فرارو سود سهام عدالت مربوط به عملکرد مالی دو سال پیش، چهارشنبه 9 مهرماه 1404 به حساب بانکی افراد واریز شد و حالا سوال اینجاست که قانون چه زمانی اجازه آزادسازی سهام عدالت را صادر می کند؟

به گزارش فرارو؛ سال 1399 دولت و نهادهای ناظر اجازه آزادسازی سهام عدالت را صادر کردند و به تدریج بخش هایی از دارایی سهام عدالت برای فروش عرضه شد. در خرداد آن سال، سهامداران ابتدا می توانستند 30 درصد سهام خود را بفروشند و فروش بخش دیگری در تیرماه امکان پذیر بود. با این حال بازار سرمایه به سرعت با صف های فروش سنگین و افت شدید قیمت سهم شرکت های سرمایه پذیر روبرو شد. اتفاقی که ناظران بازار و شورای عالی بورس را مجبور کرد با وجود فرمان رهبری، حکم به توقف معاملات گسترده بدهند. از آن زمان تا الان بسیاری از سهامداران برای آزادسازی دوباره یا حداقل امکان فروش مرحله ای لحظه شماری می کنند. در این نوشته به بررسی همین احتمال می پردازیم.

توقف فروش سهام عدالت پس از دوره کوتاهی در سال 99، دلایل متعددی دارد که عمده ترین آنها حول محور حفظ ثبات بازار سرمایه و جلوگیری از زیان سهامداران می چرخد. تجربه آن سال نشان داد، بازار با افزایش فشار فروش به سرعت آسیب می بیند و حتی ممکن است با ریزش شاخص کل بورس روبرو شود. سازمان بورس با درس گرفتن از آن تجربه، تصمیم گرفت برای جلوگیری از تکرار فاجعه، این فرآیند را متوقف کند.

سهام عدالت، شامل بخش بزرگی از سهام شرکت های دولتی فعال در صنایع کلیدی (مانند بانک، بیمه، خودرو، پتروشیمی و...) است. تعداد مشمولان این سهام، به حدود 49 میلیون نفر می رسد. آزادسازی و اجازه فروش بدون ضابطه و هم زمان این حجم عظیم از سهام که ارزش آن به هزاران میلیارد تومان می رسد، بزرگترین تهدید برای ثبات بازار بورس محسوب می شود.

بازار سرمایه بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا عمل می کند. اگر بیش از 49 میلیون سهامدار به یکباره یا در مدت زمان کوتاهی قصد فروش سهام خود را داشته باشند، حجم عظیمی از عرضه وارد بازار می شود. در شرایطی که تقاضای کافی برای خرید این حجم عظیم وجود نداشته باشد، قیمت ها به شدت کاهش پیدا می کند و بازار با ریزش سنگین و صف های فروش متوالی مواجه خواهد شد.

آزادسازی فروش سهام عدالت در سال 99، با مشکلات فنی و اجرایی متعددی همراه بود که باعث نارضایتی شدید سهامداران شد.

در روش مدیریت مستقیم، سهامداران اختیار فروش بخشی از سهام خود را به کارگزاری ها یا بانک ها می دادند. اما این نهادها به دلیل ملاحظات بازار و جلوگیری از ریزش، فروش را به صورت بسیار کند و قطره چکانی پیش بردند.

تاخیر زیاد در واریز وجه فروش سهام که به خاطر نبود هماهنگی کامل بین سیستم های کارگزاری و سیستم های بانکی رخ داد یکی دیگر از دلایل نارضایتی سهامداران به حساب می آمد. همچنین بسیاری از سهامداران از نحوه فروش و میزان باقی مانده سهام خود، اطلاعات شفاف و لحظه ای نداشتند.

مثلا نمی دانستند کدام سهم و با چه قیمتی فروخته شده است. نبود شفافیت، کنترل سهامدار بر دارایی خود را عملاً از بین می برد.

دادن مجوز فروش بدون ضابطه و هم زمان به حدود 49 میلیون سهامدار، بزرگترین تهدید برای ثبات بازار بورس است

کارشناسان بازار سرمایه، به طور کلی فروش سهام عدالت را توصیه نمی کنند. این گروه معمولا به فلسفه اولیه طرح سهام عدالت توجه دارند.

هدف اصلی این طرح، واگذاری بخشی از دارایی های دولت به مردم برای توانمندسازی اقتصادی بلندمدت و بهره مندی از سود سالانه شرکت ها بوده است. این سهام را اساساً نباید به عنوان یک دارایی نقدشونده برای تأمین مالی کوتاه مدت در نظر گرفت.

بیشتر بدانید | پرتفوی سهام عدالت شامل شرکت های بزرگ و سودده با ارزش ذاتی بالا است. فروش این دارایی های ارزشمند به خصوص در شرایط نزولی یا پرنوسان بازار، به معنای از دست دادن پتانسیل رشد و سودآوری آتی است. در واقع، بسیاری از کارشناسان معتقدند نگهداری این سهام در بلندمدت، بازدهی بیشتری نسبت به فروش در شرایط کنونی به همراه خواهد داشت

کارشناسان می گویند توقف فروش سهام عدالت در مقطع کنونی، نمی تواند باب میل سهامدارانی باشد که نیازمند نقدینگی فوری هستند اما در کوتاه مدت یک اقدام ضروری و حمایتی برای کل بازار سرمایه تلقی می شود. به نظر آنها آزادسازی کامل و ایجاد امکان پایدار فروش، نیازمند اقدامات زیرساختی و قانونی است که همچنان توسط شورای عالی بورس و سازمان بورس در دست بررسی قرار دارد.

بنابراین تا زمانی که شورای عالی بورس به عنوان نهاد سیاست گذار اصلی، تمهیدات لازم برای آزادسازی فروش به صورت کنترل شده و با رعایت ملاحظات بازار (مانند فروش بلوکی یا زمان بندی دقیق) را فراهم نکند، امکان فروش گسترده سهام عدالت وجود نخواهد داشت و توصیه کارشناسان نیز صبر و نگهداری این دارایی ارزشمند برای بهره مندی از منافع بلندمدت و سود تقسیمی سالانه آن است.