عباس عبدی در اعتماد نوشت: نهاد و بخش سلامت از جهت دربرگیری وظایف و خدمات آن با همه مردم، از مهد تا لحد و حتی در هر لحظه و در بسیاری از موارد به دلایل فوریتی؛ متفاوت از تمام بخش های دیگر جامعه و حکومت است. اتفاقا از جهت سیاست گذاری یکی از پیچیده ترین بخش ها هم هست.

اگر دقت کنیم جوامع بسیار پیشرفته هم با معضلات جدی در این بخش مواجه هستند. بریتانیا، کانادا و ایالات متحده همگی درگیر نارضایتی مردم هستند. متاسفانه وضعیت این بخش در ایران رو به افول است.

از سوی دیگر اعتبار و کارآمدی این بخش نزد مردم در مقایسه با حوزه های دیگر بسیار بالاتر است. هم از جهت عاملان آن مثل کادر درمان و پزشکان و هم از حیث کارآمدی آن که تقریبا بی نیاز از مراجعه مردم برای درمان به خارج است.

ولی مشکل مهمی وجود دارد که در دولت پیش تشدید شد و آن بیگانه تلقی شدن کادر درمان و پزشکان بود که با آمدن دولت و وزیر جدید این مساله در مسیر درستی قرار گرفته است. اکنون نوبت پزشکان و دیگر اعضای این بخش است که با حضور خود در انتخابات نظام پزشکی گام اولیه را برای مشارکت در اصلاح مشکلات بخش بردارند. این مهم ترین و قدرتمندترین نهاد مدنی-صنفی ایران است.

در اغلب نظرسنجی ها، پزشکان همچنان مورد اعتمادترین گروه های اجتماعی نزد مردمند. اما این سرمایه اجتماعی، اگر به پشتوانه مشارکت و شفافیت، در مقام خودانتقادی و دفاع آگاهانه از منافع صنفی و عمومی نباشد، ممکن است در اثر تداوم وضع موجود تحلیل برود.

انتخابات پیشِ روی نظام پزشکی از این جهت اهمیت دارد که شاید بتواند چنین مسیری را باز و تثبیت کند؛ مسیری که فارغ از سیاست زدگی باشد و رنگ صنفی و حرفه ای و خیرعمومی آن برجسته تر شود. این روند، ضروری است و در این دوره می تواند به بلوغ نزدیک شود.

نکته مثبت دیگر، فضای نسبتا بازتر این انتخابات است. برخلاف دوره های پیشین، تعداد ردصلاحیت ها اندک بوده (همین اندک هم زیاد است) و اقدامات آقای رییس جمهور و وزیر بهداشت در این مسیر برای تقویت رویکرد مشارکتی و صنفی و شکل گیری یک نهاد مدنی فراگیر و قدرتمند موثر بوده.

حال، مسوولیت اصلی متوجه خود جامعه پزشکی است؛ اینکه با حضور گسترده و آگاهانه، این فرصت را به نقطه عطفی در تاریخ نهاد خود بدل کند. اگر قرار باشد این سازمان در دوره جدید، از نقش انفعالی بیرون آمده و به جایگاه اصلاحگرانه برسد، باید دست کم چند مساله کلیدی بخش را در دستور کار خود بگذارد.

1- شفافیت در رفتار حرفه ای و مالی: اعتماد عمومی با پنهانکاری سازگار نیست. مردم باید بدانند چه چیزی تعیین کننده تعرفه، خدمات و هزینه هاست. البته لازمه آن نیز اصلاح تعرفه ها است. فساد موجود اغلب ناشی از قیمت گذاری دستوری است.

2- بهبود رابطه پزشک و بیمار: نارضایتی از رفتار و توضیح ناکافی پزشکان، مهم ترین عامل کاهش اعتماد در آینده خواهد بود.

3- نقد جدی سهمیه ها: انبوهی از سهمیه های گوناگون عدالت و کیفیت آموزشی را مخدوش کرده است. نظام پزشکی باید از موضعی علمی، نه سیاسی، در این باره سخن بگوید.

4- شرایط طاقت فرسای رزیدنت ها و پزشکان جوان: این گروه بار سنگین ترین وظایف درمانی را بر دوش دارند اما در نابرابرترین موقعیت معیشتی و منزلتی اند. آنان در موقعیت بیگاری هستند بدون اینکه آینده امیدبخشی را انتظار بکشند.

5- نظام ارجاع و پزشک خانواده و پرونده الکترونیک سلامت: بدون اینها، عدالت و کارآمدی و کاهش هزینه ها در سلامت ممکن نیست.

6- نظارت بر کیفیت و کمیت آموزش پزشکی: گسترش کمی دانشگاه ها و بی توجهی به کاهش کیفیت آموزش بالینی، پایه های علمی حرفه را سست کرده است.

7- مقابله با مداخلات شبه علم و غیرقانونی در درمان: گسترش طب موسوم به اسلامی یا سنتی غیرمجاز، تهدیدی علیه جان مردم و حیثیت علمی نظام بهداشت و درمان کشور است و حقوق عمومی را زایل می کند.

8- تاکید بر سلامت به عنوان یک حق: نظام پزشکی در عین دفاع از حقوق صنفی خود باید از سلامت به عنوان یک حق عمومی نیز دفاع کند. نباید اجازه داد که عده ای از افراد غیرمسوول به نام حق سلامت جامعه پزشکی را رو در روی مردم قرار دهند.

انجام این موارد ذیل یک شرط کلی محقق می شود؛ مشارکت عمومی پزشکان.

نظام پزشکی تا زمانی که مشارکت کم، انتخابات بی رمق و تصمیم گیری محدود به عده ای اندک باشد، نمی تواند نقش موثر اجتماعی ایفا کند. این بار فضا مهیاتر از پیش است؛ ردصلاحیت ها محدودتر است، هر چند فضای کلی جامعه امیدوارکننده نیست.

آینده سلامت کشور نه فقط به تصمیم های سیاستگذاران، بلکه به میزان حضور، اتحاد و بلوغ صنفی جامعه پزشکی وابسته است. این انتخابات فرصتی است برای بازتعریف نقش طبابت در خدمت سلامت و اعتماد عمومی.