وقتی قصد سفر دارید و سوار ماشین، اتوبوس یا هواپیما می شوید، معمولاً از شما خواسته می شود تا کمربند ایمنی تان را ببندید. به همین خاطر شاید برایتان عجیب باشد که چرا قطارها کمربند ایمنی ندارند.

اما دلیل اینکه در قطار کمربند ایمنی در کار نیست، چیست؟ پاسخ به این سؤال اصلاً آسان نیست؛ اما در این مقاله قصد داریم تا به بررسی دلایل این موضوع بپردازیم.

اولین دلیل این است که نصب کمربند ایمنی در قطارها هزینه بر و گران قیمت است و از آنجا که حوادث ریلی واقعاً نادر هستند، توجیه اقتصادی زیادی برای نصب کمربند ایمنی در قطار وجود ندارد.

در توضیح شورای ایمنی راه آهن (Railway Safety Council) می خوانیم: براساس پژوهش کمیسیون اروپا در سال 2019، خطر مرگ برای یک مسافر قطار در اتحادیه اروپا حدود 0٫09 مرگ به ازای هر میلیارد کیلومتر سفر با قطار است؛ این آمار تقریباً یک سوم خطری است که مسافران اتوبوس را تهدید می کند و حدود 28 برابر کمتر از خطری است که در کمین سرنشینان خودروها در سفر است.

کمربند ایمنی در اتومبیل، مانع از پرتاب شدن سرنشینان به بیرون از ماشین یا برخورد کردن شان با صندلی جلو می شود؛ اما در قطار شرایط کاملاً متفاوت است.

در جریان سفر با قطار، تعدادی از مسافران نشسته اند، برخی از آن ها ایستاده اند و تعدادی هم در حال حرکت میان واگن ها هستند. در چنین محیطی، بستن کمربند ایمنی توسط عده ای از مسافران و باز بودن کمربند دیگر مسافران احتمالاً خطرناک تر از نبودن کمربند خواهد بود.

در واقع با در نظر داشتن اینکه امکان راه رفتن و ایستادن در قطار برای مسافران وجود دارد، نمی توان همه را در قطار مجبور به بستن کمربند کرد و همین موضوع باعث می شود نصب آن خطرهای جدیدی ایجاد کند.

در گزارشی از ایمنی مسافران ریلی در این رابطه می خوانیم: کمربند ایمنی نمی تواند بیشترین سطح حفاظت مورد انتظار را تامین کند. چون همه مسافران از آن استفاده نمی کنند و در چیدمان یک طرفه قطار، مسافرانی که کمربند ندارند به در واقع در حکم پرتابه هایی خواهند بود که به صندلی های جلویی برخورد می کنند. شرکت های ریلی و کارشناسان ایمنی در بررسی های خود به سراغ نصب کمربندهای سه نقطه ای (کمربندی شبیه کمربند خودروها) هم رفتند اما در این آزمایش هم نتایج ضدونقیضی به دست آمده است.

طبق گزارش هیئت استانداردها و ایمنی راه آهن (RSSB)، در آزمایشی که درباره استفاده از کمربندهای سه نقطه ای در قطار انجام شده، نتایج آسیب برای مسافرانی که در طول سفر از کمربند استفاده کرده بودند، به طور قابل توجهی بهتر بود اما برای مسافرانی که کمربند نبسته بودند، شدت آسیب ها افزایش چشمگیری داشت چون آن ها با صندلی های تغییر یافته و سفت تری برخورد می کردند و این آسیب ها در زنان کوتاه قامت و نوجوانان بیشتر گزارش شد.

در هنگام سفر با قطار، اگر همه مسافران روی صندلی هایشان بنشینند و استفاده از کمربند ایمنی اجباری شود، میزان ایمنی افزایش چشمگیری خواهد داشت؛ اما در واقعیت، چنین چیزی بعید است؛ چون بخش عمده ای از این ماجرا به ترجیحات مسافران و کارکنان قطار برمی گردد.

استیون آر. دیت مایر، مدیر سابق پژوهش اداره فدرال راه آهن آمریکا، دراین باره گفت: سال هاست که استفاده از کمربند ایمنی در قطارها مورد بررسی قرار گرفته، اما در هیچ جای دنیا از آن استفاده نمی شود. مردم می خواهند هنگام سفر با قطار، آزادانه حرکت کنند، بلند شوند و قدم بزنند. کارکنان قطار هم تمایلی ندارند که مجبور به کنترل و اجبار مسافران برای بستن کمربند ایمنی باشند.

طراحی قطارها به نحوی است که با کمترین نیاز به محدودیت های فیزیکی مثل کمربند ایمنی، بیشترین سطح ایمنی را فراهم کنند. چیدمان صندلی ها، استحکام واگن ها و ساختار بدنه قطار از جمله عواملی هستند که در هنگام تصادف از انتقال انرژی و پرتاب مسافران به اطراف جلوگیری می کنند.

در نتیجه، عدم استفاده از کمربند در قطارها، تصمیم غیرمسئولانه ای نیست، بلکه نتیجه طراحی مهندسی هوشمندانه و تحلیل دقیق ریسک است.