در روزهایی که فشارهای اقتصادی بر زندگی مردم سایه افکنده، بازار کالاهای دست دوم به گزینه ای محبوب و پرطرفدار تبدیل شده است. این روند که زمانی شاید تنها راهکاری موقتی بود، اکنون به یک جریان پایدار و گسترده تبدیل شده، به ویژه در میان تازه عروس و دامادهایی که با محدودیت مالی مواجه اند.

به گزارش شرق، کاهش قدرت خرید، افزایش سرسام آور قیمت ها، تورم و ناپایداری ارز، خانواده های جوان را به جست وجو برای گزینه های اقتصادی تر سوق داده است. گزارش حاضر با بررسی بازار کالاهای دست دوم، پلتفرم های آنلاین و سمساری ها، تصویر دقیق تری از این فضا ارائه می دهد و نقش جبر اقتصادی در افزایش اقبال به این بازار را نشان می دهد.

تحلیل داده های سایت دیوار از سال 1400 تا امروز، نشان می دهد که تعداد آگهی های ماشین لباسشویی در حد نو از 31 هزار و 981 مورد به 45 هزار و 378 مورد رسیده و آگهی های ماشین لباسشویی کارکرده از 27 هزار و 499 به 47 هزار و 836 مورد افزایش یافته است.

همچنین تعداد آگهی های ماشین لباسشویی نیازمند تعمیر از 3 هزار و 578 به 10 هزار و 522 مورد رسیده است. در بخش موبایل نیز، آگهی های در حد نو از 315 هزار و 57 به 382 هزار و 917 مورد افزایش یافته، در حالی که موبایل های کارکرده و نیازمند تعمیر روند متفاوتی داشته اند. با این حال، این آمار تنها نمایانگر افزایش ثبت آگهی نیست و الزاما به معنای افزایش خرید کالاهای دست دوم نیست، زیرا متغیرهای دیگری مانند قوانین پلتفرم و تمایل مردم به خرید کالای جدید نیز در این آمار تأثیرگذارند.

نمونه هایی از زندگی واقعی نیز این روند را نشان می دهد. نوشین که یخچال 15 ساله خود را برای خرید کالای نو فروخته بود، مشتری ای یافت که یخچال را برای جهیزیه دخترش می خواست. او با توافق قیمت مناسب و حتی کمک در ارسال کالا، تجربه ای انسانی و اجتماعی را رقم زد که نشان دهنده نیاز واقعی مردم به خرید کالاهای دست دوم است.

سمساری ها نیز تأیید می کنند که حضور زوج های جوان برای خرید وسایل اولیه خانه افزایش یافته است. تیمور ، مدیر سمساری یوسف آباد، اشاره می کند که پیش تر چنین اتفاقاتی سابقه نداشت و اکنون این بازار بیشتر به دلیل محدودیت مالی مردم فعال شده است. عزت ، فعال سمساری در جنوب تهران، نیز از سختی مردم و افزایش حضور جوانان برای خرید وسایل دست دوم می گوید.

رییس اتحادیه سمساران تهران، داوود عبداللهی فر، تأکید می کند که اقبال تازه عروس و دامادها به کالاهای دست دوم واقعی است، هرچند بازار کلی صنف با محدودیت هایی روبه روست. قیمت بالای کالاهای نو و کاهش توان خرید مردم باعث شده که حتی خرید کالاهای دست دوم هم دشوار شود.

جامعه شناسان اقتصادی دلیل اصلی این گرایش را کاهش درآمد خانواده ها، افزایش قیمت ها، تورم و ناپایداری ارز می دانند. علی اصغر سعیدی می گوید که برخلاف کشورهای توسعه یافته، دغدغه های محیط زیستی در ایران نقشی کم رنگ دارد و مردم بیشتر تحت فشار اقتصادی به سمت کالاهای دست دوم سوق یافته اند.

همچنین بازار کالای دست دوم نمونه ای از اطلاعات نامتقارن و پدیده لیمون است که خریدار از کیفیت دقیق کالا مطلع نیست و احتمال شکست بازار نیز وجود دارد، زیرا امکان تضمین کیفیت و خدمات پس از فروش برای این کالاها محدود است.

در نهایت، افزایش اقبال به کالاهای دست دوم نه به دلیل فرهنگ یا دغدغه محیط زیستی، بلکه عمدتاً ناشی از جبر اقتصادی و محدودیت قدرت خرید مردم است و بازار این کالاها با ویژگی های اقتصادی و اجتماعی فعلی شکل گرفته است.