در روزهایی که ایران، وضعیت مبهم‎تر از گذشته را دنبال می کند و مکانیسم ماشه فعال شده است؛ بحثی دیگر در جامعه سیاسی راه افتاده است. بحثی که سعید جلیلی آن را به میان کشیده و در روزهایی که قرار است دست پخت دوران حضورش در تیم مذاکرات هسته ای، یکبار دیگر پای سفره مردم بیاید؛ او زخم کهنه ای را باز کرده تبدیل به یکی از سوژه های سیاسی شده است؛ موضوعی که با واکنش رسانه های اصول گرا هم روبه رو شده و کار را به جایی رسانده که حتی روزنامه جوان که از جمله رسانه های مدافع سعید جلیلی بوده است، به او تاخته و او را نقد کرد.

به گزارش هم میهن: برای بررسی داستان، می توان ماجرا را طی تقریباً یک سال و دو ماه اخیر در چهار سکانس مورد بررسی قرار داد.

تابستان 1403 است، کشور به دنبال سقوط بالگرد حامل سیدابراهیم رییسی، وارد فضای انتخاباتی زودهنگام شده است. مناظره های زنده در صداوسیما شروع می شود و در دوئل سعید جلیلی و مسعود پزشکیان؛ نام یک غایب به میان می آید و جلیلی همان کاری را انجام می دهد که سال ها قبل محمود احمدی نژاد انجام داده بود. اگر در سال 88، احمدی نژاد نام هاشمی رفسنجانی و ناطق نوری را به میان آورد؛ جلیلی در 1403 نام حسن روحانی و دولت او و افرادی از کابینه را به میان می آورد و بارها نکته هایی را درباره دولت روحانی می گوید. در نتیجه، حسن روحانی به صداوسیما نامه می دهد و درخواست وقت برای پاسخگویی می کند؛ اما در های صداوسیما باز هم بر همان پاشنه ی گذشته می چرخد. سال 88 به هاشمی رفسنجانی وقت پاسخگویی به اتهامات احمدی نژاد را ندادند و 1403 این کار را برای حسن روحانی تکرار کردند.

در همان روزها، بیژن نامدارزنگنه که در موضوع کرسنت، مطالبی توسط سعید جلیلی درباره او بیان شده بود؛ ویدئویی را منتشر و در آن جلیلی را دعوت به مناظره می کند. چند روز پس از آن، حسن روحانی هم ویدئویی را منتشر می کند و می گوید: شما که 700 میلیارد دلار به کشور صدمه زدید. شما که در این سه سال 300 میلیارد دیگر به کشور لطمه زدید. اگر می خواهی راجع به دولت روحانی و تدبیر و امید صحبت کنی، اگر شهامتش را داری با خود من مناظره کن. پاسخ جلیلی چیست؟

درباره مناظره با زنگنه طفره می رود و ابتدا می‎گوید: جای متهم در دادگاه است نه در مناظره. من معتقدم که اگر ابعاد پرونده کرسنت برای مردم عزیز روشن شود متهمان پرونده باید به دنبال سوراخ موش بگردند، آن هم از ترس مردم نه از دادگاه و احکام اینها. و پس از آن هم بر این تاکید می کند: برخی از مباحث فرصت بسیاری می خواهد و در یکی دو ساعت جمع نمی شود. و درباره حسن روحانی هم چیزی نمی گوید.

بیش از یک سال از انتخابات ریاست جمهوری گذشته است. جنگ ایران و اسراییل فعلاً متوقف شده و ادامه یا آتش بس قطعی درباره آن فعلاً مبهم است. سلسله اتفاقات و تحولاتی منجر به این می شود که مکانیسم ماشه فعال شده و تحریم هایی که در دوره سعید جلیلی درباره ایران اعمال شده بود، برگردد. در همان روزها، سعید جلیلی در دانشگاه شیراز سخنرانی می کند و وقتی به موضوع مناظره با حسن روحانی برخورد می کند، این بار این پیشنهاد را پس از یک سال قبول می‎ کند و می گوید: چرا وقتی دوستان کار دستشان بود نمی گفتند برویم جواب بدهیم؟ البته من الان هم آمادگی دارم. این حرفها روشن است، آقای روحانی باید با یک بچه دبستانی مناظره کند و محکوم شود.

پس از بیان این جمله توسط سعید جلیلی، واکنش اصول گرایان و رسانه هایشان به ماجرا شروع می شود. واکنش هایی که در دو دسته قرار می گیرند:

مخالفان مناظره: اکثریت اصول گرایان را می توان مخالفان مناظره دانست که در مخالفت خود دلایل مختلفی از جمله نیاز کشور به آرامش و انسجام ملی را مطرح می کنند. برای مثال، روزنامه جوان می نویسد: هیچ کس منتظر مناظره شما نیست. از تملق اطرافیان تان هوا و جو نگیرید. از هیاهوی چند هرزنویس توییتری هم حس نگیرید. مردم اینها نیستند.

وقتی رهبری با قاطعیت در سخنرانی تلویزیونی چند روز پیش می گویند این اتحاد ملی، این یکپارچگی مردم همچنان وجود دارد و وجود خواهد داشت؛ البته همه هم در مقابل آن مسئول هستیم ، مسئولیت شما چیست که دقیقاً عزم به برهم زدن این اتحاد ملی گرفته اید؟! و یا روزنامه صبح نو، روزنامه نزدیک به رییس مجلس که اینگونه می آورد: امروز وقت آن است که سیاست خارجی را از سیاست داخلی جدا کنیم و اجازه ندهیم سیاست خارجی از دایره منافع ملی خارج شود و فضای کمپینی بر آن غالب شود.

نمونه های دیگر، موضعی است که فرهیختگان و قدس می گیرند. فرهیختگان می نویسد: دعوای جلیلی - روحانی آخرین چیزی است که کشور الان به آن نیاز دارد؛ اما باید از دل افتضاح برجام ایده مقاومت ملی را بازسازی کرد. و روزنامه قدس نیز اینگونه تحلیل می کند: شاید آقایان منتظرند رهبر معظم انقلاب هر روز از ضرورت انسجام ملی و وحدت بگویند و این بار مستقیم همین دو بزرگوار را خطاب قرار دهند و زمان نشناسی شان را به رویشان بیاورند تا آقایان بفهمند الان زمان مذاکره و کنایه و دعوای سیاسی نیست.

جهان نیوز، سایت نزدیک به علیرضا زاکانی هم می آورد: هرچند که در موضع صحیح، عقلانی و تسلط مثال زدنی دکتر جلیلی پیرامون پرونده هسته ای و برجام تردیدی نیست اما نباید به بازی چیده شده روحانی برای فرار از محکمه افکار عمومی به دلیل 10 سال خسارت به کشور و هدردادن یک دهه از عمر ملت بزرگ ایران ورود کرد.

غیرمخالف ها: در این میان، دو رسانه دیگر هستند که موضعی خنثی می گیرند. یعنی نه مانند رسانه های دسته اول مذاکره را منع می کنند و نه علناً دعوت به مناظره می کنند. کیهان، بدون اینکه موضوع مناظره را رد یا قبول کند، می نویسد: طیف اشرافی مدعی اصلاحات ـ اعتدال به جای پاسخ به افکار عمومی در قبال برجام و سیاست های ناکارآمد و ناراضی تراش خود، فرافکنی می کند و دکتر سعید جلیلی را آماج حملات خود قرار می دهد.

نقدهای مستدل و مستند او برای طیف دروغ پرداز و فریبکار قابل تحمل نیست. جریان غربگرا که برجام را به کشور تحمیل کرد، منتقدانی را می کوبد که این توافق را خسارت محض ارزیابی کردند. رجانیوز هم، پس از حمله به روزنامه قدس بابت مخالفت این روزنامه با مناظره، اینگونه می نویسد: جریان غربگرا باید بداند که دوران بزک کردن شکست و طلبکار شدن از جایگاه متهم به پایان رسیده است. مطالبه امروز ملت، نه مناظره های نمایشی، بلکه پاسخگویی شفاف درباره علت به باد دادن منافع ملی، پذیرش توافقی پر از حفره های امنیتی و حقوقی، و خسارت های جبران ناپذیری است که دولت شما بر کشور تحمیل کرد.

درباره آنچه در این موضوع گذشته است، به سه محور به عنوان ابهام های ماجرا؛ می توان اشاره کرد:

حسن روحانی یک سال قبل پیشنهاد مناظره را مطرح کرد. اینکه چرا سعید جلیلی بعد از یک سال و در مقطعی که کشور در وضعیت مبهم است به این پیشنهاد واکنش نشان داد؛ نکته ای جالب توجه است. البته شاید گفته شود که جلیلی قبول پیشنهاد مناظره را در واکنش به سوال یکی از حضار در جلسه مطرح کرده است که البته دلیلی منطقی و عقلانی نیست. او پیش از این در ماجرای دعوت به مناظره از سوی زنگنه نشان داده بود که طفره رفتن را خوب بلد است. این بار هم آسمان به زمین نمی آمد که مثلاً می گفت به علت نیاز کشور به آرامش، الان طرح چنین مباحثی به صلاح نیست.

می گویند سنگ بزرگ علامت نزدن است. آنجا که حق قانونی حسن روحانی را در پاسخ دادن به اتهامات انتخاباتی در صداوسیما نادیده گرفته شد و به او تریبون داده‎نشد؛ درباره مناظره ای که ممکن است خیلی نکات در آن بیان شود، بعید است همراهی اتفاق بیفتد و شاهد نرمش برای انجام آن باشیم. شاید از آنجایی که خود سعید جلیلی هم می داند که سیستم اجازه برگزاری چنین مناظره ای را نخواهد داد؛ آن را قبول کرده است که به نوعی شاید دست پیش را گرفته باشد وگرنه شاید اگر امکان برگزاری مناظره فراهم بود؛ همان راهی را می رفت که درباره مناظره با بیژن نامدار زنگنه رفته بود.

اصلاً مناظره برگزار شود یا نشود؛ آیا فرقی به حال وضعیت امروز کشور دارد؟ قطعاً خیر. فرقی به حال امروز ایران نخواهد داشت و قرار نیست زمان به عقب برگردد. ولی نکته اصلی این است که به هر حال ابهامات مهمی وجود دارد و رفع ابهام، می تواند به درس گرفتن از تاریخ کمک کند.