: پروژه استفاده از داروهای آهسته رهش (Long-acting) که به صورت زیرجلدی کاشته می شوند، یکی از دستاوردهای مهم در حوزه درمان و مدیریت مصرف است که به صورت کپسول زیر پوست بازو یا ساعد قرار گرفته و به تدریج ماده مؤثر را آزاد می کنند، به طوری که فرد در طول روز در یک تعادل جسمی و رفتاری پایدار قرار می گیرد و از چرخه مصرف پرخطر فاصله پیدا می کند. این روش، چرخه تکرار، پاتوق گردی، تزریق با سرنگ مشترک، اوردوز و انتقال بیماری های واگیردار را قطع می کند و همزمان عرضه و بازار قاچاق مواد را کاهش می دهد؛ با این حال دارو هنوز در مرحله آزمایش است و مسیر نهایی و نحوه پوشش هزینه ها به تصمیمات بعدی نیاز دارد.

او توضیح می دهد: یکی از اهداف روشن این طرح، قطع وابستگی به پاتوق و بازار سیاه مواد است. در نبود چنین داروهایی، بسیاری از معتادان برای تأمین دوز مورد نیاز خود مجبور می شوند به پاتوق ها مراجعه و سرنگ یا سوزن مشترک استفاده کنند و در این مسیر در معرض انتقال بیماری های واگیر مانند ایدز و هپاتیت قرار بگیرند یا دچار اوردوز شوند. کاشت زیرجلدی سه نتیجه مهم در پی دارد؛ کاهش پراکندگی و نفوذ عرضه کنندگان در بازار، کاهش ریسک اوردوز و مرگ ومیر و کاهش انتقال بیماری های عفونی ناشی از وسایل آلوده.

داروی زیرجلدی فقط توسط یک شرکت خاص تولید می شود. مدیرکل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر تأکید می کند، از مزیت های این داروها، قابل کنترل بودن زنجیره توزیع آن است. این دارو از شرکت مشخصی تأمین شده و در مکان های مشخص، تحت نظارت پزشک و پرستاری که آموزش دیده اند، کاشته می شود. به این ترتیب هیچ قاچاقچی یا توزیع کننده ای امکان دسترسی و پخش آن را پیدا نمی کند. طراحی و اجرای صحیح این فرآیند، یکی از محورهای اصلی کار است تا از نشت دارو به بازار غیررسمی جلوگیری شود.

طبق گفته عباسی، قرار نیست این دارو برای همه مراجعه کنندگان استفاده شود، بلکه بعد از معاینه و ارزیابی تیم پزشکی شامل پزشک، پرستار و روانشناس، صلاحیت بیمار مشخص می شود. در این روش، افراد را در لایه های مختلف می بینند؛ از کسانی که تفننی مصرف کرده و تازه در مسیر وابستگی قرار گرفته اند تا افرادی که سال ها وابسته بوده و در لایه دوم یا سوم درمان قرار دارند. هدف این است؛ کسانی که انگیزه ترک و درمان واقعی دارند و از وابستگی شدید رنج می برند، بتوانند با این روش، هم تعادل پیدا کنند و هم به مرور نیاز دارویی شان کاهش یابد و در نهایت منجر به ترک شوند. این دارو، ابزاری برای کاهش آسیب های اجتماعی و هزینه های پنهان ناشی از آن است.

مدیرکل درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر توضیح می دهد: در این روش، افراد وقتی مجبور نیستند وقت و هزینه زیادی صرف تهیه و مصرف مواد کنند، کمتر در معرض ارتکاب جرم، سرقت یا سقوط در چرخه تخریب اجتماعی قرار می گیرند. همچنین با کاهش پاتوق گردی، احتمال انتقال بیماری ها و تشکیل خوشه های آلوده کاهش می یابد که اگر برنامه مدیریت مصرف و درمان به درستی اجرا شود، بار جمعیت معتادان در زندان ها کاهش پیدا می کند و جوانان کمتری جان خود را در اثر اوردوز از دست می دهند. می توان گفت این رویکرد، هم بعد درمانی و پیشگیرانه و هم بازتوانی اجتماعی به همراه دارد.

هزینه و پوشش تأمین دارو فعلاً مبهم است. عباسی می گوید: هزینه دارو و اینکه آیا دولت آن را رایگان خواهد کرد یا نه، هنوز مشخص نیست. تصمیم نهایی در این باره گرفته نشده و فعلاً تمرکز بر اثربخشی و ایمنی دارو در فاز آزمایشی است، اما اگر نتایج مثبت باشد، رایگان کردن یا پوشش بخشی از هزینه ها به نفع کشور خواهد بود، چون کاهش مرگ ومیر، کاهش آسیب های اجتماعی و پایین آمدن بهای غیرمستقیم ناشی از جرم می تواند به صرفه جویی بلندمدت برای جامعه منجر شود.

در صورتی که این طرح مورد تأیید قرار بگیرد، می تواند در مراکز بهداشتی درمانی دولتی یا بخش های خاص خصوصی که تحت نظارت قرار می گیرند، اجرا شود. در حال حاضر پروژه داروهای آهسته رهش زیرجلدی در بطنِ سیاست گذاری ستاد مبارزه با مواد مخدر قرار دارد و به صورت آزمایشی اجرا می شود. گام بعدی نیازمند تأیید کامل علمی، استقرار تیم های تخصصی برای کاشت و پیگیری و تصمیم گیری درباره سازوکار تأمین و پوشش هزینه هاست. اگر این فرآیند با دقت ادامه یابد، ایران مسیر تازه ای را در مدیریت مصرف و کاهش آسیب های مرتبط با مصرف مواد دنبال می کند که می تواند هم سلامت عمومی و هم امنیت اجتماعی را تقویت کند.