در روز یک بار، کنترل را در دست بگیرید، کرنومتری کنارتان بگذارید و تلویزیون را روشن کنید. روی هر شبکه 43 ثانیه توقف کنید، نگران نباشید نیازی نیست آن برنامه را تا آخر ببینید. پس از تمام شدن همین عدد 43 ثانیه، دکمه بالای تلویزیون را بزنید و کانال بعدی را دوباره 43 ثانیه ببینید و به همین ترتیب 21 کانال اصلی تلویزیون (20 شبکه + یک کانال استانی) را یک دور نگاه کنید.

به گزارش فرهیختگان، پس از پایان این گردش چهل و چند ثانیه ای در شبکه های سیما - بر اساس معیار سازمان - شما جزء 70 درصد مخاطب تلویزیون می شوید. البته اگر از طریق ماهواره باقی شبکه های استانی را هم ببینید می توانید کمتر از 43 ثانیه روی هر شبکه زمان گذاشته و حدود 17 ثانیه روی هر شبکه توقف کنید.

این یعنی حتی اگر شما مانند بخش مهمی از جمعیت خانواده های ایرانی صرفاً تلویزیون را در خانه روشن بگذارید، باز از مخاطبان تلویزیون محسوب می شوید حتی اگر هیچ برنامه ای را دنبال نکنید. آن طور که شاکری نژاد، رییس مرکز تحقیقات سازمان صداوسیما می گوید 70 درصد مردم مخاطبان تلویزیون هستند، البته با همین مدل آمارگیری که بالاتر شرح داده شد. شاکری نژاد می گوید هر کسی که 15 دقیقه تلویزیون را در روز تماشا کند، مخاطب تلویزیون به حساب می آید و برای این حساب و کتاب هم، به آفکام (سازمان تنظیم کننده مقررات رسانه ای انگلیس) استناد می کند.

بر اساس همین اعداد و ارقام اعلامی صداوسیما یعنی 30 درصد مردم حتی این گردش 15 دقیقه ای را هم در تلویزیون نمی کنند، یعنی اگر جمعیت ایران را همان عدد بیش از 86 میلیون (آمار پایان سال 1403) و جمعیت صفر تا 4 سال را هم از محاسبه مان خارج کنیم (بنابر مقررات آفکام) چیزی بیش از 25 میلیون نفر در ایران حتی 15 دقیقه هم تلویزیون تماشا نمی کنند، حتی اگر فقط جمعیت بالای 12 سال را هم محاسبه کنیم - بنابر آخرین معیارهای مرکز تحقیقات سازمان - چیزی بیش از 20 میلیون نفر پای تولیدات تلویزیون نمی نشینند.

این در حالی است که آخرین آماری که رییس مرکز تحقیقات در فروردین ماه داده بود مخاطب تلویزیون 72.2 بوده که حالا حدود 2.2 از مخاطبانش در 6 ماه گذشته کاهش پیدا کرده است. بااین همه صداوسیما اگر می خواهد روی ریل استاندار جهانی حرکت کند، جدای توسل به 15 دقیقه ها باید آمار مخاطبان برنامه ها و شبکه ها را اعلام و مسئله تداوم را در آمارهایش لحاظ کند. مسئله اصلی که برای برنامه سازی و در دادن آمار از سمت تلویزیون اهمیت دارد نه 43ثانیه مخاطب برای هر شبکه، بلکه تداوم بازدید برنامه هاست.

اینکه چه مقدار از برنامه های سازمان مخاطب ثابت دارد و چند درصد از همین 46.9 میلیون نفر - 70 درصد از 67 میلیون جمعیت بالای 12 سال 46.9 میلیون نفر است - پای ثابت برنامه های تلویزیون هستند. راهکار این موضوع هم ساده است؛ مرکز تحقیقات سازمان اعلام کند چه مقدار از مخاطبان تلویزیون، 15 دقیقه یا یک چهارمِ نیمی (یا حتی یک چهارم) از قسمت های یک برنامه در تلویزیون را دیده اند؟ بر این اساس می شود مخاطب برنامه های تلویزیون را به درستی متوجه شد. یا حتی چرا کار را پیچیده کنیم؟ تلویزیون بیاید و میزان واچ تایم را پس از پایان پخش هر برنامه و سریال منتشر کند تا مخاطب برآیندی از میزان مخاطبان برنامه های تلویزیون داشته باشد.

اینکه سازمان بیاید و بر اساس معیارهای حداقلی هر 6 ماه یک بار همین عدد 65 تا 75 درصدی را اعلام کند، نه دید روشنی به مدیران سازمان داده می شود و نه برآیند اینکه کدام برنامه موفق بوده و کدام ناموفق معلوم می شود. با این تفاصیل باز هم معیار روشن می شود، همین آمار واچ تایم در تلوبیون که در بیش از 90 درصد برنامه های سازمان، میزان واچ تایم از 5 قسمت ابتدایی تا 5 قسمت پایانی آن، آمار کاهشی است.

سوای این ها، آمارها و داده های مراکز تحقیقات بیرون از سازمان (همچون متا) نشان می دهد تعداد برنامه هایی که مخاطب پیگیر و نیمه پیگیر دارند کمتر از تعداد انگشتان یک دست است و این موضوع نشان می دهد آمار 70 درصد با 15 دقیقه تماشا نمی تواند داده روشنی را به مخاطبان و مدیران بدهد. بهتر آن است که تقسیم بندی مفصل تر و با جزییات بیش تر از میزان مصرف مخاطبان ایرانی از تلویزیون، داده شود تا به طور واضح میزان مخاطبانی که تنها چند ثانیه وقت برای شبکه های تلویزیون می گذارند مشخص شود.

در این گیرودار یک سؤال واضح پیدا می شود؛ انتشار چندباره آمار 70 درصد و مانور دادن روی آن دقیقاً به چه دلیل است؟ رییس مرکز تحقیقات سازمان در آخرین مصاحبه خود چرا صرفاً رتبه بندی شبکه ها را اعلام می کند و صحبتی از درصد مخاطبان نمی کند؟

بر اساس آخرین گفته های شاکری نژاد، رتبه اول و دوم پر مخاطب ترین شبکه های تلویزیون دوباره بین آی فیلم و شبکه سه سیما قرار می گیرد که بنا بر آمارهای گذشته عمده دلیل قرارگیری این دو شبکه در صدر جدول پرمخاطب های سازمان پخش مسابقات فوتبال و برنامه های آرشیوی گذشته تلویزیون است. برای آنکه عیار برنامه های تولیدی سازمان در آمار بیشتر عیان شود بد نیست تلویزیون بدون در نظر گرفتن مخاطبان فوتبال و آی فیلم رتبه بندی شبکه ها را به صورت دقیق و با درصد اعلام کند تا معلوم شود آن آمار 70 درصد به چه رقمی می رسد و رتبه بندی شبکه ها به چه صورت است؟

آیا تلویزیون برنامه ای دارد که مخاطب بیش از یک میلیون نفر و ثابت داشته باشد؟ اگر برنامه ای وجود دارد آیا با نگفتن نام آن اجحافی در حق سازندگانش نمی شود؟ چرا اعلام واچ تایم بدل به راز مگویی در تلویزیون و نمایش خانگی شده است؟ حتی اگر ان قلت های واردشده به آمار 70 درصد هم نپذیریم باز هم یک مسئله در اعداد و ارقام سازمان خودش را به وضوح نشان می دهد؛ صداوسیما برنامه ای برای جذب باقی سی درصد مخاطبانی که حتی حاضر نیستند 15 دقیقه پای تلویزیون بنشینند ندارد و تکرار این عدد 70 درصد نشان می دهد، به مرور زمان همان هایی که در روز شبکه های تلویزیون را بالا و پایین و سپس خاموش می کنند رو به افزایش است؛ مخاطبانی که تا همین چند سال قبل بخشی از مخاطبان رسانه ملی محسوب می شدند و همین حالا هم اگر قرار باشد تلویزیون را نگاه کنند، سراغ آی فیلم می روند.