در روزگار آپارتمان نشینی امروز بالکن فرصتی است برای چشیدن موهبت ارتباط روزمره با خاک و آسمان. جایی که می توانیم با نور آفتاب، نسیم، سبزه و صدای آب، آرامش را به خانه بیاوریم و به کودکانمان تجربه ای ناب از بازی و رشد بدهیم؛ تجربه ای که در قفس های بتنی شهر، به یک آرزو تبدیل شده است.

به گزارش فارس، حیاطی کوچک با حوضی در وسط و درختانی که سایه شان پناهگاه تابستان های داغ کودکی مان بود. امروز این تصویر برای بسیاری از ما، به یک خاطره و برای فرزندانمان به یک آرزو تبدیل شده است.آپارتمان نشینی، موهبتِ ارتباطِ روزمره با خاک و آسمان را از ما گرفته و به جای آن، دیوارهای بلند و فشرده کاشته است. این تغییر سبک زندگی، نه تنها فضای زندگی ما، که روحیه مان را هم تغییر داده است. گواه آن هم افزایش روزافزون افسردگی و بی حوصلگی در ساکنان بلوک های مسکونی است. اما در این قفسِ بتنی، یک پنجرهٔ نجات وجود دارد، به نام بالکن . مهندس حسین کریمی پژوهشگر، طراح و مدرس معماری و شهرسازی ایرانی اسلامی، از تنها پل باقی ماندهٔ ما با دنیای بیرون می گوید.

بالکن تنها جایی است که هنوز هم می توانیم در آن، نسیم را روی پوست خود حس کنیم و به پرنده ها خوشامد بگوییم. اما باید بدانیم که اثرات حضور در این فضای نیمه باز تنها روانی نیست. جسمی هم هست. چون اشعهٔ ماورای بنفش نور طبیعی مانع نرمی استخوان می شود، پوست بدن را در وضعیت مطلوبی نگه می دارد و از طریق ایجاد ویتامین دی به جذب کلسیم در بدن کمک می کند.

اما چگونه می توانیم این بالکن را به فضایی دلنشین تبدیل کنیم؟ یکی از راهکارهای مؤثر، ادغام بالکن با فضای داخلی البته با مشورت معمار است. به گفتهٔ کریمی، می توان دیوار جداکنندهٔ پذیرایی و بالکن را برداشت و به جای آن از پنجره ای بلندقامت با okb یا دست انداز 40 سانتیمتری استفاده کرد که تا زیر سقف ادامه دارد (دست انداز پنجره یعنی فاصلهٔ کف طبقه تا زیر پنجره).این پنجرهٔ تمام قد حس وسعت را در پذیرایی و بالکن افزایش می دهد و منظرهٔ سرسبز بالکن را به بخشی از دکوراسیون پذیرایی تبدیل می کند.

با این کار، بدون آنکه زیبایی پذیرایی کم شود، فضایی یکپارچه و دلباز در بالکن ایجاد می شود که می تواند بین 6 تا 10 متر مربع باشد. این فضای جدید به کانونی برای گپ های خانوادگی، صرف صبحانه و حتی بازی کودکان تبدیل خواهد شد. نکتهٔ مهم: چه بهتر که بتوان فضای بزرگتری را به بالکن اختصاص داد. اما فضاهای کوچکتر هم طبیعتاً در حد خودشان قابل استفاده اند. این عدد، متوسط میزان فضایی است که برای آنچه در ادامه می گوییم لازم است.

یکی از بزرگ ترین دغدغه ها در بالکن های شهری، مسئلهٔ حریم خصوصی، اشراف و دید داشتن همسایه ها و عابران به آن است. یکی از راه حل هایی که کریمی مطرح می کند استفاده از مصالحی مانند بلوک های شیشه ای مات است.می توان این بلوک ها را بر روی دیوار یا جان پناه بالکن که معمولاً تا ارتفاع 110 سانتی متر هستند، نصب کرد و تا ارتفاع 180 سانتی متری بالا برد. به گفتهٔ کریمی این بلوک ها دید مستقیم را به طور کامل مختل می کنند. اما نور را به زیبایی از خود عبور می دهند. در نتیجه، حریم خصوصی خانواده کاملاً حفظ می شود، هوا به راحتی از بالای بلوک های شیشه ای به داخل جریان پیدا می کند، نمای ساختمان هم مخدوش نمی شود.

حالا نوبت به جان بخشیدن به فضای بالکن است. حضور آب و گیاهان نه تنها زیبا و روح بخش است، که ضرورتی معجزه آسا برای سلامتی است. امام کاظم علیه السلام می فرمایند نگاه به سبزه و آب جاری چشم دل را روشن می کند. کریمی یک آب نمای دیواری کوچک یا یک حوضچه به همراه فواره ای کوچک را توصیه می کند که صدای آرامش بخش آب را به فضای زندگی هدیه می دهد. در حوض تان می توانید ماهی های کوچک هم نگه دارید.

رنگ سبز بر غدهٔ هیپوفیز تأثیر بسزایی دارد و می تواند باعث شادی و نشاط شود. مولا علی علیه السلام 14 قرن پیش دقیقاً بر این موضوع تأکید کرده و فرموده اند نگاه کردن به سبزه مایهٔ شادابی، نشاط و حیات است. برای ایجاد این سبزینگی، کریمی پیشنهاد می کند که اگر فضای کف محدود است، از کشت عمودی استفاده کنیم و در جعبه ها یا گلدان های آویز دیواری، سبزیجات و گیاهان دارویی معطر مثل نعناع، ریحان و اسطوخودوس بکاریم. می توان از درخت های پاکوتاه لیمو، گیلاس یا آلبالو هم استفاده کرد. این درخت ها جای کمی می گیرند، بار زیادی می دهند و بسیار زبیا و نشاط آور هستند.

اهمیت بازی در رشد روحی و جسمی کودکان برای همگی ما انکارناپذیر است. تأکیدات دینی فراوانی را در این باره سراغ داریم. امام صادق علیه السلام فرموده اند بگذار فرزندت تا هفت سال به بازی بپردازد . این تأکید امام معصوم نشان می دهد ظرفیت های بالقوه و حس های شش گانهٔ کودکان در این هفت سال شکل می گیرد و نباید این فرصت طلایی را از دست داد. پس اگر به دنبال فضایی مناسب برای بازی و رشد کودک در دنیای آپارتمان نشینی امروز هستیم، بالکن می تواند بستری ارزشمند باشد؛ به ویژه اگر با دو عنصر معجزه آسا و کلیدی یعنی آب و خاک غنی شود. این دو عنصر نه تنها در طبیعت، بلکه در تربیت کودک نیز نقشی بنیادین دارند.

به اعتقاد کریمی، تماس کودک با آب و خاک، تجربه ای حسی و زیستی است که به تعادل سیستم عصبی و هورمونی او کمک می کند، ترشح هورمون هایی مثل سوماتوتروپین (هورمون رشد) را تحریک می کند، و در رشد فیزیکی، تقویت ایمنی بدن و شکل گیری روانی کودک نقش دارد.کودک به کمک این عناصر می آموزد، می کاود و با جهان پیرامون خود ارتباطی زنده و پویا برقرار می کند. بنابراین، به گفتهٔ این پژوهشگر معماری ایرانی اسلامی، بهره گیری از آب و خاک در طراحی فضای بالکن، آن را به محیطی جذاب و مناسب برای بازی کودک تبدیل می کند و زمینه ساز رشد طبیعی، تربیت حسی و شکوفایی ظرفیت های درونی او خواهد بود.

در نهایت، ایجاد چنین فضایی در بالکن تنها برای زیبایی نیست. بلکه ضرورتی بیولوژیک و روانی است. زندگی در آپارتمان های تاریک و بدون دسترسی مناسب به طبیعت، می تواند تعادل هورمون های مهم بدن را بر هم بزند و به مشکلات جسمی و روانی بینجامد؛ از جمله هورمون های کورتیزول (هورمون استرس)، سروتونین (هورمون شادی)، گرلین (هورمون گرسنگی و خلق وخو)، اپی نفرین و نوراپی نفرین و ملاتونین (که به طور مستقیم و غیرمستقیم در چرخهٔ خواب و بیداری مؤثرند) و سوماتوتروپین (هورمون رشد). بنابراین یک بالکن سرسبز و زنده، مثل یک تنظیم کنندهٔ طبیعی، با افزایش ترشح هورمون های شادی آور و کاهش هورمون های استرس زا، به بازگرداندن این تعادل حیاتی کمک می کند.

بدون شک زندگی آپارتمان نشینی و زندگی ویلایی، دو سبک زندگی کاملاً متفاوت با خلق وخو و رفتارهای متمایز هستند. این بالکن آراسته شده با تمامی امکاناتش، هرچند هرگز جایگزین حیاط های دلنشین دیروز نمی شود، اما بی تردید می تواند بخشی از آن کمبود بزرگ را جبران کند و پنجره ای باشد به سوی آسمانِ به یادماندنی کودکی هایمان.