ساعت 21 آخرین روز تابستان1403، صدای انفجاری، خبری را در سراسر کشور منتشر کرد؛ مرگ کارگران مدفون در عمق زمین، کارگرانی که بی خبر زیر آواری از حادثه به تدریج جان دادند و نامشان در فهرست قربانیان حوادث کارگری جان گرفت؛ لیستی که هر روز طولانی تر می شود.

به گزارش اطلاعات، ساعت نزدیک 21 در آخرین شب تابستان 1403، آسمان طبس آرام بود و جاده های خاکی به سمت بلوک Cمعدن زغال سنگ معدنجوی بی خبر از هر فاجعه ای، راه خود پیش می گرفتند و کامیون ها را با بار زغال سنگشان به سمت شهرها هدایت می کردند، بی خبر از آن که چند 10 متر زیر زمین، کارگران مشغول آخرین مرحله برداشت روزانه بودند؛ تنها صدای چکش ها، نفس های سنگین و صدای هوای برگشتی در تونل ها شنیده می شد؛ خبری از صدای تهویه و فعالیت سنسورها نبود. همه چیز در کمتر از یک ثانیه تغییر کرد.

بوی تند گاز متان که پیش تر کسی جدی نگرفته بود، با جرقه ای نامعلوم به انفجاری تبدیل شد که موجش هر آنچه سر راه بود را با خود برد. زغال ها روی سرکارگران آوار شدند و ده ها کارگر مشغول در شیفت شب معدن، زیر آوار انفجار ماندند. تا سپیده دم اول مهر، تلفن های مدیریت بحران و دفتر استاندار بی وقفه زنگ می خورد. وزیر کشور دستور اعزام تیم مدیریت بحران داد و رییس جمهور پیگیری سریع علت حادثه و نجات مصدومان را خواست.

تا ظهر یکم مهر در حالی که هنوز از زمان وقوع حادثه 24 ساعت هم سپری نشده بود، اعداد التهاب را بالا می برند. صبح اول مهر، مرگ 19 نفر، ظهر فوت 30 نفر، عصر 52 قربانی و 22 زخمی. طبس رکورد انفجار معدن یورت را در زمستان سال 1396 با 43 کشته شکست و نامش را به عنوان مرگبارترین انفجار معدنی ایران ثبت کرد.

اکنون یک سال از آن روز سیاه در تقویم کشور می گذرد، 52 خانواده عزادار ماه هاست رخت عزا از تن کنده اند و مشخص نیست، بار دیگر این جامه بر تن خانواده کدام خانواده کارگر بنشیند.

یک ماه پس از حادثه، یکم آبان در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی گزارش کمیسیون صنایع و معادن به بیان دلایل حادثه معدن طبس پرداخت و تشریح کرد: دلایل مرتبط با این حادثه مجموعه ای از عوامل از جمله شرایط کاری نامناسب شامل عدم رعایت قوانین، استانداردهای ایمنی و قواعد حرفه ای، کمبود تجهیزات حفاظتی، ایمنی و آموزش ناکافی، استفاده از ماشین آلات قدیمی یا نامناسب، ضعف در عملکرد دستگاه های مسئول دارای وظیفه قانونی در امر نظارت بر فعالیت و محیط کار معدن و خطاهای انسانی ناشی از بی احتیاطی ها ارزیابی شده است.

در ادامه این گزارش آمده است: عامل بروز حادثه در بلوک Cاین معدن ناشی از تجمع تدریجی گاز و تهویه نامناسب و نبود زهکشی مناسب، نبود حسگرهای دقیق و ثابت و سیستم مانیتورینگ گاز و همچنین نبود سیستم های هشدار خودکار، حفاری غیراصولی و ریزش بخشی از توده ناشی از گام اول استخراج کارگاه 82 بوده که موجب مدفون شدن تعدادی از کارگران و افزایش غلظت گاز متان و بروز انفجار در آن محل شده است.

این گزارش ادامه داد: بروز حادثه در بلوک Bبه دلیل انتشار گاز COحاصل از انفجار و انتقال از بلوک Cبه بلوک Bبوده است که در این راستا اطلاع رسانی فوری به کارگران مشغول در بلوک Bو تخلیه سریع به منظور نجات جان آنان صورت نگرفته است. از سوی دیگر، از نظر نقشه تهویه، اتصال بلوک های Cو Bبه یکدیگر اقدامی اصولی نبوده و سبب انتقال گاز COاز بلوک Cبه بلوک Bشده است.

همچنین عدم توقف سریع فن ها یا تغییر جهت تهویه سبب ادامه یافتن جریان گاز COاز بلوک Cبه بلوک Bشده است. نبود نظارت بر اجرای قوانین ایمنی معادن باعث بروز حوادث اخیر شده است. احمد میدری وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی که از یکم مهر یعنی فردای روز حادثه پیگیر حال کارگران بود، در نشست ستاد مدیریت بحران استان خراسان جنوبی که در پی حادثه معدن طبس با حضور وزرای کشور و صنعت، رییس جمعیت هلال احمر و رییس سازمان مدیریت بحران کشور برگزار شد، این خبر را داده بود که مستمری کارگران سانحه دیده و فوت شده به سرعت برقرار می شود.

وی در آخرین موضعی که نسبت به حادثه دیدگان معدن طبس داشت، در همایش کاهش آسیب های ناشی از کار به یاد کارگران معدن طبس و در جمع خبرنگاران گفته که آمار جانباختگان حوادث کار در مقایسه با سال قبل چهار درصد کاهش یافته است.

میدری توضیح داده است که در سال 1403، تعداد حوادث ناشی از کار در کشور حدود 6 هزار و 300 مورد گزارش شد که 693 مورد آن منجر به فوت شد. این آمار در مقایسه با سال قبل نشان دهنده کاهش حدود چهار درصدی است.

علیرضا رییسی، معاون وزیر بهداشت هم چندی پیش در همایش تحول در ایمنی و بهداشت حرفه ای با بیان اینکه سالانه حدود 7/2 میلیون نفر در دنیا و حدود 10 هزار نفر در ایران بر اثر حوادث کار جان خود را از دست می دهند، بر ضرورت بازنگری در استانداردهای بهداشت محیط و حرفه ای برای حفظ سلامت کارگران تاکید کرد.

وی ادامه داد: نیروهای بهداشت حرفه ای باید محیط کار را از نظر وجود گازهای سمی، آلودگی های صوتی، بینایی، میکروبی، شیمیایی و آسیب به سلامت کارکنان از جمله آسیب به پوست و مو به دقت کنترل و بررسی کنند.

رییسی این موضوع را نیز یادآور شد که بررسی و نظارت بر ایمنی ساختمان بر عهده وزارت بهداشت نیست و اگر در قانون آمده باشد، باید مشخص شود که چه دستگاهی در این زمینه مسئولیت دارد.

معاون وزیر بهداشت با اشاره به آمار فوتی ها در اثر حوادث کار، اظهارکرد: این میزان مرگ و میر، کم نیست و باید اقداماتی در حوزه کنترل مرگ و میرهای قابل پیشگیری انجام شود. همچنین معلولیت های زیادی بر اثر حوادث کار در کشور ایجاد و البته عوارض برخی از آن ها در بلندمدت مشخص می شود.

رییسی ادامه داد: نیروهایی که در معرض بخارهای زغال یا بخار بنزن موجود در پمپ بنزین ها کار می کنند، همان لحظه دچار مشکل و بیماری نمی شوند بلکه بعد از چند سال، عوارض مشکلات کار نمایان می شود و بسیاری از بیمارانی که به دلیل محیط کار دچار مشکل و بیماری می شوند، کار نمی کنند که آن ها را بررسی کنیم که بگوییم بیماری مربوط به بخار یا گاز مضر در محل کار بوده است.

وی معتقد است برخی قوانین و استانداردها در حوزه بهداشت محیط و حرفه ای مربوط به دوره های قبل است که نیاز به بازنگری و به روزرسانی دارد، همچنین باید از ابزارها و فناوری های جدید استفاده کرد، ارزیابی ها را بر اساس آن ها مطابقت داد و استانداردهای روز را پذیرفت.

این آمار در حالی که است که پیش از این مصطفی سالاری، مدیرعامل سازمان تامین اجتماعی، از فوت سالانه 800 نفر بر اثر سوانح کار خبر داده و گفته بود که به جای اینکه فقط مشاغل سخت و زیان آور را شناسایی کنیم، باید عوامل زیان آور در محیط را حذف کنیم.

ارتقای ایمنی و بهداشت حرفه ای در زمان کار باید اولویت اصلی باشد، نه ارائه خدمات صرفاً بعد از آسیب دیدگی. این وظیفه همه دستگاه های مرتبط و ذینفعان است که شرایط کاری ایمن تر و بهداشتی تر برای کارگران فراهم کنند.

سالاری افزود: این آمار فقط مربوط به افراد تحت پوشش بیمه است و اگر کارگران غیررسمی را نیز در نظر بگیریم، تعداد این حوادث بیشتر خواهد بود.