فرارو- کم آبی بدن پدیده ای است که به سادگی رخ می دهد، اما تأثیرات آن می تواند بر عملکرد تمام اندام های حیاتی اثر بگذارد؛ شناخت علائم اولیه آن برای حفظ سلامت روزانه ضروری است.

به نقل از پریونشن، در سال های اخیر، فرهنگ نوشیدن آب به شکل محسوسی تغییر کرده است. بطری های آب قابل استفاده مجدد به یکی از وسایل همراه روزمره بسیاری از مردم تبدیل شده اند. با این حال، حتی در این دوران آب محور ، همچنان دشوار است که هر روز به اندازه کافی آب بنوشیم؛ مخصوصاً در روزهایی که چند فنجان قهوه بیشتر می خوریم یا نوشیدنی های دیگر را ترجیح می دهیم.

همین شرایط، به ویژه در هوای گرم یا پس از ورزش های سنگین، خطر کم آبی را افزایش می دهد. شناخت نشانه های کم آبی، راهی برای پیشگیری از مشکلات جدی تر است. پزشکان می گویند وقتی بدن نتواند مایعات از دست رفته از طریق ادرار، تعریق و حتی تنفس را جبران کند، کم آبی رخ می دهد. این وضعیت فقط به احساس تشنگی محدود نیست، بلکه می تواند بر عملکرد تمام اندام های حیاتی بدن تأثیر بگذارد.

قاعده مشهور هشت لیوان آب در روز اگرچه رایج است، اما برای همه افراد دقیق نیست. به گفته دکتر مایکل سث اسمیت، متخصص پزشکی ورزشی در مؤسسه ارتوپدی فلوریدا، نیاز هر فرد به آب بسته به سن، وضعیت سلامتی، فعالیت بدنی و حتی آب وهوا متفاوت است.

کودکان و سالمندان معمولاً به مایعات بیشتری نیاز دارند تا بدنشان هیدراته بماند. افرادی که داروهای خاص مصرف می کنند، سابقه بیماری های قلبی دارند یا اخیراً به عفونت های ویروسی مبتلا شده اند نیز باید بیشتر آب بنوشند. در مناطق گرم و مرطوب، یا هنگام انجام ورزش هایی که موجب تعریق زیاد می شوند، خطر کم آبی به طور قابل توجهی افزایش می یابد.

به گفته دکتر اسمیت، بدن فردی با وزن حدود 70 کیلوگرم، تقریباً پنج لیتر آب دارد و یک ورزشکار فعال ممکن است در یک جلسه تمرین، تا دو لیتر از این حجم را از طریق عرق از دست بدهد. بنابراین جبران این مایعات برای پیشگیری از کم آبی ضروری است.

بهترین روش، گوش دادن به بدن است: هر زمان احساس تشنگی کردید، آب بنوشید. علاوه بر این، نوشیدن آب قبل، حین و بعد از فعالیت بدنی توصیه می شود. همچنین مصرف میوه ها و سبزیجات آبدار مانند خیار، هندوانه، پرتقال یا کاهو می تواند در تأمین مایعات بدن نقش مؤثری داشته باشد.

وقتی آب بدن کاهش پیدا می کند، نشانه هایی در بخش های مختلف ظاهر می شوند. پزشکان به 10 علامت رایج اشاره می کنند که آگاهی از آن ها می تواند از تشدید مشکل جلوگیری کند.

دکتر اسمیت می گوید زمانی که احساس تشنگی می کنید، بدن شما حدود دو درصد کم آب شده است. اگر در همان زمان آب بنوشید، مشکلی ایجاد نمی شود؛ اما نادیده گرفتن این علامت می تواند به تدریج بدن را در معرض کم آبی شدیدتر قرار دهد، خصوصاً در هنگام فعالیت بدنی.

خشکی دهان یکی از نخستین هشدارهای بدن است. زمانی که مایعات کافی وجود نداشته باشد، بدن قادر به تولید بزاق کافی نیست و این موضوع می تواند حتی منجر به بوی بد دهان شود. در چنین شرایطی، بهتر است به جای آدامس یا خوشبوکننده دهان، ابتدا یک لیوان آب بنوشید.

رنگ ادرار یکی از شاخص ترین نشانه هاست. هرچه بدن آب بیشتری داشته باشد، ادرار شفاف تر خواهد بود. در مقابل، تیرگی ادرار نشانه نیاز بدن به آب بیشتر است.

وقتی مایعات کافی وجود نداشته باشد، کلیه ها نمی توانند مواد زائد خون را از طریق ادرار دفع کنند و به همین دلیل دفعات ادرار کاهش می یابد. ادامه این وضعیت ممکن است باعث تجمع مواد زائد در بدن شود و در درازمدت خطر سنگ کلیه را افزایش دهد.

پوست بزرگ ترین اندام بدن است و مانند سایر اندام ها برای عملکرد طبیعی به گردش خون مناسب نیاز دارد. اگر پوستتان خشک تر از حالت معمول است، تنها استفاده از مرطوب کننده کافی نیست؛ این علامت می تواند نشانه کمبود آب در بدن باشد. نوشیدن مایعات بیشتر کمک می کند تا پوست از درون آبرسانی شود.

بیش از نیمی از حجم خون را پلاسما تشکیل می دهد که خود ترکیبی از آب، پروتیین و نمک است. کمبود آب در پلاسما باعث غلیظ تر شدن خون و دشواری در گردش آن در بدن می شود. در نتیجه فشار خون کاهش می یابد و ممکن است احساس سرگیجه یا ضعف به سراغ فرد بیاید.

زمانی که بدن کم آب می شود، حجم خون کاهش یافته و جریان خون به عضلات محدود می شود. در این حالت، بدن برای تأمین خون در اولویت بندی قرار می گیرد و اندام های حیاتی مانند قلب نسبت به عضلات در اولویت هستند. این کاهش جریان خون به عضلات می تواند باعث گرفتگی و دردهای ناگهانی شود.

سیستم گوارش برای عملکرد صحیح به آب کافی نیاز دارد. آب به حرکت روان مواد غذایی در روده ها کمک می کند و باعث نرمی مدفوع می شود. در صورت کمبود مایعات، حرکت روده کند شده و یبوست رخ می دهد. کلینیک کلیولند تأکید دارد که کم آبی طولانی مدت می تواند باعث اختلال در جذب مواد مغذی شود.

اگر مدام احساس خستگی می کنید، ممکن است دلیل آن کم آبی باشد. کاهش آب بدن باعث افت فشار خون، کاهش جریان خون به مغز و افزایش ضربان قلب می شود که همه این عوامل حس بی حالی و ضعف ایجاد می کنند. حتی خستگی های میان روز، مانند افت انرژی بعدازظهر، می توانند ناشی از کم آبی خفیف باشند.

مغز برای عملکرد طبیعی به آب نیاز دارد. کمبود مایعات می تواند موجب سردرد، کاهش تمرکز و حتی تحریک پذیری شود. کم آبی یکی از عوامل شایع بروز میگرن نیز محسوب می شود. در موارد شدید، ممکن است فرد دچار سرگیجه، حالت تهوع یا حتی غش شود که نیاز فوری به مصرف مایعات دارد.

درمان کم آبی بسته به شدت آن متفاوت است. در موارد خفیف، نوشیدن آب و مصرف خوراکی های حاوی نمک (برای حفظ مایعات در بدن) توصیه می شود. نوشیدن جرعه جرعه آب به جای بلعیدن سریع حجم زیاد، از حالت تهوع جلوگیری می کند. همچنین مکیدن یخ می تواند به دریافت تدریجی آب کمک کند.

اگر علائم با نوشیدن آب و خوراکی های نمکی بهبود نیافت، پزشکان توصیه می کنند از نوشیدنی های ورزشی حاوی الکترولیت ها استفاده شود. این مواد معدنی مانند سدیم و پتاسیم، به تنظیم سطح مایعات و عملکرد عضلات کمک می کنند.

اما در موارد شدیدتر زمانی که فرد قادر به نوشیدن نیست یا دچار استفراغ، بی حالی شدید یا تغییر در هوشیاری می شود، مراجعه به مراکز درمانی ضروری است. پزشکان معمولاً در این حالت با تزریق سرم، مایعات و الکترولیت ها را مستقیماً وارد بدن می کنند تا تعادل دوباره برقرار شود.