سال ها تحصیل و جوانی صرف پزشکی می شود، اما بسیاری از پزشکان ایرانی در آستانه ورود به بازار کار عطای طبابت را به لقایش می بخشند. بخشی مهاجرت کرده اند، بخشی به زیبایی کاران بدل شده اند و عده ای هم مطب ها را تعطیل کرده اند.

به گزارش اقتصادنیوز، چرا؟ پاسخ را باید در ساختار به هم ریخته نظام سلامت جست وجو کرد. در گفت وگویی، عالیه زمانی کیاسری نماینده مجلس دوازدهم و عضو کمیسیون بهداشت و درمان از چالش های جامعه پزشکی و خطری که سلامت مردم را تهدید می کند سخن می گوید.

مشروح گفتگو با عالیه زمانی کیاسری، پزشک و نماینده ی دوره ی دوازدهم مجلس شورای اسلامی را بخوانید.

خانم زمانی! چندی پیش رییس سازمان نظام پزشکی، اعلام کردند حدود 30 تا 40 هزار پزشک عمومی اساساً طبابت نمی کنند؛ حتی در حوزه زیبایی هم فعال نیستند. به نظر شما مقصد این گروه از پزشکان کجاست و چرا چنین وضعیتی به وجود آمده است؟

وقتی جامعه پزشکی حمایت مادی و معنوی نداشته باشد و شأنش زیر سؤال برود، طبیعی است که پزشکان انگیزه ای برای ماندن پیدا نکنند. نمی شود خطای بخشی از پزشکان را به پای همه نوشت و آن را به کل جامعه پزشکی تعمیم داد. در حال حاضر من فکر میکنم پزشکان ما در سه وضعیت قرار دارند: یک سوم به سمت مهاجرت رفته اند. یک سوم تعهداتشان را گذرانده اند و دیگر طبابت نمی کنند. بقیه هم عمدتاً وارد حوزه زیبایی شده اند.

پس عملاً در خوش بینانه ترین حالت، بیش از 51 درصد پزشکان عمومی یا مهاجرت کرده اند یا طبابت نمی کنند. به نظر می رسد این رقم به 60 تا 70 درصد هم برسد. تنها تعداد اندکی از پزشکان قدیمی تر همچنان در حرفه عمومی مشغول اند. نسل جوان ما انگیزه کافی ندارد.

ریشه چنین وضعیت را در چه عواملی می بینید؟

مشکل اصلی، نبود حمایت مادی و معنوی است. پزشک ما هفت سال درس می خواند، بعد چهار سال تخصص و تعهدات را می گذراند. اگر بلافاصله وارد دانشگاه شود، تازه در 28 سالگی به بازار کار می رسد. متخصص ها بعد از 35 سالگی و فوق تخصص ها پس از 40 سالگی تازه می خواهند کار را شروع کنند. آن وقت دستمزدی که می گیرند، حتی از حقوق قانون کار هم کمتر است.

به عنوان نمونه، پزشک خانواده در فارس و مازندران برای پوشش سه هزار نفر جمعیت حدود 100 میلیون تومان دریافت می کند، اما از این مبلغ باید اجاره مطب، حقوق منشی، تجهیزات و لوازم مصرفی را بپردازد. در نهایت چیزی برایش باقی نمی ماند.

چرا این دستمزدها به رغم ادعاها در عمل به پزشکان نمی رسد؟

چون همه چیز وارونه اطلاع رسانی می شود. وزارت بهداشت و سازمان تأمین اجتماعی با افتخار می گویند ما دستمزد پزشک و تمامی حقوقش را پرداخت کرده ایم، در حالی که از اردیبهشت تاکنون مبالغ پرداخت نشده است. پزشک های خانواده ای هستند که ماه هاست طلبکارند. افزایش تعرفه هم فقط روی کاغذ اتفاق افتاده. بخش زیادی از آن سهم تجهیزات، بیمارستان یا پرسنل می شود و چیزی به پزشک نمی رسد. این مشکل ساختاری از دهه 90 به وجود آمد؛ رانتی که در حوزه سلامت بیداد می کند، باعث شد پزشکان یکی پس از دیگری کنار بکشند.

به نظر شما چرا با وجود اینکه سلامت مردم یک اولویت ملی است، همچنان منابع کافی برای حوزه درمان تأمین نمی شود؟

آقای رییس جمهور خودش پزشک است و به خوبی شرایط را می داند، اما پای کار نیامده است. مجلس، به ویژه کمیسیون بهداشت، باید مقتدرانه عمل کند. سازمان برنامه و بودجه هم هیچ حقی برای پزشک به عنوان ارائه دهنده خدمت قائل نیست. اگر برای بیمار به عنوان گیرنده خدمت ارزش قائل بودند، طبیعتاً از پزشک هم حمایت می کردند.

مثلاً شرکت های خودروسازی موظف اند یک درصد ارزش افزوده فروش را برای تأمین آمبولانس های اورژانس 115 و هلال احمر اختصاص دهند، اما همین امسال ایران خودرو این کار را نکرده و سایپا هم پول را نگه داشته است. این یعنی حتی ارزش جان انسان ها در اولویت نیست.

شرایطی که از آن می گویید چه تأثیرات بلندمدتی بر آینده پزشکی کشور گذاشته است؟

نتیجه این وضعیت کاهش ورودی تخصصی هاست. در بسیاری از بیمارستان های دولتی و دانشگاهی پزشک متخصص نداریم، در حالی که تعداد فارغ التحصیلان کم نیست. پزشکان به سمت کار آزاد یا مهاجرت می روند. اگر همین روند ادامه یابد، در دهه آینده برای ساده ترین اقدامات درمانی باید به کشورهای همسایه مراجعه کنیم.

چه اقداماتی می تواند از این بحران جلوگیری کند؟

مهم ترین اقدام، اصلاح باور دولت مردان است. سازمان برنامه و بودجه، وزارت اقتصاد، تأمین اجتماعی و وزارت بهداشت باید دست از شعار دادن بردارند. تولیت سلامت باید واحد شود. امروز هر نهاد برای خودش سیستم جدا ساخته: بانک، تأمین اجتماعی و… در این میان، وزارت بهداشت با کمترین منابع انسانی، بیشترین بار را به دوش می کشد.

از سوی دیگر، حقوق نیروهای درمانی به شدت نادیده گرفته می شود. به عنوان مثال در تعطیلات پنج شنبه های تابستان، به جای پرداخت اضافه کار به کادر درمان، حتی از حقوقشان کم شده است و من خودم شاهد چنین بوده ام یعنی روزهایی که بسیاری از گروه های شغلی تعطیل هستند کادر درمان باید شیفت دهند بدون آنکه دستمزد ان را دریافت کنند.

برخی منتقدان می گویند پزشکان مالیات نمی دهند. پاسخ شما چیست؟

این هم یکی از همان روایت های وارونه است. مالیات از پزشکان شاغل در بخش دولتی و دانشگاهی به طور کامل کسر می شود، اما شرکت های خودروساز و بیمه ها از زیر بار مالیات شانه خالی می کنند. سازمان های بیمه گر سهم مردم را برای درمان دریافت می کنند، اما آن را خرج امور دیگری می کند.

به عنوان یک عضو کمیسیون بهداشت مجلس، شما چه اقدامی در این زمینه انجام داده اید؟

پیگیری، تذکر و انتقاد بخشی از وظایف من بوده است. اما واقعیت این است که یک دست صدا ندارد. باید سران سه قوه پای کار بیایند. در غیر این صورت، با تهدید و اجبار نمی توان پزشکان را در طرح های اجباری نگه داشت. امروز حتی کشورهای حاشیه خلیج فارس، که تا دیروز جایگاهی در پزشکی نداشتند، از ما جلو زده اند. اگر تغییر نکنیم، آینده سلامت کشور بسیار نگران کننده خواهد بود.