امسال هم به رسم هر سال با ورود فصل پاییز و اتفاق افتادن پدیده وارونگی هوا، هوای بسیاری از کلانشهرهای کشور در حال آلوده تر شدن است و بعضا هاله ای دودی به خود گرفته اند.

به گزارش فارس، آلودگی هوا معضلی است که هرساله با گسترده تر شدن زندگی های شهری و ماشینی، بیش از قبل گریبان شهروندان را گرفته و روز به روز سلامتی افراد بیشتری را تهدید می کند.

به گفته برخی از کارشناسان علت آلودگی بیش از اندازه هوا و افزایش سطح ریزگردها در فصل های پاییز و زمستان نسبت به سایر فصول، پدیده وارونگی هواست؛ که به دلیل پایین آمدن دمای هوا به وجود می آید.

با وجود اینکه هنوز هوای ایران خصوصا تهران خیلی سرد نشده اما شرکت کنترل کیفیت هوا، هوای تهران را برای گروه های حساس آلوده اعلام کرده است.

کارشناسان می گویند: افراد مبتلا به بیماری های قلبی یا ریوی، سالمندان و کودکان و خانم های باردار از جمله گروه های حساس هستند که کمی باید برای تنفس در هوای آلوده احتیاط کنند و در خانه بمانند.

در حالی که حسن الله صادقی، فوق تخصص بیماری های ریوی و تنفسی می گوید: در صورت آلوده بودن هوا، هوای داخل خانه نیز آلوده است.

اگر هوای داخل خانه هم آلوده است، بیماران و گروه های حساس در برابر هوای آلوده چه باید کنند؟ برای بررسی این موضوع با حسن الله صادقی به گفت و گو پرداخته ایم.

در ادامه مشروح این گفت و گوی مفصل را می خوانید:

صادقی درباره این ادعا که هوای آلوده در داخل خانه نیز وجود دارد می گوید: آلودگی های محیطی به دو دسته آلودگی های داخل خانه و خارج از خانه تقسیم می شوند. آلودگی هوا معضلی است که به داخل خانه هم راه پیدا می کند؛ زیرا در ایران راه تعویض هوای خانه باز کردن درها و پنجره هاست که از آن طریق، هوای آلوده خارج از خانه به داخل خانه هم وارد می شود.

وی در خصوص علت آلودگی هوا می گوید: عمده ترین علت آلودگی هوای خارج از خانه در ایران، وجود پنج نوع آلاینده دی اکسید سولفیر، دی اکسید سولفور، دی اکسید نیتروژن، مونوکسید کربن و پی. ام یا همان ذرات معلق در هواست. سایزهای بزرگ این ذرات معلق برای سلامتی انسان هیچ ضرری ندارند، چون که از طریق فیلترهایی که در بینی انسان قرار داده شده، گیر کرده و تصفیه خواهند شد اما ذرات ریز زیر 10 میکرون و 2/5 میکرون وارد دستگاه تنفسی و گردش خون انسان شده و عوارض زیادی برای اقصا نقاط بدن خواهند داشت.

صادقی درباره عوارض ریزگردهای زیر 2/5 میکرون برای بیماران تنفسی می گوید: این ریزگردها به دلیل ته نشین شدن در دستگاه تنفسی، برای بیماران تنفسی خطرناک خواهند بود. همچنین مونوکسید کربن موجود در هوا موجب مسمومیت در افراد خواهد شد که سردرد، بی حالی، خستگی، بی اشتهایی، کاهش تمرکز و… از جمله نشانه ها و عوارض کوتاه مدت این مسمومیت خواهد بود.

وی در ادامه می گوید: آلودگی هوا یکی از بزرگترین چالش های زیست محیطی در بسیاری از شهرهای ایران است. این آلودگی تأثیرات مخرب و گسترده ای بر سلامت جامعه دارد و ناشی از منابعی مانند فعالیت های صنعتی، خودروهای فرسوده و سوخت های فسیلی است. آلاینده ها علاوه بر مشکلات تنفسی، می توانند باعث بیماری های قلبی، سرطان و اختلالات عصبی شوند.

صادقی درباره تأثیر ریزگردها بر بدن انسان می گوید: ریزگردها دارای یک سری اثرات کوتاه مدت و بلندمدت هستند؛ در کوتاه مدت باعث تشدید بیماری های تنفسی می شوند و در بلندمدت، بار سنگینی بر دوش جامعه می گذارند. این ذرات می توانند منجر به بیماری هایی مانند برونشیت و تشدید آسم در بزرگسالان شود.

وی در ادامه می گوید: وجود این ریزگردها در درازمدت، به تدریج باعث بروز بیماری های انسدادی مزمن ریه یا همان COPD، سرطان و دیگر بیماری های خطرناک می شود. قرار گرفتن مداوم در معرض آلودگی هوا، بدن انسان را در برابر بیماری ها ضعیف می کند.

این فوق تخصص بیماری های ریوی درباره بیماری COPD توضیح می دهد: بیماری پرهزینه ای است که داروهای گران قیمتی دارد و قدرت عملکردی افراد را به شدت کاهش می دهد. این بیماری می تواند فرد را از نظر تنفسی ناتوان کند و کیفیت زندگی را به شدت پایین بیاورد.

وی در ادامه می گوید: بیماری COPD عمدتاً در افراد سیگاری دیده می شود اما آلودگی هوا نیز نقش مؤثری در بروز آن دارد. اگر فردی به طور مکرر در معرض آلودگی هوا باشد، ممکن است طی 10 سال به این بیماری مبتلا شود.

صادقی درباره عوارض طولانی مدت بیماری COPD می گوید: این بیماری در صورت پیشرفت، ممکن است به سرطان، نارسایی تنفسی و سایر عوارض جدی منجر شود که برای بیماران مبتلا، استفاده از ابزارهای ویژه جهت پایش سطح اکسیژن خون ضروری است.

صادقی درباره قیمت داروهای درمان بیماری های تنفسی می گوید: داروهای بسیار سنگینی برای افراد مبتلا به بیماری هایی مانند COPD تجویز می شود که بار مالی زیادی را به جامعه تحمیل می کند. این داروها شامل گشادکننده های راه هوایی، کورتیکواستروییدها و داروهای ضدالتهابی هستند که برای کنترل علائم بیماری ضروری اند.

وی در ادامه می گوید: قیمت بالای این داروها می تواند دسترسی بیماران را به درمان مناسب با مشکل مواجه کند و بر روند درمان تأثیر منفی بگذارد. علاوه بر این، هزینه های بستری، مراقبت های پزشکی و نگهداری طولانی مدت نیز فشار اقتصادی زیادی بر سیستم بهداشت کشور وارد می کند.

این فوق تخصص بیماری های ریوی می گوید: پیشگیری از آلودگی هوا و کنترل عوامل خطر، از مهم ترین راهکارها برای کاهش شیوع این بیماری ها و هزینه های درمانی آن هاست. با کاهش عوامل آلاینده، می توان از ابتلای افراد جدید به این بیماری ها جلوگیری کرد و وضعیت سلامت عمومی را بهبود بخشید.

وی درباره اهمیت آموزش عمومی در کنترل بیماری های تنفسی ناشی از آلودگی هوا گفت: افزایش آگاهی عمومی در خصوص تأثیرات آلودگی هوا و استفاده از ماسک های استاندارد می تواند نقش مؤثری در کاهش عوارض این بیماری ها ایفا کند. مردم باید بدانند که استفاده از تجهیزات حفاظتی در روزهای آلوده بسیار ضروری است.

صادقی در ادامه می گوید: تحقیقات علمی و توسعه روش های درمانی جدید برای بیماران مبتلا به COPD باید در دستور کار نهادهای مسئول قرار گیرد؛ همچنین، حمایت های دولتی و بیمه های درمانی مناسب می توانند در تأمین داروها و خدمات مورد نیاز بیماران کمک زیادی کنند. سلامت تنفسی باید به عنوان یکی از اولویت های ملی در نظر گرفته شود. توجه به این موضوع می تواند منجر به ارتقاء کیفیت زندگی افراد و کاهش بار بیماری های مزمن مرتبط با آلودگی هوا شود.

این فوق تخصص بیماری های ریوی درباره عوارض آلودگی هوا بر بیماران مبتلا به آسم توضیح می دهد: کسانی که مبتلا به آسم هستند، در اکثر موارد هنگام مواجهه با آلودگی هوا دچار حملات تنفسی می شوند. تعداد مراجعات این بیماران به مراکز درمانی و اورژانس های بیمارستانی به طور قابل توجهی افزایش می یابد.

صادقی در خصوص بیمارهای آسمی می گوید: بیماران آسمی نیاز به حمایت های ویژه دارند تا بتوانند با عوارض روانی ناشی از تنگی نفس و اضطراب مقابله کنند. توجه به این موضوع، باید در برنامه ریزی های درمانی و بهداشتی کشور گنجانده شود.

وی در ادامه می گوید: آمار مرگ ومیر این گروه در روزهای آلوده، نسبت به روزهای عادی بسیار بیشتر است و این مسئله نگران کننده است. این وضعیت نه تنها سلامت فردی بیماران را تهدید می کند، بلکه فشار زیادی را نیز به سیستم درمانی کشور وارد می کند.

صادقی درخصوص بارمالی آلودگی هوا بر دوش نظام سلامت می گوید: مراقبت های پزشکی و درمان های اضطراری برای این بیماران هزینه بر بوده و بار اقتصادی بالایی بر دوش نظام سلامت می گذارد. از سوی دیگر، حملات تنفسی مکرر باعث کاهش کیفیت زندگی این بیماران می شود و آنان را با مشکلات روحی و روانی مواجه می سازد.

وی در خصوص مشکلات قلبی و عروقی ناشی از آلودگی هوا توضیح می دهد: در زمان آلودگی هوا، موارد ابتلا به مشکلات قلبی و عروقی افزایش پیدا خواهد کرد؛ زیرا هوای آلوده باعث سفت شدن رگ ها و در نتیجه افزایش فشارخون، بیماری های عروق کرونر و… خواهد شد. این فرآیند باعث افزایش خطر سکته های قلبی و مغزی می شود و بیماران با سابقه بیماری های قلبی باید مراقبت بیشتری داشته باشند.

صادقی در ادامه می گوید: افزایش التهاب در بدن به واسطه آلودگی هوا نیز می تواند مشکلات قلبی را تشدید کرده و فشار مضاعفی به سیستم قلب و عروق وارد کند.

این فوق تخصص بیماری های تنفسی درباره تأثیر آلودگی هوا بر رشد کودکان و نوجوانان می گوید: عوارض آلودگی هوا در کودکان بسیار محسوس تر است و می تواند از اختلالات یادگیری تا علائم تنفسی را شامل شود.

وی در خصوص اثرات تنفس در هوای آلوده بر رشد کودکان می گوید: آلودگی هوا رشد مغز و سیستم تنفسی کودکان را مختل کرده و باعث کاهش ظرفیت ریه و تضعیف سیستم ایمنی می شود. این مشکلات نه تنها در کوتاه مدت موجب افزایش بیماری های تنفسی می شوند، بلکه تأثیرات بلندمدت و جبران ناپذیری بر سلامت جسمی و ذهنی کودکان دارند.

صادقی در ادامه می گوید: افزایش بروز بیماری های مزمن مانند آسم، برونشیت و حتی اختلالات رفتاری و یادگیری نیز از جمله پیامدهای تنفس هوای آلوده است. این موضوع نیازمند توجه جدی خانواده ها و مسئولان بهداشتی است و نباید نادیده گرفته شود. مراقبت های پیشگیرانه، آموزش های لازم و اتخاذ سیاست های محیط زیستی مناسب می تواند در کاهش این اثرات مخرب مؤثر باشد.

وی در پاسخ به این پرسش که چه کاری برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های ناشی از آلودگی هوا می توان انجام داد، می گوید: برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری ها باید یک سری اقدامات جدی در سطح کشور انجام شود. مردم مجبور هستند برای گذران زندگی به سطح شهر بروند و در جامعه فعالیت کنند. ما نمی توانیم برای همیشه مردم را در خانه حبس کنیم؛ ضمن اینکه هوای خارج از خانه به طرق مختلف به داخل محیط خانه هم وارد خواهد شد. بنابراین باید مشکل را اساسی حل کرد.

وی با اشاره به راهکارهای مقابله با آلودگی هوا، می گوید: این اقدام اساسی نیازمند همکاری همه نهادها و سازمان هاست؛ از دولت گرفته تا نهادهای محیط زیستی، صنایع و حتی خود مردم. برای مقابله با این بحران، تنها اقدامات فردی کافی نیست. نیاز جدی به سیاست های کلان، برنامه ریزی های ملی و آموزش عمومی احساس می شود. نیاز به مشارکت همگانی و استفاده از فناوری های نوین نقش مهمی در بهبود کیفیت هوا دارد. باید راهکارهای مؤثر و بلندمدتی مانند کاهش آلاینده های صنعتی، توسعه حمل ونقل عمومی پاک و تشویق به استفاده از خودروهای کم مصرف و برقی اجرایی شود.

صادقی می گوید: مردم باید از فعالیت های پرآلودگی خودداری کرده و در روزهای بحرانی از ترددهای غیرضروری اجتناب کنند تا بار آلودگی کمتر شود. فقط با رویکردی جامع و همگانی است که می توان امیدوار بود بیماری های ناشی از آلودگی هوا کاهش یابند و سلامت عمومی جامعه حفظ شود.

صادقی تردد وسایل نقلیه موتوری از جمله ماشین های شخصی و موتورسیکلت ها را از جمله دلایل اصلی آلودگی هوای کلان شهرها دانسته و می گوید: 70 درصد آلودگی موجود در هوای کلان شهرها ناشی از وسایل موتوری متحرک است و 30 درصد باقی مانده نیز متشکل از سوخت خانه ها، کارخانه ها و سایر منابع است. عامل اصلی آلودگی هوا سوخت و بنزین بی کیفیت است و باید دقیق تر بررسی شود که چه نوع بنزینی برای سوخت وسایل نقلیه موتوری استفاده می شود.

وی در ادامه می گوید: برای حل این مسئله باید برنامه ریزی های بلندمدت و کوتاه مدت به صورت همزمان و هماهنگ وجود داشته باشد و شرایط به شکل دقیقی مدیریت شود. این برنامه ها باید شامل بهبود کیفیت سوخت، افزایش کارایی سیستم حمل ونقل عمومی، توسعه فناوری های پاک و تشویق به استفاده از خودروهای برقی باشد. نظارت های سخت گیرانه تر بر معاینه فنی خودروها و کنترل تردد در مناطق پرآلودگی می تواند موثر باشد.

این فوق تخصص بیماری های ریوی در خصوص روش های خانگی جلوگیری از ابتلا به بیماری های ناشی از آلودگی هوا توضیح می دهد: در زمان آلودگی هوا مردم باید بیشتر در خانه بمانند، به هیچ عنوان ورزش نکنند، استراحت کافی داشته باشند و اگر در شرایط اضطراری خواستند از خانه بیرون بروند حتماً از ماسک استفاده کنند. کاهش فعالیت های بدنی در محیط آلوده نقش مهمی در کاهش اثرات مخرب آلودگی هوا بر سلامت افراد دارد و به ویژه بیماران تنفسی باید مراقبت بیشتری داشته باشند.

وی در ادامه می گوید: همچنین افراد سالمند و کودکان نیز باید به شدت از حضور در فضای باز در زمان آلودگی خودداری کنند.

صادقی درباره رژیم غذایی مناسب در زمان مواجهه با آلودگی هوا می گوید: در این زمان مردم باید رژیم غذایی مناسبی داشته باشند. استفاده از مایعات فراوان، آنتی اکسیدان ها، میوه های رنگی مانند سیب، پرتقال، نارنگی و…، ویتامین های گروه B و C و سایر مواد مغذی مورد نیاز بدن بسیار حائز اهمیت است. تغذیه سالم و متعادل نقش کلیدی در کاهش عوارض آلودگی هوا ایفا می کند و از بروز مشکلات تنفسی و قلبی جلوگیری می کند.

وی در خصوص فواید مصرف شیر در ایام آلودگی هوا توضیح می دهد: زمانی که در ساخت بنزین از سرب استفاده می شد، شیر برای جلوگیری از ابتلا به بیماری های ناشی از آلودگی هوا بسیار مفید بود زیرا مواد معدنی و کلسیم موجود در شیر به مقابله با اثرات سرب کمک می کرد اما در حال حاضر که مواد تشکیل دهنده بنزین ها مشخص نیست و تغییر کرده اند، اصراری هم بر مفید بودن شیر در درمان عوارض تنفس هوای آلوده نخواهیم داشت.