فرارو- گلستان سعدی گنجینه معرفتی است که با اتکا به آن می توانیم روحمان را به تزکیه برسانیم. سعدی در گلستان، درس های بسیار مهم و زیادی برای ما دارد که بسیاری از آن ها در جهان امروز نیز به کار می روند.

به گزارش فرارو، باوجوداینکه قرن ها از نگارش گلستان می گذرد، همچنان می توان از این کتاب ارزشمند درس هایی برای زندگی پیدا کرد. مانوس بودن با ادبیات علاوه بر لذتی که از نظر ادبی دارد، می تواند به انواع انسان کمک شایگانی در راستای کسب معرفت بکند.

شاید برای بسیاری از ما پیش آمده باشد که در شرایطی که افرادی سعی در فتنه انگیزی در زندگی مان را داشته اند، فریب آن ها را خورده ایم. این در حالی است که سعدی ما را دعوت می کند که در شرایطی بخشش می تواند بسیار انسانی تر از کینه جویی باشد و در این مسیر نباید فریب انسان های فتنه جو را خورد.

پادشاهی را شنیدم به کُشتنِ اسیری اشارت کرد. بیچاره در آن حالتِ نومیدی مَلِک را دشنام دادن گرفت و سَقَط گفتن، که گفته اند: هر که دست از جان بشوید، هر چه در دل دارد بگوید.

وقتِ ضرورت چو نَمانَد گریز

دست بگیرَد سَرِ شَمشیرِ تیز

مَلِک پرسید: چه می گوید؟ یکی از وزرایِ نیک مَحضر گفت: ای خداوند! همی گوید: وَ الْکاظِمِینَ الغَیْظَ وَ الْعافِینَ عَنِ النّاسِ . مَلِک را رحمت آمد و از سَرِ خونِ او درگذشت. وزیرِ دیگر که ضدّ او بود گفت: ابنای جنسِ ما را نشاید در حضرتِ پادشاهان جز به راستی سخن گفتن. این مَلِک را دشنام داد و ناسزا گفت. مَلِک روی از این سخن در هم آورد و گفت: آن دروغِ وی پسندیده تر آمد مَرا زین راست که تو گفتی، که رویِ آن در مصلحتی بود و بنایِ این بر خُبْثی . و خردمندان گفته اند: دروغی مصلحت آمیز بِهْ که راستی فتنه انگیز.

هر که شاه آن کُنَد که او گوید

حیف باشد که جز نِکو گوید

در ادبیات کلاسیک فارسی بسیار است تعداد حکایات و اشعاری که در رد و مذمت دورویی و تزویر نوشته شده اند. این مسئله رهنمونی است برای آنکه از دوستی انسان های دورو و متظاهر دوری کنیم.

دزدی به خانه پارسایی درآمد؛ چندان که جست چیزی نیافت. دلتنگ شد. پارسا خبر شد. گلیمی که بر آن خفته بود در راه دزد انداخت تا محروم نشود.

شنیدم که مردانِ راهِ خدای

دلِ دشمنان را نکردند تنگ

تو را کی میسّر شود این مَقام

که با دوستانت خلاف است و جنگ؟

مودّتِ اهلِ صفا، چه در روی و چه در قفا، نه چنان کز پست عیب گیرند و پیشت بیش میرند.

هر که عیبِ دگران پیشِ تو آورد و شمرد

بی گمان، عیبِ تو پیشِ دگران خواهد برد

تجربه ثابت کرده است که انسان هایی که سر دشمنی دارند در نهایت هرقدر هم که نیکی ببینند، دست از دشمنی بر نخواهند داشت. در چنین شرایطی است که سعدی ما را به خاموشی در برابر این افراد دعوت می کند.

یکی را از دوستان گفتم: امتناع سخن گفتنم به علّتِ آن اختیار آمده است در غالبِ اوقات، که در سخنْ نیک و بد اتّفاق افتد و دیده دشمنان جز بر بدی نمی آید. گفت: دشمن آن به که نیکی نبیند.

هنر به چشم عداوت بزرگتر عیب است

گل است سعدی و در چشم دشمنان خار است

نورِ گیتی فروزِ چشمه هور

زشت باشد به چشمِ موشکِ کور

سعدی در فرازی از گلستان ما را بر آن می دارد که در دوستی و دشمنی خود حد نگه داشته و از افراط و تفریط در دوستی و دشمنی خودداری کنیم؛ چراکه آینده مشخص نیست و چه بسا که دشمنان امروز دوستان فردا و دوستان امروز دشمنان فردا باشند.

هر آن سری که در سر داری با دوست در میان منه چه دانی که وقتی دشمن گردد و هر گزندی که توانی، به دشمن مرسان که باشد که وقتی دوست شود.

رازی که نهان خواهی، با کس در میان منه وگرچه دوست مخلص باشد که مر آن دوست را نیز دوستان مخلص باشد، همچنین مسلسل.

خامشی به که ضمیر دل خویش

با کسی گفتن و گفتن که مگوی

ای سلیم آب ز سرچشمه ببند

که چو پر شد نتوان بستن جوی

سخنی در نهان نباید گفت

که بر انجمن نشاید گفت

در ادبیات کلاسیک ما تاکید بر آزادی و آزادگی یکی از فرازهای اصلی است. سعدی نیز بارهاوبارها این نکته را مورد نظر قرار داده است. او در حکایتی از ما می خواهد که به جای تن دادن به جور حاکمان، آزادگی را تمرین کنیم.

دو برادر یکی خدمت سلطان کردی و دیگر به زورِ بازو نان خوردی.

باری، این توانگر گفت درویش را که: چرا خدمت نکنی تا از مشقّتِ کار کردن برهی؟

گفت: تو چرا کار نکنی تا از مَذَلَّتِ خدمت رهایی یابی؟ که خردمندان گفته اند: نانِ خود خوردن و نشستن به که کمرشمشیرِ زرّین به خدمت بستن.

به دست آهک تفته کردن خمیر

به از دست بر سینه پیشِ امیر

عمرِ گرانمایه در این صرف شد

تا چه خورم صَیْف و چه پوشم شِتا

ای شکم خیره به تایی بساز

تا نکنی پشت به خدمت دو تا