دریاچه ارومیه که روزگاری به عنوان نگین آبی شمال غرب کشور شناخته می شد، این روزها حال و روز خوشی ندارد و اقدامات نهادها و مسئولان ذیربط طی 2 دهه گذشته هم نه فقط منجر به نجات دریاچه نشده، بلکه شرایط را وخیم تر کرده است.

به گزارش ایرنا، روزگاری نه چندان دور گردشگران از اقصی نقاط ایران و جهان با حضور در سواحل دریاچه ارومیه و شنا در آن، آرامش کم نظیری را با تجربه می کردند و این طبیعت کم نظیر را به نظاره می نشستند اما اکنون این آرامش جای خود را به نگرانی داده است و منظره شوره زار به جا مانده از دریاچه خشکیده، دل هر بیننده ای را به درد می آورد.

کارشناسان برداشت بی رویه آب به ویژه در بخش کشاورزی، سدسازی های متعدد، تغییرات اقلیمی، مدیریت ناهماهنگ استان های حوضه دریاچه و نگاه توسعه ای غیر پایدار در حوزه صنعت و کشاورزی را از عوامل خشکی دریاچه برمی شمارند و معتقدند مشارکت دانشگاه، دولت و جوامع محلی راهبرد نجات دریاچه است.

طی حدود 2 دهه گذشته کارگروهی با عنوان کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه تشکیل و اقداماتی را در این حوزه انجام داده که متاسفانه نتیجه ای نداشته است.

انتشار عکس های ماهواره ای از وضع فعلی دریاچه، نشانگر خشکی کامل آن است اما نکته قابل تامل این که در این شرایط هم کارگروه یاد شده همچنان به سیاست های گذشته ادامه می دهد؛ بدون این که طرح و ایده جدیدی در میان باشد و تمام اقدامات در حد حرف و سخن باقی مانده است.

دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه به تازگی در جلسه بررسی آخرین وضع طرح های احیای دریاچه ارومیه گفت: هیچ گونه بی تفاوتی نسبت به احیای دریاچه ارومیه وجود ندارد.

رضا رحمانی افزود: پزشکیان حمایت کامل خود را از طرح های علمی احیای دریاچه ارومیه اعلام کرده است و هیچ مانعی برای تأمین اعتبار وجود ندارد. صاحب نظر و متخصصان حوزه محیط زیست و منابع آب در این نشست حضور دارند و نظرات علمی آنان برای تصمیم گیری های آینده دریافت می شود.

وی همچنین از برگزاری جلسه آینده کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه به ریاست معاون اول رییس جمهوری خبر داد و تاکید کرد: برگزاری کنگره علمی اقلیم شناسی هم در دانشگاه ارومیه در دستور کار قرار دارد تا ابعاد علمی احیای دریاچه با دقت بیشتری بررسی شود.

دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه با بیان این که طرح های گوناگونی در کمیته علمی بررسی شده و هدف، ایجاد نهضت احیای دریاچه ارومیه با مشارکت همگانی است، افزود: بهترین تجهیزات هواشناسی خریداری شده است و تمامی مسیرها برای نجات دریاچه ارومیه بررسی می شود تا در صورت لزوم، راهکارهای جدیدی به اجرا درآید.

رحمانی همچنین با تاکید بر این که اقدامات جهادی از جمله لایروبی بستر رودخانه ها باید با جدیت دنبال شود، افزود: سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی به طور روستا به روستا در حال اجرای برنامه های فرهنگ سازی مصرف بهینه آب کشاورزی است.

وی در ادامه با اشاره به پیش بینی کاهش بارش ها، برنامه ریزی دقیق برای مدیریت مصرف آب شرب و کشاورزی را هم ضروری دانست و افزود: در این باره، طرح جدیدی برای بارورسازی ابرها در دست اجراست تا از این ظرفیت برای احیای دریاچه ارومیه استفاده شود.

دبیر کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه به مصرف بالای آب در استان های شرقی و آذربایجان غربی هم اشاره کرد و ادامه داد: لازم است با اجرای روش های نوین آبیاری و تغییر الگوی کشت، میزان مصرف آب به شکل چشم گیری کاهش یابد.

رحمانی با بیان این که با اجرای مجموعه طرح های در دست اقدام، شاهد روزهای پرآب در دریاچه ارومیه خواهیم بود، افزود: تاریخ نشان داده است که این دریاچه در گذشته هم دوره های کاهش تراز آبی را پشت سر گذاشته و بار دیگر احیا شده است و باید با کمک یکدیگر و با روحیه جهادی تلاش کنیم تا طرح های احیای دریاچه ارومیه به نتیجه مطلوب برسد.

از سویی دیگر مدیر دفتر برنامه ریزی ستاد احیای دریاچه ارومیه با بیان این که احیای دریاچه، احیای هویت و تاب آوری آینده زیستی منطقه است، همگرایی استان های همجوار دریاچه به ویژه آذربایجان شرقی و آذربایجان غربی را برای اجرای برنامه های نجات این سرمایه ملی ضروری دانست.

سعید عیسی زاده با اشاره به کاهش 60درصدی آب سد بوکان، از پیش بینی کاهش 20تا 40درصدی بارندگی پاییزه در حوضه دریاچه ارومیه خبر داد.

وی با اشاره به این که ظرفیت آب تجدیدپذیر حوضه دریاچه 5/2میلیارد متر مکعب است، گفت: اکنون 100میلیون متر مکعب اضافه بر این ظرفیت مصرف می شود که موجب کسری قابل توجه آب سفره های زیرزمینی شده است.

دبیر علمی کارگروه ملی نجات دریاچه ارومیه هم با اشاره به این که با وجود سرمایه گذاری سنگین، شاهد اضمحلال منابع آبی منطقه هستیم، بر ضرورت به روزرسانی نقشه احیای دریاچه و ایجاد ردیف بودجه مستمر بری آن تاکید کرد.

کامران زینال زاده، مدیریت تقاضا و اصلاح حکمرانی آب را ضروری دانست و افزود: یکپارچه کردن کانون های تصمیم گیر، بازنگری قوانین موجود و تشکیل پلیس آب از دیگر اقدامات لازم برای احیای دریاچه است.

وی هوشمندسازی مدیریت حوضه های آبریز به منظور بررسی پیامدها و نتایج تغییرات را پیشنهاد کرد و گفت: با توجه به ظرفیت های جغرافیای منطقه می توان با ایجاد بازارچه های محلی برای جوامع حوضه دریاچه، معیشت جایگزین ایجاد کرد.

همچنین مدیر کل هواشناسی آذربایجان شرقی با اعلام اینکه وضع بارندگی در غرب استان بحرانی تر از شرق استان استان است، گفت: کاهش بارندگی در سردشت امیدواری به تامین حقابه دریاچه ارومیه از رودخانه زاب را کم رنگ می کند.

حبیب عبدلی با بیان این که بارورسازی ابرها هم نقش چندانی در افزایش بارندگی ها نخواهد داشت، بر ضرورت مدیریت مصرف آب تاکید کرد.

وی با اشاره به این که بخش مهمی از آب حوضه دریاچه ارومیه در بخش کشاورزی مصرف می شود، گفت: تا زمانی که آبیاری غرقابی تداوم دارد، نمی توان انتظار احیای دریاچه را داشت.

مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی هم با بیان اینکه در سال آبی گذشته کمترین بارندگی 10سال اخیر در حوضه دریاچه ارومیه ثبت شده است، ادامه داد: افزایش اراضی آبی حوضه دریاچه از 300هزار هکتار به 680هزار هکتار موجب ورشکستگی منابع آبی شده است.

مجید رستگاری، استخرهای باغات و اراضی کشاورزی را پاشنه آشیل مدیریت آبی حوضه دریاچه دانست و گفت: تا زمانی که بازار آب شکل نگیرد، مصرف بی رویه ادامه دارد و وضع بهبود نمی یابد.

وی با اشاره به اینکه قانون توزیع عادلانه آب تصویب شده است، راه اندازی مانیتورینگ مصرف آب در حوضه دریاچه ارومیه را ضروری دانست.