عند الاستطاعه، نه عندالمطالبه؛ این لب کلام مطروحه بوده است: مهریه باید مبتنی بر استطاعت واقعی مرد باشد، زیرا شرط پرداخت مازاد بر توان، از نظر شرعی الزام آور نیست.

به گزارش ایران، طرح اصلاح موادی از قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی و برخی از احکام راجع به مهریه که در دستور صحن علنی مجلس شورای اسلامی هم قرار گرفته بود با نظر رییس مجلس برای اصلاح به کمیسیون قضایی و حقوقی ارجاع شد.

فیلم و کلیپ هایی هم در فضای مجازی از حضور مردانی که خواستار بررسی قانون مهریه هستند منتشر شده است، اما به گفته صاحبنظران حوزه زنان، صدای جامعه زنان در این مورد چندان بلند نیست. با این اوصاف تکلیف قانون مهریه چه می شود؟

جامعه نخبگان و کنشگران حوزه زن و خانواده باید صدایشان را به مسئولان و مراجع برسانند. سمیه سادات حسنی حلم وکیل پایه یک دادگستری، کنشگر حوزه زنان، عضو شورای مرکزی کانون تکریم زن و خانواده با بیان این مطالب می گوید: ان شاءالله فراکسیون زنان مجلس روز چهارشنبه در جلسه ای به بررسی قانون مهریه می پردازد، مشکلی که داریم این است که متأسفانه صدای زنان بلند نیست.

در حال حاضر برخی از مردان که واقعاً هم مشکلاتی در زمینه پرداخت مهریه دارند، به بیوت علما مراجعه می کنند و مسائل خودشان را مطرح می کنند.

این کنشگر حوزه زنان با بیان اینکه به نظر من باید به دو مشکل به شکل جدی پرداخت، در مورد این مشکلات چنین توضیح می دهد: یکی اینکه زنان بویژه زنان کنشگر که دغدغه حل مسائل در چهارچوب نظام و شرع را دارند از علما بخواهند به این مسائل ورود پیدا کنند، به هر حال برخی از مسائل در دستان علماست چون برای تغییر و ایجاد قوانین جدید به پشتوانه فقهی نیاز داریم. جامعه زنان باید این موارد را از علما و مراجع بخواهد و مشکلات را منتقل کند.

در مرحله دوم وظیفه مسئولان است که در زمینه مسائلی از این دست که به دو طیف زنان و مردان در جامعه مربوط است از خودشان بپرسند چقدر صدای طرف مقابل را شنیده اند و از آن ها دعوت کنند و صحبت هایشان را بشنوند، این به حل بهتر مسأله کمک خواهد کرد.

عضو شورای مرکزی کانون تکریم زن و خانواده با اشاره به اینکه در شرایط فعلی مطرح شدن مسائلی از قبیل قانون مهریه به صلاح نیست، می گوید: مسائلی از این دست باعث آشفتگی اجتماعی خواهد شد. به فرض این مسأله مشکل دارد و ما می دانیم باید حل شود، ولی امروز اصلاً شرایط حل آن فراهم نیست. باید قانونی درست، منصفانه و عادلانه تصویب شود و طرفین را ببیند.

اگر برای زنی که خانه دار است، یک شرایط مالی ایجاد کردیم و این زن و شرایط اقتصادی او را دیدیم، اگر خدماتی که زن در خانه ارائه می دهد ارزشگذاری شد، اگر توانستیم برای زنی که در آستانه طلاق است و توانمندی اقتصادی ندارد، چاره ای اندیشیده شود و راهکار داشتیم، می توانیم به بحث مهریه بپردازیم.

ما می خواهیم دخترانمان را برای ازدواج تشویق کنیم با این شرایط چطور باید آن ها را برای ازدواج، مادری و فرزندآوری متعدد تشویق کنیم، بنابراین به نظرم در شرایط فعلی با مشکلاتی که جامعه زنان دارد دستکاری این موضوع اصلاً به نفع زنان و خانواده نیست.

این حقوقدان با تأکید بر اینکه شرایط اقتصادی و بالا رفتن قیمت سکه شرایط نامناسبی برای مردانی که مجبور به پرداخت مهریه هستند ایجاد کرده است، می گوید: تنها چاره آگاهی بخشی است. این آگاهی می تواند اجباری و قانونی باشد، یعنی دفاتر ثبت ازدواج مکلف باشند قبل از عقد یک مشاوره یکی دوساعته اختصاصی برای زوجین برگزار کنند. هر چند حالا هم محضردار مکلف است موارد عقدنامه را به طرفین تفهیم کند اما آیا این تفهیم اتفاق می افتد؟ آیا مرد می داند که باید مهریه را پرداخت کند؟ من مردان زیادی را دیده ام که وقتی می پرسم چرا مهریه را قبول کردید می گویند به ما گفتند کی داده و کی گرفته است. یعنی او نمی داند به محض قبول 500 سکه از همان لحظه عقد بدهکار شده است.

حسنی حلم با تأکید بر اینکه بر اساس سامانه های موجود ثبت اطلاع از اموال مرد آسان است، می گوید: این سامانه ها می توانند به زن اعلام کنند، مرد در حال حاضر چه توانایی مالی دارد و زن با علم به دارایی مرد ازدواج را قبول می کند، یعنی می داند مهریه ای که نوشته شده هیچ پشتوانه ای ندارد. از طرف دیگر مردی هم که مهریه را قبول می کند باید مدل پرداخت آن را مشخص کند. بنا به شرایط مالی و شأنیت هر زوج مدل پرداخت نوشته می شود.

با این شرایط مرد هم متوجه می شود با دینی واجب الادا-حقی که به جا آوردن آن لازم است- روبه روست، باید آگاهی بخشی را جدی بگیریم. گنجاندن مشاوره های قانونی که بار مالی هم ندارد، هزینه اش از خوردن یک پیتزا هم کمتر است. هر دو طرف نسبت به حقوق و تکالیف خود آگاه می شوند و اگر قرار است شروطی هم نوشته شود با آگاهی خواهد بود.

عضو شورای مرکزی کانون تکریم زن و خانواده با تأکید بر لزوم استفاده از نظر مشاور در تعیین شروط با عقد، می گوید: این شروط هم باید با کمک یک مشاوره حقوقی و با نگاه خانواده محور در نظر گرفته شود.

او شرایط زوجین را می بیند زنی که دکترا می خواند با زن خانه داری که فاقد پشتوانه اقتصادی است شرایط یکسانی ندارند، بنابراین با توجه به شرایط خانواده و زوجین هم مهریه و هم شروط پیشنهاد داده می شود.

او با اشاره به اینکه هیچ مردی مهریه را به زور قبول نمی کند، می گوید: مردان صغیر و محجور نیستند، خودشان می توانند بسنجند که چه قدر توان پرداخت مهریه را دارند، پس نمی شود در دیونی که مرد خودش آگاهانه و کاملاً مختار با بلوغ فکری تعهدی را امضا کرده است، بگوییم نمی خواهد این تعهد را پرداخت کنید و هر وقت داشتید آن را بپردازید، این کار باعث بی نظمی در همه قراردادهای جامعه می شود. اگر قرار باشد هر کسی به ذمه خودش تعهدی را بر عهده بگیرد و راحت از زیر بار پرداخت آن شانه خالی کند با بی نظمی مواجه می شویم.

این کنشگر حوزه زنان با بیان اینکه بعد از انقلاب، بحث اصلاح ارث با کمک کنشگران و نخبگان جامعه زنان، نمایندگان مجلس و فتوای مستقیم رهبر انقلاب حل شد توضیح می دهد: به نظرم کنشگران و نخبگان جامعه زنان باید نقش خود را نشان بدهند، مانند همان کاری که در بحث اصلاح ارث انجام دادند. اگر کنشگران نتوانند مشکلات کف میدان را به مسئولان برسانند، ناموفق بوده اند.

مگر چند زن نماینده مجلس هستند و چند نفر از کسانی که در حوزه تخصصی زنان و خانواده ورود کرده اند در مسئولیت های اجرایی حضور دارند تا مشکلات جامعه را منعکس کنند. دفاتر مدیران بیشتر محل رفت و آمد مردان است بنابراین وظیفه کنشگران و نخبگان جامعه زنان است که آن ها را از مشکلات جامعه مطلع و علما برای مسائل زنان هم در حوزه خانوادگی و هم در حوزه اجتماعی چاره اندیشی کنند. هرچند برخی از موارد مثل ضرورت اشتغال زنان نوظهور است. ولی برخی مسائل مثل مهریه از 1400 سال قبل مطرح بوده و در قرآن هم به عنوان هدیه و پیشکش مطرح شده است.

حسنی حلم می گوید: مهریه ای که امروز خانواده ها بر آن تأکید می کنند، صرفاً به معنای اولیه مهریه نیست. آن ها می خواهند دو ابزار را در اختیار بگیرند یک اینکه مهریه کمکی در بحث طلاق باشد تا مرد راحت و احساسی و هیجانی زن را طلاق ندهد. چون اگر مرد حقوق مالی زن را ادا کند، هر وقت که بخواهد می تواند زن را طلاق بدهد. از طرف دیگر هم اگر طلاق اتفاق افتاد زن از نظر مالی پشتوانه ای داشته باشد. بنابراین باید برای این دو مشکل چاره ای بیندیشیم و گرنه ما هم مهریه را ابزار خوبی نمی دانیم ولی همین ابزار نه چندان کارآمد نصف و نیمه در برخی از موارد کارگشاست.