فرارو- در مطالعه ای نوین، دانشمندان با بررسی داده های بیش از 750 نفر توانسته اند پنج الگوی متمایز خواب را کشف کنند؛ یافته ای که دیدگاه تازه ای نسبت به ارتباط خواب، سلامت روان و عملکرد مغز ارائه می دهد.

به نقل از ایندیپندنت، در مطالعه ای جدید، پژوهشگران پنج الگوی متمایز خواب را در میان گروهی از انسان ها شناسایی کرده اند. هر یک از این الگوها، بر اساس داده های گسترده ای از فعالیت مغزی، وضعیت روانی و عملکرد شناختی افراد تعریف شده و نشان می دهد که خواب تا چه اندازه می تواند بازتابی از سلامت کلی انسان باشد.

به گفته اورور پرو، پژوهشگر دانشگاه کنکوردیا و یکی از نویسندگان این تحقیق، نتایج به دست آمده نشان می دهد که برای درک بهتر کیفیت خواب، باید به تمام ابعاد آن توجه شود. او تأکید کرده است: این مطالعه اهمیت نگاه جامع به خواب را نشان می دهد؛ رویکردی که به پزشکان کمک می کند تا ارزیابی دقیق تری از وضعیت بیماران داشته باشند و درمان ها را هدفمندتر طراحی کنند.

همکار دیگر این تحقیق، والریا کبتس نیز گفته است نتایج به دست آمده چندان دور از انتظار نیست، چرا که خواب یکی از پنج بُعد اصلی عملکرد انسانی است که بیشترین تأثیر را بر سلامت روان دارد. تا پیش از این، بیشتر پژوهش ها در زمینه خواب تنها بر یک عامل مانند مدت زمان خواب متمرکز بودند و ارتباط آن را با یک پیامد خاص، مثلاً اختلالات روانی بررسی می کردند.

اما در این مطالعه جدید، دانشمندان تلاش کرده اند با نگاهی چندوجهی، ارتباط میان عوامل گوناگون مؤثر بر خواب را تحلیل کنند؛ رویکردی که پیش تر کمتر مورد توجه قرار گرفته بود. برای انجام این پژوهش، داده های بیش از 750 شرکت کننده از پروژه نقشه برداری از اتصالات مغز انسان (Human Connectome Project) مورد بررسی قرار گرفت. پژوهشگران با استفاده از روش های تحلیلی مبتنی بر داده، توانستند الگوهای مختلف خواب را شناسایی و طبقه بندی کنند.

نتایج نشان داد که خواب انسان را می توان به پنج نوع کلی تقسیم کرد.

خواب ضعیف یا ناآرام: این نوع خواب بیش از همه با سلامت روان ضعیف در ارتباط است و با علائمی مانند افسردگی، اضطراب و استرس همراهی دارد.

خواب مقاوم یا سازگار: در این گروه، افراد با وجود مشکلات احتمالی خواب، دچار آسیب های روانی یا تمرکزی نمی شوند و ذهنی مقاوم تر دارند.

خواب کوتاه مدت: این نوع خواب عمدتاً با مدت زمان کم خواب تعریف می شود و در چنین حالتی عملکرد شناختی افراد کاهش می یابد.

و 5. دو نوع دیگر خواب نیز شامل ترکیب هایی از الگوهای بالا هستند که با ویژگی های خاص مغزی و روانی مشخص می شوند.

پژوهشگران دریافته اند که هر یک از این الگوهای خواب با نوعی الگوی منحصربه فرد فعالیت مغزی مرتبط است. وجود چنین تفاوت هایی تنها از طریق بررسی های دقیق مغز با استفاده از فناوری های پیشرفته تصویربرداری مانند MRI عملکردی (fMRI) آشکار شده است.

پروژه یادشده داده هایی بسیار دقیق از وضعیت خواب افراد، شامل گزارش های روان شناختی، اجتماعی و تصویربرداری مغزی ارائه می دهد. ترکیب این داده ها امکان برقراری ارتباط میان جنبه های گوناگون خواب را برای نخستین بار فراهم کرده است.

در یکی از یافته های جالب، پژوهشگران اشاره کرده اند افرادی که در گروه نخست قرار داشتند (خواب ضعیف)، از سطح بالایی از اتصال عصبی میان نواحی زیرقشری مغز برخوردار بودند؛ نواحی ای که با حافظه، احساسات و لذت مرتبط هستند. این افراد همچنین در بخش هایی از مغز که مسئول حرکت بدن و تمرکز هستند، فعالیت بیشتری نشان می دادند.

به گفته پژوهشگران، شناسایی چنین الگوهای دقیق مغزی می تواند به پزشکان کمک کند تا درمان های شخصی سازی شده تری ارائه دهند. به عنوان مثال، در افرادی که دچار اختلالات خواب ناشی از اضطراب یا افسردگی هستند، با شناخت نوع خواب می توان رویکرد درمانی متناسب تری در پیش گرفت.

پژوهشگران در گزارش خود نوشته اند: خواب پدیده ای چندبعدی است؛ تنها مدت آن اهمیت ندارد. ما با بررسی بیش از 700 فرد جوان توانستیم پنج نوع متمایز از خواب را شناسایی کنیم که بر اساس عواملی چون طول خواب، اختلالات در خواب و مصرف داروهای خواب آور تعریف می شوند.

آن ها افزوده اند: هر پروفایل خواب پیوند منحصربه فردی با سلامت، سبک زندگی و عملکرد شناختی دارد و حتی در سطح مغزی نیز ویژگی های متفاوتی را در اسکن های MRI نشان می دهد.

این پژوهش گامی مهم در جهت درک جامع تر از خواب و تأثیر آن بر سلامت روان به شمار می رود. در آینده، پزشکان ممکن است بتوانند با شناسایی نوع خواب هر بیمار، درمان های هدفمندتری برای افسردگی، اضطراب یا اختلالات شناختی ارائه دهند.

به طور کلی، این یافته ها بار دیگر یادآور می شوند که خواب نه تنها فرصتی برای استراحت، بلکه یکی از مهم ترین شاخص های سلامت روان و جسم است. در جهانی که اضطراب و فشار روانی روزبه روز در حال افزایش است، شناخت الگوهای خواب می تواند راهگشای درک عمیق تری از ذهن انسان و بهبود کیفیت زندگی باشد.