فرارو- یورو برای مردان، ریال برای زنان یا 45 میلیون برای زنان، 170 میلیون برای مردان تیترهایی ورزشی هستند که در نظر دارند مساله ای تبعیض آمیز در جامعه را در معرض نقد قرار دهند.

به گزارش فرارو، مسابقات جام جهانی فوتسال زنان به نقطه آغاز نزدیک می شود؛ در همین حال، احتمالاً وقتی ملی پوشان حساب بانکی خود را پس از 5 ماه بررسی می کنند، با مبلغی حدود 45 میلیون تومان روبه رو خواهند شد. اگر به جای این زنان ملی پوش، مردان حساب بانکیشان را چک کرده بودند، مبلغی حدود 170 میلیون تومان مشاهده می کردند. علاوه بر آن، طبق گفته مهدی تاج که وعده داده بود رقمی هم مضاف بر رقم پرداختی به حساب آن ها واریز شود منتظر باقی پاداش خود بودند. این در حالی است که 21 مهر و در آستانه چهار اعزام مهم، نائب رییس فدراسیون فوتبال می گوید: فوتبال مردان را باید از بقیه مسائل جدا کنیم.

این موضوع جدا از بحث ها و کشمکش های ورزشی که مشخصا مربوط به ستون ورزشی است، پیامی قابل توجه به جامعه منتقل می کند که احتمالا تاثیرگذار بر ناخودآگاه جمعی است: جامعه زنان ورزشکار را چگونه می بیند، ارزش آنان را چگونه می سنجد و این تبعیض ها تا چه اندازه می تواند بر عملکرد و روحیه آنان تأثیر بگذارد؟

تعبیری که جامعه از مبلغ پاداش بازیکنان دارد متفاوت است. به عنوان مثال کاربری در یکی از سایت های ورزشی در واکنش به پاداش 45 میلیونی برای زنان در مقابل پاداش 170 میلیونی برای مردان نوشته است: عادلانه است. فوتبال زنان طرفدار ندارد و کیفیت پایینی دارد. الکی جو فمینیستی نگیرید. این در حالی است که کاربری دیگر می گوید: کلأ پاداش های فوتسال بسیار کم است. ای کاش می گفتید چقدر بابت این زحماتی که بانوان ما کشیدند فیفا پول یا پاداش به فدراسیون ایران داده است. از طرفی دیگر برخی از جریان های فکری با توجه به مشکلات معیشتی موجود در سطح جامعه این درگیری ها را غیر منطقی می دانند.

اما در میان تمامی این نقطه نظرها و تعابیر، تفاوت آشکار پاداش ها برای زنان و مردان پابرجاست که به زعم برخی جامعه شناسان در لایه های پنهانی خود ارزش گذاری جامعه شناختی و نابرابری ساختاری را به همراه دارد. البته این تبعیض از ریشه های رشته ورزشی برخاسته است. وقتی به تاریخچه ورزش در جهان نگاهی انداخته شود مشخص خواهد شد که در طول تاریخ، ورزش قلمرویی مردانه به حساب آمده و اکثر استانداردها و ارزش های آن نیز بر اساس خواست و توان مردان شکل گرفته است.

از این روست که سیمون دوبووار هم گفت: ورزش به وسیله مردان اختراع شده برای آنان گسترش یافته و زنان نقشی بسیار حاشیه ای در دنیای ورزش داشته اند. (2001). اما نکته قابل تامل این است که در حالی که جهان پست مدرن مدام خود را بر اساس تغییرات حاصله مطابقت می دهد، ورزش همچنان دور از نظر باقی مانده؟ چه اتفاقی افتاده است که هنوز برخی علاقمندان به فوتبال می گویند: از سرشان هم زیادتر است. مگر این ها نمی گویند عاشق فوتبال هستند؟ خب پس چه دلیلی دارد که تقاضای پاداش بیشتر می کنند؟

در این نقطه مساله ای که مورد توجه قرار می گیرد، نهادینه شدن ارزش ملی پوشان زن و زحمات آنان در مسیر رسیدن به مقام است. در واقع، وقتی زنان ملی پوش پول کمتری دریافت می کنند، در حالی که مردان در موقعیتی یکسان، یعنی بدون قرار گرفتن بر سکو، مبلغ بیشتری دریافت کرده اند، بازتاب آن در جامعه این گونه است که ارزش فعل مردان بیشتر بوده است. در نتیجه، فعل زنان و ورزش آنان نیز اهمیت و ارزش خود را از دست داده یا رنگ و بویی جدی به خود نمی گیرد. در این راستا، سی رایت میلز، تحلیلگر اجتماعی، اشاره می کند: ورزش مجموعه ای از حرکات مجسم اجتماعی است که در یک سطح شامل حرکات فیزیکی است، اما اساساً بدن های ورزشی بازتابی از ارزش های زیرساختی اجتماعی و توان ارتباطی هستند. علاوه بر این، آن ها نشان هایی بسیار نمایان از اعتبار اجتماعی به حساب می آیند.

در میان واکنش های کاربران به موضوع پاداش ملی پوشان فوتسال زنان، دو مفهوم پرتکرار دیده می شود: طرفدار و کیفیت. یکی از کاربران نوشته است: تصمیم عادلانه ای است. پاداش ها باید بر اساس میزان محبوبیت هر رشته پرداخت شود. در مقابل، کاربر دیگری یادآور شده است: درآمدزایی فوتبال مردان برای فدراسیون و صداوسیما قابل مقایسه با فوتسال زنان نیست. طبیعی است که پاداش مردان بیشتر باشد.

اما واقعیت این است که مسابقات فوتسال زنان اساساً در تلویزیون پخش نمی شود تا بتوان از آن انتظار درآمدزایی داشت. سال 1402، هم زمان با قهرمانی تیم فوتسال بانوان ایران در بازی های آسیایی، فاطمه ذوالقدر، نایب رییس فراکسیون زنان مجلس، اعلام کرد: با صدا و سیما برای پخش مسابقات صحبت شده بود و وزارت ورزش نیز مکاتباتی انجام داد، اما رسانه ملی گفت باید بررسی شود که امکان پخش چگونه است.

با این وصف، طبیعی است که فوتسال زنان در نبود پخش تلویزیونی، بحث های هواداری، رقابت های رسانه ای و جذابیت های پیرامونی خود را از دست بدهد؛ عواملی که در محبوبیت و ارزش گذاری هر رشته ورزشی نقش تعیین کننده دارند.

از سویی دیگر وقتی در مورد کیفیت فوتسال زنان صحبت می شود، توجهی به محدودیت های موجود بر سر راه آنان نیست. بدون پرداختن به مسائل دقیقی که به رشته های ورزشی و موانع جنسیتی آن مربوط است می توان نگاهی دوباره به تاثیر پاداش کم بر کیفیت بازی ها داشت. در این خصوص فاطمه سعیدخواه، جامعه شناس، می گوید: زنان ورزشکار به قدری درآمد ندارند که بتوانند ازپس هزینه های زندگی برآمده و در کنار آن بتوانند تمرینات ورزشی خود را با کیفیت دنبال کنند و حتی گاهی در نیمه راه به دلیل مسائل اقتصادی ورزش حرفه ای را کنار می گذارند .

در نهایت باید به پیامدهای روانی این نابرابری ها بر ورزشکاران زن توجه کرد. طبق گفته نایب رییس فدراسیون فوتبال، در روزهای آینده چهار اعزام ورزشی برای بانوان در پیش است: تیم فوتبال زیر 17 سال به مسابقات انتخابی آسیایی عربستان رفت، تیم فوتسال به روسیه اعزام می شود، تیم فوتبال بزرگسالان برای دیدار سه جانبه فیفادی با نپال و هندوستان راهی هند خواهد شد و تیم نوجوانان فوتسال نیز در بازی های آسیایی زیر 17 سال بحرین حضور می یابد. با این حال، تمام این تیم ها از میزان پاداش های پرداختی به دیگر رشته ها و تیم ها آگاه اند؛ آیا چنین شرایطی بر انگیزه آنان تأثیر نمی گذارد؟

نسترن مقیمی، بازیکن باسابقه فوتسال و از بهترین عقب گیرهای تاریخ این رشته در ایران، پیش تر گفته بود: دستمزد ما از یک پنجاهم فوتبالیست های مرد هم کمتر است. ما 10 تا 11 ماه از سال را درگیر لیگ هستیم و فرصت شغل دیگری نداریم. با توجه به تورم موجود، دستمزد فعلی واقعاً ناچیز است.

در چنین فضایی، طبیعی است اگر برخی بانوان بااستعداد در آستانه رقابت های مهم، از ادامه مسیر حرفه ای دلسرد شوند. پژوهشی با عنوان بررسی و تحلیل مسائل و مشکلات مؤثر بر مشارکت زنان در فعالیت های ورزشی نیز نشان می دهد که عواملی چون کمبود زمان، نبود امکانات و سرمایه، ضعف انگیزه، دسترسی محدود به سالن های ورزشی، گرانی تجهیزات، محدودیت های فرهنگی و مخالفت والدین از موانع اصلی حضور زنان در ورزش محسوب می شوند.

از سوی دیگر، زنان ورزشکار در حال رصد واکنش جامعه اند، بازخورد مخاطبان را می شنوند و در انتظار حداقل حمایت از سوی مردم و نهادها هستند. سعیده علی، کاپیتان سابق تیم ملی بسکتبال، در یک نشست جامعه شناختی گفته بود: زن بودن و ورزشکار بودن در این کشور سخت است، چون باید مدام تلاش کنی و ثابت کنی که نه تنها ضعیف نیستی، بلکه گاهی قوی تر هم هستی. بسیاری از هم تیمی های من به دلیل نبود حمایت، در سنین پایین از ورزش حرفه ای خداحافظی کردند. مشکلات معیشتی به هرحال زنان را تحت فشار می گذارد.