کم آبی شدید، بحرانی است که طی سال های گذشته بنا به دلایل گوناگون و به ویژه سدسازی های غیراصولی و برداشت های بی رویه از منابع زیرزمینی آب بر کشورمان سایه افکنده و به خشکی دریاچه ها، تالاب ها و سدها منجر شده است و تازمانی که روش ها و اصول اولیه در مدیریت منابع آب اصلاح نشود، شاهد شرایط دردناک تر هم خواهیم بود.

به گزارش اطلاعات، وقتی سخن از بحران آب به میان می آید، نگاه ها بیشتر به سمت وقوع پدیده خشکسالی و یا تغییر اقلیم سوق داده می شود، در حالی که به گفته کارشناسان درصد کمی از علت بروز و ظهور شرایطی بغرنج فعلی، خشکسالی و است و عامل اصلی را باید در سوء مدیریت ها یافت.

طی چند دهه اخیر مسئولان همواره از خود کفایی در تولید گندم حتی به قیمت نابودی منابع زیرزمینی آب به عنوان یک افتخار یاد کرده اند و ازسویی دیگر با اعطای مجوز بیرویه حفر چاه ها زمینه های نابودی منابع یاد شده را فراهم کرده اند، که نمونه بارز آثار و پیامدهای چنین اقدام نابخردانه ای را می توان اکنون در خشک شدن دریاچه ارومیه دید.

بر اساس مطالعات انجام شده، کشاورزی سنتی و هدررفت آب از طریق حفر چاه های متعدد پیرامون دریاچه ارومیه، از مهمترین دلایل شرایط اسفناک فعلی نگین آذریایجان است، نگینی که دیگر درخششی ندارد و از آن فقط یک شوره زار باقی مانده است.

اما نکته قابل تامل، نسخه پیچی های غیر علمی برخی مسئولان برای نجات دریاچه ها و تالاب های خشک کشور است، از نگاه کارشناسان بیشتر شبیه یک لطیف است تا راهکار منطقی و خردمندانه.

این که بارورسازی ابرها می تواند به بارش مقطعی باران کمک کند، یک موضوع منطقی است (البته در صورت تحقق)، اما نکته قابل تامل این که آیا دریاچه ارومیه به عنوان نگین آذربایجان را که اکنون به کویر نمک بدل شده و همچنین زاینده رود را که از سال ها قبل خشکیده است و فقط تصویری از یک اتوبان خاکی را تداعی می کند، می توان با بارورسازی ابرها پُرآب کرد و به شرایط پیش از مدیریت های نابخردانه بازگرداند!؟

به گفته رییس سازمان هواشناسی کشور، بارورسازی ابرها برای رفع خشکسالی یا احیای دریاچه ارومیه و زاینده رود تقریباً منتفی است.

به گزارش خبرنگار ما در اصفهان، سحر تاجبخش مسلمان درباره امکان اجرای طرح بارورسازی ابرها در 2 حوضه آبریز دریاچه ارومیه و زاینده رود که به تازگی در دستور کار وزارت نیرو قرار گرفته است، اظهار داشت: بارورسازی ابرها یک موضوع فنی و تخصصی است که در دنیا به طورعلمی انجام می شود، اما در کشور ما به دلیل مسائل جدی مانند خشکسالی های ممتد، کمبود منابع زیرزمینی آب و یا خشک شدن دریاچه ارومیه، ظرفیت بارورسازی ابرها برای تولید حجم قابل توجهی از آب تقریباً منتفی است.

وی افزود: البته شکی نیست که می توان از طریق بارورسازی ابرها مقداری آب باران تولید کرد، اما این کار در مقیاس های کوچک و برای اهداف محدودتر با مقادیر بسیار کمتر امکان پذیر است. به طور متوسط در دنیا اگر عملیات بارورسازی ابرها به خوبی انجام شود، حدود 10درصد افزایش بارش ها ممکن خواهد بود.

تاجبخش تأکید کرد: سازمانی زیر نظر وزارت نیرو مسئول اجرای طرح بارورسازی ابرها است، اما سازمان هواشناسی تاکنون هیچ مستنداتی دریافت نکرده است که بتواند تأثیر این اقدامات را با پیش بینی های بارش خود مقایسه و رصد کند.

وی در باره امکان اثربخشی بارورسازی ابرها در ایران در مقایسه با تجربه کشورهای منطقه مانند امارات و عربستان، گفت: گزارش های مربوط به کشورهایی مثل امارات درباره بارورسازی ابرها در سازمان هواشناسی جهانی موجود و مستند است و همه می توانند به آن دسترسی داشته باشند.

رییس سازمان هواشناسی کشور افزود: بررسی ها نشان می دهد در مناطقی که بارورسازی انجام شده، نتایج آن با ایستگاه های شاهد (کنترل) متفاوت بوده است و هواشناسی امارات تا حدی این موضوع را تأیید می کند و آن ها همچنان این کار را دنبال می کنند و خواهند کرد.

تاجبخش ادامه داد: باید توجه داشت که شرایط بارش در امارات با ایران متفاوت است، زیرا وسعت امارات، میزان آب مورد نیاز آن ها و اهداف ما از بارورسازی ابرها با یکدیگر فرق دارند.

وی تاکید کرد: اگر هدف ما رفع خشکسالی، پر کردن منابع آب زیرزمینی یا احیای دریاچه ارومیه باشد، بارورسازی ابرها به تنهایی نمی تواند این مشکلات را حل کند و به هدف گذاری ما بستگی دارد و باید مشخص کنیم که بارورسازی را برای چه منظوری انجام می دهیم.

رییس سازمان هواشناسی کشور در پاسخ به اینکه آیا سدسازی های ترکیه باعث کاهش ابرهای باران زا به سمت ایران شده است، با رد این ادعا اظهار داشت: این موضوع بیشتر به نظر من شبه علم است تا علم. واقعیت این است که عرض جغرافیایی ترکیه بالاتر از ایران است و بخش وسیعی از ایران در کمربند خشک و نیمه خشک دنیا قرار دارد و کویرهای گسترده ای آن را پوشانده است.

تاجبخش ادامه داد: میانگین بارش سالانه ترکیه حدود 600میلیمتر یا بیشتر است، در حالی که میانگین بارش ایران حدود 200میلیمتر است، از سوی دیگر توپوگرافی ترکیه هم با ایران متفاوت است و آن کشور به طور کلی منطقه ای پربارش تر از ایران دارد.

وی خاطرنشان کرد: البته ترکیه هم امسال با خشکسالی مواجه بود و در سازمان هواشناسی کشور موضوعاتی مثل ابر دزدی را تأیید نمی کنیم و داده های علمی برای پشتیبانی از این ادعاها وجود ندارد.

رییس سازمان هواشناسی همچنین تاکید کرد: ما در سراسر کشور حداقل به 26رادار هواشناسی نیاز داریم، اما اکنون فقط حدود 10رادار داریم.

تاجبخش افزود: تأمین رادارها به ترتیب اولویت انجام خواهد شد و اصفهان هم در نوبت خود به این سیستم مجهز می شود اما چون این استان بارش های سیل آسا ندارد، در اولویت اول یا دوم تجهیز به رادار نیست و مناطق دیگری که بارش های شدیدتری دارند و هنوز به رادار مجهز نشده اند، در اولویت قرار دارند.

معاون وزیر راه و شهرسازی همچنین گفت: بخش زیادی از مشکلات منابع آبی کشور در حوزه های گوناگون کشاورزی و صنعت ناشی از مسائل مدیریتی است.

وی ادامه داد: امروز آب به عنوان یک تنش جدی برای منطقه خاورمیانه، کشور ایران و به ویژه فلات مرکزی از جمله استان اصفهان محسوب می شود که آثار و پیامدهای ناگواری را به دنبال داشته وبخشی از مشکلات جاری به دلیل تغییرات اقلیم جهانی و بخش مهمتر به دلیل مدیریت منابع آب در کشورمان رُخ داده است.