دکتر فرشاد مومنی، ضمن انتقاد از پیش نویس برنامه بودجه 1405، هشدار داد که این سند نه تنها چشم انداز روشنی برای مردم و تولید ملی ارائه نمی دهد، بلکه روندهای ناکارآمد و سیاست های پیشین را تشدید می کند و می تواند فقر، فشار اقتصادی بر خانوارها و فروپاشی امنیت اجتماعی و ملی را عمیق تر کند.

به گزارش جماران، وی با استناد به آمارهای رسمی و گزارش های معتبر، از رشد جمعیت فقیر، کاهش انگیزه سرمایه گذاری تولیدی، سقوط کیفیت اشتغال، فشار بر تولیدکنندگان و تبعات فاجعه بار سیاست های شوک درمانی سخن گفت و تاکید کرد که در شرایطی که کشور با بحران های اقتصادی، تورم شدید، تحریم های هدفمند و فساد گسترده مواجه است، ادامه روند فعلی می تواند باعث فروپاشی از درون شود.

مومنی همچنین با اشاره به آسیب های ناشی از سیاست های نادرست ارزی، آزادسازی واردات و سوداگری مالی، از مسئولان خواست تا با اصلاحات نهادی، توجه به اشتغال مولد و مدیریت خرد منابع، از تشدید فشارها و فقر جلوگیری کنند و پیش از وقوع فاجعه های بزرگ تر، خط قرمزهای سیاست گذاری را شفاف کنند.

گزارش این سخنرانی را در ادامه می خوانید:

دکتر فرشاد مومنی، استاد تمام اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی در نشست نگاه به چشم انداز اقتصاد ایران از دریچه پیش نویس بخشنامه بودجه 1405 در موسسه مطالعات دین و اقتصاد با تاکید بر اینکه در مرزهای دانش اقتصاد، وفاقی جهانی بر اهمیت نهادها وجود دارد، اظهارداشت: هر کس که دل در گرو این سرزمین گرامی، آرمانها، مردم و آینده اش داشته باشد دلش می خواهد ببیند که در این پیش نویس بخشنامه بودجه از دریچه نهادی چه تصویری برای آینده کشور می توان داشت. وقتی از دریچه نهادی وارد می شویم باید روی سه ستون ترتیبات نهادی تمرکز کنیم؛ سازه های ذهنی، نظام قاعده گذاری و نظام توزیع منافع.

مومنی افزود: برای نخستین بار است که ما به پیش نویس بخشنامه بودجه یک ساله بها می دهیم و آن را موضوع یک جلسه مستقل قرار می دهیم. علتش این است که طی دوره بعد از جنگ 12روزه، به طرز بسیار نگران کننده و شگفت انگیزی ولنگاری های بی سابقه چه در اندیشه اداره نظام ملی، چه در قاعده گذاری ها و چه در اقتصاد سیاسی مشاهده می کنیم. این وضعیت بسیار خطرناک است و امیدواریم کسانی که باید پیام ها را دریافت کنند، به موقع بجنبند؛ زیرا معلوم نیست چنین ظرفیت ها و فرصت هایی برای اصلاح نظام ملی تا چه اندازه باقی بماند.

او با هشدار نسبت به تداوم روندهای موجود تصریح کرد: در بهترین حالت و با حمل بر صحت آنچه در سند پیش نویس برنامه بودجه می بینیم، هر آنچه به بقا و اعتلای کشور مربوط می شود، جز استثناهایی، به حاشیه رانده شده و از دریچه سازه های ذهنی حاکم بر این سند، که می خواهد سرنوشت یک سال آتی کشورمان را رقم بزند، این یک هشدار بسیار بزرگ است. اگر بگوییم اینها حسن نیت دارند و دلشان هم برای کشور می سوزد، اما سقف ظرفیت دانایی شان همین است که در این سند مشاهده می شود، در نهایت خضوع و ادب می گویم که این کیفیت اندیشه برای اداره یک حجره هم کافی نیست، چه برسد به اداره کشوری با سوابق بسیار عظیم تمدنی و چالش های بسیار بزرگ داخلی و خارجی.

مومنی با بیان اینکه وقتی کسانی را می گمارید که یا صلاحیت ندارند، یا انگیزه کافی ندارند، یا در تسخیر گروه های رباخوار و رانت خوار و باج گیر قرار دارند، عملا قانون برنامه و بودجه که سند بودجه را سند برنامه یک ساله توسعه ملی می داند زیر سوال می برید، اظهار داشت: امیدوارم نهادهای نظارتی و به ویژه مجلس، دقت بیشتری کنند و نگذارند افتضاحات به جاهای غیرقابل بازگشت برسد. از دریچه همین سند پیش نویس برنامه بودجه، می بینید که به حکم علی الاطلاق رابطه این سند بودجه 1405 با اسناد بالادستی منقطع می شود. این نمی شود که از رییس مجلس گرفته تا پایین دائما از برنامه داشتن سخن بگویند. درباره اینکه برنامه هفتم تا چه اندازه خودش برنامه است بحث دیگری است؛ اما همین که آقای رییس جمهور در مبارزات انتخاباتی گفته بودند می خواهند روی برنامه هفتم تمرکز کنند، ما نزدیک به 10 جلسه را به سهم خودمان روی این مسئله تمرکز کردیم. اینکه شما بخواهید به برنامه پایبند باشید یک امر مثبت است، اما این سند با ان ادعا فاصله ای عمیق دارد.

رییس موسسه مطالعات دین و اقتصاد،اضافه کرد: اگر بخواهید این پایبندی را به سند موسوم به برنامه هفتم تنزل دهید، این برای کشور و برای حیثیت دولت و برای آینده ما چشم اندازهای بسیار نگران کننده ای پدیدار می کند. بنابر سنت مالوف آقای رییس جمهور که در مقام سخن گفتن از همه نهادهای علمی و پژوهشی و دانشگاهی کمک می خواهند ولی در سطح عمل اقداماتی انجام می دهند که باید گفت هزاران رحمت به دولت های قبلی. ما همان موقع گفتیم این بازی با اسم قانون برنامه در یک دامنه صفر تا 180 سابقه دارد.

وی یادآورشد: به محض اینکه آقای احمدی نژاد، رییس جمهور شد، جزء اولین حرف هایی که زد این بود که گفت من برنامه چهارم را قبول ندارم. متاسفانه مجلس وقت، درباره این حرف خطرناک و فاجعه ساز، سکوت مرگباری کرد و شما دیدید که کشور به چه ورطه ای افتاد. آن هم در دوره ای که قله ظرفیت های مادی برای حرکت به سمت توسعه و وضعیت بهتر بود. وقتی آقای پزشکیان آمد و گفت من چشم بسته این سند را به اسم برنامه قبول دارم، ما دوباره هشدار دادیم و گفتیم خیلی باید به این سند سوبسید داده شود تا بتوان برای آن صلاحیت یک برنامه توسعه قائل شد. بیش از 75 درصد بدیهی ترین کارهایی که تلاش فکری را تبدیل به یک سند قانون برنامه می کند از ابتدا از بیخ و بن در این سند مفقود بوده است. بنابراین ما مشفقانه به رییس دولت جدید هشدار دادیم و توصیه کردیم باید بیاید و یک اصلاحیه برای این برنامه بدهد.

مومنی افزود: حالا آقای رییس جمهور نه به آن قانون برنامه وفادار مانده و نه اصلاحیه ای ارائه داده است. نتیجه این شد که رییس مجلس به ایشان هشدار داده که علی الظاهر مقامات رسمی دولت در جلسات مشترک با نمایندگان مجلس، مکررا گفته اند چیزهایی که در این سند آمده اصلا قابل اجرا نیست. رییس مجلس این بار حرف درستی زد و گفت دولت نمی تواند کشور را روی هوا نگه دارد. اینکه بگویید ما این سند را قابل اجرا نمی دانیم به هیچ وجه از نظر اخلاقی و قانونی مسموع نیست. چون آن موقع که دوران ماه عسل بود، رییس جمهور به صراحت گفته بود من فقط این سند را اجرا می کنم.

این اقتصاددان با تاکید بر اینکه قوه مجریه موظف به اجرای قانون است گفت: اگر قانونی را مناسب یا قابل عمل نمی داند حق ندارد این را بهانه ای برای قانون گریزی کند. باید لایحه پیشنهادی جایگزین خودش را بیاورد، هر جایی را که می خواهد اصلاح کند و هر جایی را که غیرقابل عمل می داند حذف کند و تعهدات قابل عمل را جایگزین نماید. هیچ کدام از اینها تا این لحظه از طرف دولت به صورت عمومی انعکاس پیدا نکرده است.

مومنی با انتقاد شدید از نوع مواجهه دولت با شرایط کشور اظهار داشت: این معنایش این است که هر جا قرار است فشار روی مردم آورده شود می گویند کشور شرایط خطیری دارد و سایه شوم جنگ بالای سر ماست و مثلا زورگویان صهیونیست و امپریالیست هر روز برای ما خواب می بینند. اما برای اداره کشور را که در چنین شرایطی باید با بی سابقه ترین تحرک و بسیج ظرفیت ها مواجه باشیم، با کمال تاسف عبارت های ولنگارانه و خطرناکی می شنویم.

در همین شرایط مسئولان کلیدی قوه مجریه می گویند اگر بخش بزرگی از کارکنان دولت سر کارشان نیایند، اصلا آبی از آب تکان نمی خورد! پس آن حرف هایی که در مبارزه انتخاباتی می زدید چه شد؟ وقتی خودتان در گزارش ها و اظهاراتتان می گویید هزاران بحران کوچک و بزرگ وجود دارد، شرم نمی کنید که بگویید کاری وجود ندارد که اینها بیایند سر کار؟ پس بنابراین مثلا به شکل های ظاهری و باطنی اینها را بگذاریم حقوق بگیرند ولی انتظاری از نظر انجام تعهد و مسئولیت نداشته باشیم؟ متوجه نمی شوید که در دستگاه های اجرایی کشور چه می گذرد؟ در شرایطی که این همه بحران وجود دارد، احساس می کنید دوران استراحت و تفریح فرا رسیده؟ مشاوران رییس جمهور چه کسانی هستند؟ درکی که از اقتضائات زمانه دارند چیست که از دل آن چنین حرف هایی بیرون می آید؟ بسیار مایه شگفتی است.