فرارو- هنرمندان زیادی نیستند که توانایی این را داشته باشند که با تکیه بر هنرشان برای مردم یک کشور تبدیل به نمادی فرهنگی بشوند.

به گزارش فرارو، محمدرضا شجریان نه تنها هنرمندی به تمام معنا است، که در سال های اخیر تبدیل به نمادی مهم از فرهنگ ایران نیز شده است. خسرو آواز ایران همانطور که می خواست، در نهایت توانست موسیقی ایران را اعتلا ببخشد.

کارنامه هنری محمدرضا شجریان را می توان از زوایای مختلفی مورد بررسی قرار داد. یکی از اولین و پررنگ ترین ویژگی های شجریان به عنوان هنرمند، توجه ویژه او به ادبیات است. شجریان مانند یک منتقد ادبی، با وسواس بسیار ویژه ای دست به انتخاب اشعار می زد. بیهوده نیست که بسیاری معتقدند که شجریان کسی بود که ادبیات را به خانه مردم کوچه وبازار برد.

با وجود اینکه تعداد افرادی که اشعار کلاسیک فارسی را برای آواز انتخاب کرده اند کم نیست، اما نمی توان انکار کرد که در این بین هیچ کدام به پایه ای که شجریان دارد نرسیده اند. شجریان به شکلی از این اشعار استفاده کرده است که گاهی حین خواندن مثلا شعری از حافظ، به شکل ناخودآگاه آوای شجریان را نیز در ذهنمان می شنویم.

مسئله بعدی که کارنامه فعالیت شجریان را برجسته می کند، نگاه دقیق و عمیقی است که او به مقوله موسیقی دارد. شجریان گذشته ازاینکه خواننده مهمی است، در حوزه پژوهش نیز دارای اهمیت بسیار زیادی است. او ابداع کننده تعداد زیادی از آلات موسیقی است و همچنین در احیای بسیاری از گوشه های فراموش شده در موسیقی ایرانی نقش داشته است. محمدرضا شجریان، هرگز در آوازهایی که خواند، از اصل اصالت موسیقی و کیفیت آن فروگذار نکرد و هرگز تن به ابتذال نداد.

گذشته ازاین، وجوه اجتماعی شجریان نیز او را به هنرمندی مردمی و درعین حال مانا بدل می کند. شجریان از آن دست از هنرمندانی بود که نبض جامعه را می فهمید و در عین حال که تن به ابتذال نمی داد، به خوبی از پس تاثیرگذاری بر جامعه برمی آمد.

آوازهای ماندگار شجریان بیانگر نوعی نوستالژی دلچسب است که در ناخودآگاه جمعی بسیاری از مردم ایران به ثبت رسیده است. شجریان هنرمندی یک شبه ای نبود که بعداز یک شب نیز از یادها برود. او بذری را در دل موسیقی اصیل ایرانی کاشت، که این درخت را بسیار پربارتر کرد و درواقع شاید بتوان گفت که آوازهای شجریان، اوج استعلای موسیقی ایرانی است.

محمدرضا شجریان در 1 مهر 1319 در مشهد به دنیا آمد. او از کودکی با صدای خوش و علاقه به موسیقی و تلاوت قرآن، تحت آموزش پدر خود پرورش یافت و بعدا با سنتور و ردیف های موسیقی ایرانی آشنا شد. شجریان در دهه 1350 با هنرمندانی همچون محمدرضا لطفی، ناصر فرهنگ فر و پرویز مشکاتیان همکاری کرد و با شرکت در جشن هنر شیراز و گروه های مختلف موسیقی، آوازهای سنتی و تصنیف های نو را اجرا نمود. او همچنین در زمینه خوشنویسی فعالیت داشت و درجه ممتاز خود را در این رشته کسب کرد.

پس از انقلاب 1357، شجریان از همکاری با رادیو و سازمان های دولتی فاصله گرفت و تمرکز خود را بر آموزش موسیقی و فعالیت های گروهی گذاشت. او با تأسیس شرکت دل آواز، به همراه هنرمندانی چون شهرام ناظری و محمدرضا لطفی آثار انقلابی و میهنی ضبط کرد و اجرای دعای ربنا و مناجات مثنوی افشاری او در رادیو به محبوبیت فراوان رسید و بعدها به عنوان اثر ملی ثبت شد. در دهه های 1360 و 1370 نیز با پرویز مشکاتیان و گروه های مختلف کنسرت های داخلی و خارجی اجرا و آلبوم های متعددی منتشر کرد.

در دهه های بعد، شجریان با همکاری گروه شهناز و هنرمندان دیگر همچون همایون شجریان، کیهان کلهر و حسین علیزاده آثار برجسته ای مانند زمستان است ، بی تو به سر نمی شود و فریاد را ارائه داد و کنسرت های جهانی برگزار کرد. او تا پایان عمرش در آموزش موسیقی سنتی، اجرای کنسرت و انتشار آثارش فعال بود و در کنار فعالیت هنری، صدای اعتراض و دغدغه های اجتماعی مردم ایران را نیز با آثارش منتقل کرد.