آرمین منتظری در یادداشتی در روزنامه هم میهن نوشت: تهدید به بستن تنگه هرمز و خروج از ان پی تی، طی ماه های اخیر بارها و بارها تکرار شده است. فارغ از اینکه تکرار یک تهدید و عملی نکردن آن تا چه میزان می تواند از بار اثرگذاری آن تهدید بکاهد، بد نیست به عملی بودن چنین تهدیدی نگاهی بیاندازیم.

از سال ها پیش و به خصوص بعد از جنگ 12 روزه اسراییل علیه ایران، ایران در تلاش است تا نشان دهد که واقعاً می تواند آزادی کشتیرانی را در تنگه هرمز مختل کند. از سال 1945، قدرت و جذابیت واقعی جهانی ایالات متحده بر دفاع از تنگه هرمز و حفظ امنیت این آبراه مهم استوار بوده است. ایران در گذشته، به ویژه در اواخر جنگ هشت ساله با عراق، ترافیک دریایی در خلیج فارس را مختل کرده است. اما از آن زمان یک چیز مهم تغییر کرده است. متحدان کلیدی ایالات متحده در دهه 1980 به شدت به نفت خاورمیانه وابسته بودند. ترکیه 78 درصد، فرانسه 24 درصد و بریتانیا 10 درصد نفت خود را از این منطقه تأمین می کرد.

در سال 2018، این اعداد بسیار کمتر شدند - به ترتیب 7 درصد، 4 درصد و صفر درصد. به استثنای ژاپن، کشورهایی که بیشترین آسیب را از اختلال در ترافیک دریایی در تنگه هرمز می بینند، کشورهایی نیستند که ایالات متحده تمایلی به کمک به آنها داشته باشد؛ این کشورها عبارتند از هند (که 50 درصد از نفت خود را به این منطقه وابسته است)، کره جنوبی (62 درصد) و به طور فزاینده ای چین (21 درصد).

در نتیجه، بعید است که این اقدام تأثیر مورد نظر ایران را داشته باشد. تهران به شدت به دنبال اهرمی است که بتواند از آن برای وادار کردن ایالات متحده به کاهش فشار نظامی و اقتصادی استفاده کند. استفاده از اهرم غنی سازی اورانیوم تاکنون کارساز نبوده است بنابراین تلاش می شود تا به ایالات متحده و جهان نشان داده شود که اگر فشار را از روی ایران برندارند، ایران مجبور خواهد شد در مقابله با فشارها با مسدودکردن ترافیک نفتی از خلیج فارس، قیمت نفت را به شدت افزایش دهد. از برخی جهات به نظر می رسد که این تفکر نیز یک اشتباه محاسباتی در خود داشته باشد.

ایالات متحده، به ویژه در دولت فعلی، صرفاً به دلیل توقیف یک یا دو کشتی توسط ایران، احساس فشاری برای کاهش فشار بر ایران نخواهد کرد. بلکه برعکس، اگر چنین چیزی اتفاق بیفتد، واشنگتن از این موضوع به عنوان توجیهی برای اتخاذ رویکردی به مراتب تهاجمی تر برای حفاظت از ترافیک دریایی در داخل و خارج از تنگه هرمز استفاده خواهد کرد؛ و این یعنی ورود به یک سیکل تنش شدید که معلوم نیست چه سرانجامی داشته باشد.

علاوه براین، مسدود کردن ترافیک دریایی در تنگه هرمز کار بسیار دشواری است. نباید درباره چنین کار بزرگی، با ادبیاتی ساده انگارانه صحبت کرد؛ به طوری که این اقدام بزرگ به یک مطالبه ساده در ادبیات سیاست کشور تبدیل شود. واقعیت این است که حتی اگر ایران بتواند اختلالاتی در عبور و مرور تنگه هرمز ایجاد کند، باز نخواهد توانست این تنگه را برای مدت زمان قابل توجهی بسته نگه دارد.

از سوی دیگر اگر دو کشور در جهان وجود داشته باشند که کمترین علاقه را به جنگ بین ایران و آمریکا دارند، آن دو کشور خود ایران و آمریکا هستند. اما روی دیگر سکه این است که منافع همیشه تعیین کننده چگونگی وقوع درگیری نیستند. فرض کنید ایالات متحده اعلام کند که قصد دارد 500 سرباز را در پایگاه هوایی اش در عربستان سعودی مستقر کند تا سامانه های دفاع هوایی خود در این پایگاه را تقویت کند. مشخص نیست که چنین اقدامی چه واکنش هایی برخواهد انگیخت. برای مثال، حضور نیروهای آمریکایی در عربستان سعودی پس از جنگ اول خلیج فارس در اوایل دهه 1990 چنان خشم عمیقی در میان طیف های مسلمانان جهان به راه انداخت که اسامه بن لادن، گروهی به نام القاعده تشکیل داد و به ایالات متحده حمله کرد و جنگ را به جهان اسلام کشاند.

به یک معنا، حتی آن استقرار کوچک و به ظاهر بی ضرر نیروهای آمریکایی نیز واکنشی زنجیره ای به راه انداخت که در نهایت منجر به نابودی عراق توسط ایالات متحده شد. پیش بینی عواقب ناخواسته این نوع رویدادهای احتمالی، اگر نگوییم غیرممکن، باید گفت که بسیار دشوار است. در چنین شرایطی عقل حکم می کند که به دنبال گزینه هایی نرویم که درباره عاقبت شان چشم انداز روشنی نداریم. اینکه ایران آزادی کشتیرانی را در یکی از مهم ترین نقاط گلوگاهی که محل عبور یکی از مهم ترین منابع جهان است، مختل کند، چیزی نیست که ایالات متحده برای مدت طولانی بپذیرد.