در شب های اخیر ساکنان نیمه غربی کانادا یا آمریکا شاهد منظره درخشانی در آسمان بودند؛ چیزی شبیه به شهاب سنگ یا شهاب های در حال ورود به جو زمین!

اما واقعیت این طور نبود و اصلاً پای شهاب سنگی در میان نبود؛ این ها در حقیقت ماهواره های استارلینک هستند که در جو زمین می سوزند و این اتفاق با سرعت فزاینده ای در حال وقوع است. جاناتان مک داول، اخترفیزیک دان بازنشسته دانشگاه هاروارد اعلام کرده که در حال حاضر هرروز ، به طور میانگین دو ماهواره استارلینک در جو زمین می سوزند و این عدد در حال افزایش است.

در نگاه اول شاید این مسئله، موضوع نگران کننده ای به نظر برسد، اما لزوماً فاجعه بار نیست؛ چرا که احتمالاً این بخشی از برنامه طراحی شده پروژه است. در آخرین آمار رسمی منتشر شده، حدود 8٬500 ماهوارهٔ ارتباطی استارلینک در مدار پایین زمین (LEO) فعال هستند.

از آنجا که ماهواره های استارلینک در مدار بسیار پایین زمین قرار دارند، با مقاومت قابل توجه جو بالایی زمین روبه رو می شوند. همین مقاومت باعث می شود که ماهواره ها برای ماندن در مدار، نیازمند افزایش منظم سرعت از طریق پیشرانش باشند.

جالب است که همین ویژگی در حقیقت نکتهٔ مثبت ماجراست؛ چرا که پیامد طبیعی این وضعیت آن است که هر ماهواره فقط حدود پنج سال می تواند در مدار باقی بماند. از سوی دیگر شرکت استارلینک در نظر دارد تا درمجموع بین 12٬000 تا بیش از 40٬000 ماهواره را به فضا بفرستد.

اگر به طور تقریبی تعداد ماهواره های موجود در فضا را 15٬000 ماهواره در نظر بگیریم و طول عمر میانگین آن ها را پنج سال فرض کنیم، استارلینک باید سالانه حدود 3٬000 ماهواره پرتاب و از مدار زمین خارج کند؛ این بدین معناست که روزانه و به طور میانگین حدود 8 ماهواره در جو می سوزند.

در مدارهای بالاتر، ماهواره ها می توانند برای مدت طولانی تری فعال بمانند؛ اما یکی از مزیت های کلیدی مدارهای پایین این است که ماهواره ها به طور طبیعی سریع تر وارد جو زمین می شوند و می سوزند و همین موضوع، احتمال بروز پدیده هایی مثل سندروم کسلر را کاهش می دهد.

سندروم کسلر، وضعیتی زنجیره ای در مدار پایین زمین است که در آن افزایش تعداد زباله های فضایی باعث برخوردهای بیشتر می شود و درنتیجه زباله های بیشتری تولید خواهد شد. استارلینک با استقرار هزاران ماهواره در مدار بسیار پایین زمین، نه تنها احتمال وقوع چنین فاجعه ای را کاهش داده، بلکه اطمینان حاصل کرده که در صورت بروز آن، پیامدهایش سریع تر از بین می روند.

بااین وجود، ماجرا به همین سادگی هم نیست؛ اگرچه بیشتر قطعات در جو می سوزند، اما بخش هایی از زباله های فضایی ممکن است به سطح زمین برسند.

در گزارش سازمان هوانوردی فدرال آمریکا در سال 2023، پیش بینی شده که تا سال 2035 میلادی، به طور میانگین هر دو سال یک نفر در اثر سقوط زباله های ماهواره ای مجروح یا کشته شود. در بخش دیگری از این گزارش به این موضوع اشاره شده که تا آن زمان، 85٪ از این زباله ها متعلق به ماهواره های استارلینک خواهند بود.

اگرچه احتمال وقوع چنین اتفاقی اندک است، اما این خطری است که نباید نادیده گرفته شود؛ هنوز مشخص نیست که اگر بقایای یک ماهوارهٔ استارلینک به کسی برخورد کند، چه مسئولیتی بر عهدهٔ چه نهادی خواهد بود.

طبق قوانین بین المللی، شرکت های خصوصی مستقیماً مسئول خسارت های ناشی از سقوط زباله های فضایی نیستند؛ بلکه کشور میزبان آن ها (که در مورد ماهواره های استارلینک، آمریکا است) باید پاسخگو باشد.

به بیان ساده تر، اگر آن قدر بدشانس باشید که در اثر سقوط زباله های فضایی، مجروح یا کشته شوید، بررسی و پیگیری این پرونده کار فوق العاده سخت و دشواری خواهد بود.

پس دفعهٔ بعد که در آسمان شب، نوری درخشان و زودگذر دیدید، به یاد داشته باشید که شاید آن شهاب سنگی که آرزویش دیدنش را کرده بودید، احتمالاً یکی از ماهواره های استارلینک در حال خداحافظی با مدار زمین است!