کیومرث اشتریان در یادداشتی در روزنامه شرق نوشت: هرچند پذیرش همه مواد طرح ترامپ توسط حماس هنوز در تعلیق است، اما در صورت تحقق می تواند بازاندیشی استراتژی جمهوری اسلامی را توجیه پذیر کند. بار این بازاندیشی بر شانه های جمهوری اسلامی نیست و بیش از هر زمان دیگر توجیهی عملیاتی برای بدنه هواداران مقاومت دارد.

این ضرورتا به معنای عدول از آرمان فلسطین نیست. طرح ترامپ حاوی ابهامات و نکات مثبت و منفی است که شایسته دقت است. آرمان فلسطین حق مردم آن سرزمین است و تصمیم گیری درباره این طرح نیز بیش از دیگران حق آنان است؛ هرچند جنگ دوساله آنان را تحت شرایطی سخت قرار داده که این طرح را بپذیرند.

1. در ماده 6 طرح با این عبارات اعضای حماس خلع سلاح و بلکه اخراج می شوند: اعضای حماس که متعهد به همزیستی مسالمت آمیز و خلع سلاح خود شوند، مشمول عفو عمومی قرار خواهند گرفت. به اعضای حماس که مایل به ترک غزه باشند، گذر امن به کشورهای پذیرنده فراهم خواهد شد .

2. در ماده 9، خدمات اداری و شهرداری نیز از حماس سلب و به یک کمیته فلسطینی تکنوکرات و غیرسیاسی از فلسطینیان واجد شرایط سپرده خواهد شد. اینکه چه کسی واجد شرایط است را احتمالا نهاد بین المللی انتقالی به نام شورای صلح تشخیص خواهد داد که تحت ریاست ترامپ و سایر اعضا و سران کشورها، از جمله تونی بلر خواهد بود و عملا قیمومیت غزه را عهده دار خواهد شد.

3. در ماده دهم طرح توسعه اقتصادی ترامپ برای بازسازی و احیای غزه با عباراتی همچون شهرهای معجزه آسای مدرن و شکوفای خاورمیانه ، سرمایه گذاری متفکرانه و ایده های توسعه هیجان انگیز و ایجاد یک منطقه ویژه اقتصادی آمده است که مورد بررسی قرار خواهند گرفت . این وعده سر خرمن اگر محقق شود، عملا به تقویت بنیادهای کشور فلسطینی می انجامد چون متغیر اصلی در غزه، جمعیت است که همواره افزایش می یابد. وعده توسعه اقتصادی این معنای ضمنی را دارد که زندان بزرگ غزه و محاصره اقتصادی عامل عصیان غزه در 7 اکتبر 2023 شده است.

4. مطابق با ماده 12 هیچ کس مجبور به ترک غزه نخواهد شد . این، در واقع شکستی برای راست گرایان افراطی اسراییل و عقب نشینی ترامپ از خروج مردم از غزه و گسیل آنان به مصر است.

5. ماده سیزدهم شگفت انگیز است و در کنار دیگر موادی که در طرح آمده است، معنای کامل خود را می یابد. براساس این بند حماس و سایر جناح ها موافقت می کنند که هیچ نقشی در حکمرانی غزه، به طور مستقیم، غیرمستقیم یا به هر شکلی، نداشته باشند . عبارت سایر جناح ها عملا یعنی تمامی فلسطینیان. چنین عبارتی را اگر در کنار نهاد بین المللی انتقالی جدید به نام شورای صلح بگذاریم و اگر این دو را در کنار نیروی ثبات بین المللی موقت (ISF) که بر اساس ماده 15 راه حل امنیتی داخلی بلندمدت خواهد بود بگذاریم، عملا پازلِ نوع جدیدی از قیمومیت تکمیل خواهد شد.

6. در ماده 16 آمده است که اسراییل غزه را اشغال یا ضمیمه نخواهد کرد. این نکته مثبت این طرح است. هرچند بلافاصله چنین ابهامی افزوده شده است که نیروهای دفاعی اسراییل (IDF) بر اساس استانداردها، نقاط عطف و چارچوب های زمانی مرتبط با غیرنظامی سازی که بین IDF، ISF، ضامنان و ایالات متحده توافق خواهد شد، عقب نشینی خواهند کرد ؛ یعنی عملا اختیار عقب نشینی با اسراییل خواهد بود. حضور امنیتی پیرامونی نیز عملا برای اسراییل به رسمیت شناخته شده است.

7. ماده 19 نیز اشعار می دارد در صورتی که برنامه اصلاحات تشکیلات خودگردان با صداقت انجام شود، ممکن است بالاخره شرایط برای یک مسیر معتبر به سوی حق تعیین سرنوشت و تشکیل دولت فلسطین، که ما آن را آرمان مردم فلسطین می دانیم، فراهم شود هرچند این لفاظی ها هیچ وعده جدی دربر ندارد و با حداقلی از گفتار تصریح شده اما عملا حق تعیین سرنوشت و تشکیل دولت فلسطین را به رسمیت شناخته است.

اگرچه این طرح چنین شرایطی را بر حماس تحمیل می کند اما با آنچه اسراییل و آمریکا در سر می پروراندند، فاصله بسیار دارد. مهم ترین عامل در غزه حضور مردم است که جنایت های فراوان از اسراییل دیده اند و همچنان وجودشان به خودی خود برای اسراییل تهدید است.

این طرح با همه نقایصی که دارد، نتوانسته است آرزوهای افراطیون اسراییل را برآورده کند چون کماکان این مردم در وطن خود مانده اند.اما همه آنچه گفته شد، در واقع زمینه عملیاتی برای موضع جدید جمهوری اسلامی را تعیین می کند: ایران اگرچه نمی تواند با جزییات این طرح موافق باشد اما عملا نیرویی را که در خط مقدم مقاومت فلسطینی بوده و قریب به 70 هزار نفر در این راه قربانی داده است، نمی تواند نادیده بگیرد. این دیگر نیرویی نیست که بتوان آن را به نفوذی های اسراییل نسبت داد. چنین شرایطی بازاندیشی تئوریک در استراتژی سیاسی و تاکتیک عملیاتی جمهوری اسلامی در حمایت از نیروهای فلسطینی را طلب می کند.

بار این بازاندیشی بر شانه های جمهوری اسلامی نیست و توجیهی عملیاتی برای بدنه هواداران مقاومت در ایران و منطقه دارد.