سازمان هواپیمایی کشوری در حالی درگاه تأسیس شرکت های هواپیمایی جدید را فعال کرده که همین حالا هم آسمان ایران پر از شرکت هایی است که بیشترشان با ناوگانی پیر، بدهی انباشته، پروازهای لغوشده و نارضایتی مسافران دست وپنجه نرم می کنند.
سؤال ساده ای که پیش می آید این است، آیا در شرایطی که بسیاری از شرکت های فعلی حتی توان تأمین قطعه و نگهداری هواپیماهای خود را ندارند، افزودن بر تعداد نام ها و تابلوهای هوایی چه فایده ای دارد؟
در جهان امروز، روند صنعت هوایی به روشنی بر خلاف این سیاست است. در اروپا، آمریکا و شرق آسیا، شرکت ها برای بقا و سودآوری بیشتر در حال ادغام، اشتراک ناوگان و هم افزایی شبکه ها هستند؛ چون می دانند مقیاس بزرگ تر یعنی هزینه کمتر، بهره وری بیشتر و تاب آوری بالاتر در برابر نوسان های اقتصادی.
اما در ایران، سیاست گذار به جای تشویق به ادغام و اصلاح ساختار شرکت های موجود، مسیر تأسیس ایرلاین هایی با یکی دو هواپیما را هموار کرده است؛ شرکت هایی که پیش از بلند شدن از باند، بدهی، هزینه و ریسک زمین گیر شدن در انتظارشان است.
این رفتار بیش از آن که یادآور مدیریت اقتصادی باشد، شبیه باغبانی است که درختان کهنسال باغش از بی آبی و غفلت در حال خشک شدن اند، اما او به جای آبیاری آنها، سرگرم کاشت نهال های تازه ای است که همان سرنوشت در انتظارشان است. اگر باغبان علت خشک شدن درختان قدیمی را نفهمد، هیچ نهال جدیدی هم به بار نخواهد نشست.
مشکل صنعت هوایی ایران کمبود مجوز نیست؛ کمبود عقلانیت اقتصادی و برنامه ریزی است. تا زمانی که زیرساخت های هوایی، تأمین قطعات، سوخت، آموزش خدمه، و سیاست های ارزی اصلاح نشود، افزایش تعداد شرکت ها فقط به افزایش تابلوی بی ثمر در فرودگاه ها می انجامد.
شرکت هایی با دو هواپیما و سرمایه محدود، نه می توانند رقابت کنند، نه پایداری اقتصادی دارند، نه شبکه پروازی کارآمد می سازند؛ نتیجه اش می شود همان آشفتگی بازار بلیت و پروازهایی که هر روز به بهانه ای لغو می شوند.
در شرایطی که درختان قدیمی صنعت در حال جان دادن اند، کار درست نه کاشت نهال جدید، بلکه آبیاری، هرس و نجات ریشه های در حال خشکیدن همچون شرکت آسمان است.
تا زمانی که سیاست گذار به جای درمان ریشه ای بیماری، به ظاهر باغ دل خوش کند، این صنعت همچنان از کم آبی تدبیر خواهد سوخت.