فرارو- از دوران قرون وسطی تا قرن بیستم، ژان دارک در آثار هنری به شکل های گوناگون بازنمایی شده است؛ از قدیسه ای مذهبی تا نماد میهن پرستی و آزادی زنان. به نقل از کالکتور، در سال 1429، دختری روستایی به نام ژان دارک مدعی شد که فرشتگان و قدیسان از او خواسته اند تا ارتش فرانسه را برای شکست دشمن هدایت کند. او تنها 17 سال داشت اما در بحبوحه ی جنگ صدساله به رهبری نظامی تبدیل شد. پس از پیروزی در اورلئان، به اسطوره ای زنده بدل شد، اما چندی بعد به دست متحدان انگلیس اسیر و در سال 1431 به جرم بدعت گذاری سوزانده شد. با این حال، مرگش آغاز جاودانگی او بود.  1. تنها تصویر از دوران زندگی ژان دارک (1429) از دوران زندگی ژان دارک تنها یک تصویر شناخته شده وجود دارد: طرحی ساده در حاشیه ی سندی اداری در پاریس که توسط منشی دادگاه کشیده شده است. او هرگز ژان را ندیده بود، ازاین رو، تصویرش با واقعیت تطابق ندارد؛ موهای بلند و لباس زنانه در حالی که ژان در حقیقت موهای کوتاه داشت و زره مردانه می پوشید. با این وجود، همین طرح ابتدایی به یکی از مهم ترین اسناد تصویری قرون وسطی بدل شد.  2. پیتر پل روبنس، 1620 پس از اعدام ژان، نام او برای چند دهه از حافظه ی جمعی ناپدید شد، چراکه هنوز روشن نبود قدیس است یا مجرم. اما در نیمه ی قرن پانزدهم، دادگاه پس از مرگش او را تبرئه کرد و به عنوان فردی مؤمن معرفی نمود. در قرن هفدهم، هنرمندانی چون روبنس او را نه به عنوان دختری روستایی، بلکه همچون قهرمانی اسطوره ای و جنگجوی وطن پرست به تصویر کشیدند. تصویر روبنس از ژان، زنی است با قدرت آمازونی، در زرهی درخشان و حالتی حماسی که او را از قالب دینی خارج و به نماد ملی تبدیل می کند.  3. پیر رِووآ، 1819 با وقوع انقلاب فرانسه، تصویر ژان دارک نیز بار دیگر سیاسی شد. انقلابیون او را نماد وفاداری به سلطنت می دانستند و مجسمه هایش را تخریب کردند. اما با روی کار آمدن ناپلئون، ژان دوباره به صحنه بازگشت؛ این بار نه به عنوان قدیسه ای مذهبی، بلکه سربازی میهن دوست و بی پروا. نقاشی پیر رِووآ در 1819 بازتاب همین نگاه تازه بود: زنی زمینی و شجاع که از ایمان خود برای نجات وطن الهام می گیرد، نه از فرمان الهی.  4. ژان اوگوست دومینیک اِنْگر، 1854 در قرن نوزدهم، محبوبیت ژان دارک در هنر به اوج رسید. اِنْگر او را با چهره ای زنانه، موهای بلند و زرهی براق تصویر کرد، بی توجه به واقعیت تاریخی. در اثر او، ژان هاله ای مقدس بر فراز سر دارد؛ نشانه ای از جدال میان نگاه سکولار و مذهبی به او. در زمانی که کلیسا هنوز درباره ی تقدیس ژان تصمیم نگرفته بود، انگر با تأکید بر قداستش، او را در مقام واسطه ای میان زمین و آسمان قرار داد.  5. ژول باستین-لوپاژ، 1879 پس از جنگ فرانسه و پروس، منطقه ی لورن، زادگاه ژان دارک، به دست آلمان افتاد. در این دوران، نقاش باستین-لوپاژ او را نماد اندوه ملی و ایمان از دست رفته دانست. نقاشی اش ژان را پابرهنه در باغ پدرش نشان می دهد، در حالی که ارواح قدیسان در پس زمینه ظاهر می شوند. این اثر، نقطه ی عطفی میان واقع گرایی و عرفان است و به جای نمایش جنگ، لحظه ی الهام را جاودانه می کند.  6. دانته گابریل روزِتی، 1882 در اواخر قرن نوزدهم، هنرمندان مکتب پیشارافائلی در انگلستان، شیفته ی شخصیت ژان دارک شدند. روزِتی و میلِیس او را در قالب زنی رؤیایی و رمانتیک به تصویر کشیدند؛ چهره ای از پاکی و فداکاری که در کنار اُفِلیا و دیگر زنان تراژیک ادبیات انگلیسی جای می گیرد. این بار، ژان نه دشمن دیرینه ی انگلستان، بلکه نماد ایثار و ایمان شاعرانه بود.  7. پل گوگن، 1889 اگرچه گوگن کمتر به نقاشی تاریخی می پرداخت، در دوران اقامتش در برتانی، تلفیقی از مسیحیت و آیین های سلتی را به تصویر کشید. در یکی از آثارش، دختری روستایی را نشان می دهد که در حال ریسیدن پشم است، در حالی که فرشته ای با شمشیر بر فراز اوست؛ استعاره ای از امکان تبدیل دختران عادی به قهرمانانی افسانه ای. این اثر که بعدها زیر لایه های کاغذدیواری هتلی کشف شد، بازتابی شاعرانه از اسطوره ی ژان دارک در زندگی روزمره است.  8. آلبرت لینچ، 1903 از دقیق ترین بازنمایی های تصویری ژان دارک، اثر آلبرت لینچ، نقاش فرانسوی-پرویی است. او با رنگ های پاستلی لطیف، چهره ای زنانه اما واقع گرایانه از ژان ترسیم کرد: با موهای کوتاه و تیره، مطابق با اسناد تاریخی. نسخه ی چاپی این نقاشی بر جلد مجله ی فیگارو ایلوسترِه منتشر شد و چهره ی لینچ از ژان دارک به یکی از شناخته شده ترین تصاویر او در قرن بیستم بدل گردید.  9. آلفونس موشا، 1909 در آغاز قرن بیستم، ژان دارک از قهرمان مذهبی به شخصیت فرهنگی عامه پسند تبدیل شد. آلفونس موشا، طراح پوسترهای مشهور، در 1909 پوستری برای نمایش دوشیزه ی اورلئان اثر شیلر طراحی کرد. در آن، بازیگر آمریکایی مود آدامز در نقش ژان، با ظاهری زنانه و گل هایی فراوان در پیرامونش دیده می شود. تنها یک دهه بعد، در 1920، واتیکان ژان دارک را رسماً قدیسه اعلام کرد. این تصمیم در پی جنگ جهانی اول گرفته شد، زمانی که تصویر او بار دیگر بر پوسترهای میهن پرستانه نقش بست. اما تأثیر ژان از مرز مذهب و سیاست فراتر رفت؛ زنان اروپایی دهه ی 1920 که به خاطر موهای کوتاه شان سرزنش می شدند، او را نماد رهایی و استقلال زنانه دانستند؛ زنی که قرن ها پیش از زمانه اش، جرأت پوشیدن زره و بریدن موهایش را داشت. از طرح ساده ی قرون وسطی تا پوسترهای مدرن، تصویر ژان دارک بارها بازآفرینی شده است؛ گاهی به عنوان قدیسه، گاهی سرباز و گاه نماد زنی آزاد. هر دوره بخشی از او را در آینه ی خود بازتاب داده است، اما پیام اصلی ثابت مانده: ایمان و شجاعت می توانند حتی چهره ای گمنام را به اسطوره ای جاودانه بدل کنند. |