چند روز پیش خبری درباره دانش آموزان بازمانده از تحصیل منتشر شد و اینکه حدود 750 هزار دانش آموز گذشته از باقی بازماندگان، تنها به دلیل فقر از تحصیل بازمانده اند. با اینکه همیشه اعداد و ارقام ضد و نقیضی از دانش آموزان بازمانده از تحصیل منتشر می شود، اما طبق گفته مشاور وزیر آموزش و پرورش در تحقق عدالت آموزشی و تضمین کیفیت یادگیری، به طور کلی آمار بازماندگان از تحصیل بیش از 900 هزار نفر است که تاکنون فقط علت ترک تحصیل 60 هزار نفر آنها احصا شده است.

به گزارش ایران، علی زرافشان، مشاور وزیر آموزش و پرورش در تحقق عدالت آموزشی، گفت: بازماندگی یا ترک تحصیل کلی دلایل مختلفی دارد، اما همه این آمار 750 هزار نفر که در خبرها آمده به دلیل فقر نیست. از دلایل بازماندگی از تحصیل می توان به بحران های ساختاری، فقر و نابرابری، مهاجرت، حاشیه نشینی، کسری بودجه برای توسعه زیرساخت های آموزشی، وضعیت فرهنگی خانواده، اشتغال کودک، آموزش ناپذیر بودن کودکان استثنایی، ضعیف بودن جثه کودک، بیماری صعب العلاج، کودک بد سرپرست و کودکانی که در سن مدرسه هستند ولی در پیش دبستانی درس می خوانند، اشاره کرد.

او درباره دانش آموزانی که باید در مدرسه باشند اما اکنون در پیش دبستانی هستند می گوید: ما 9 هزار دانش آموز در پیش دبستان ها داریم که طبق سن قانونی باید در مدرسه باشند، اما به تشخیص خانواده ها اگر آمادگی شروع تحصیل را ندارند می توانند در پیش دبستانی ثبت نام کنند. از این آمار 5420 نفر آن ها پسر و 3699 نفر آن ها دختر هستند. این تعداد قبلاً ذیل بازماندگان از تحصیل محسوب می شد.

مهاجرت یکی دیگر از عوامل بالا بردن آمار دانش آموزان بازمانده از تحصیل است. زرافشان با اشاره به تأثیر مهاجرت بر افزایش آمار بازماندگان از تحصیل می گوید: مهاجرت به خارج از کشور باعث افزایش آمار بازماندگان از تحصیل شده، چون فقط در مقطع ابتدایی 12 هزار و 930 دانش آموز به همراه خانواده هایشان از کشور مهاجرت کرده اند. طبیعتاً این دانش آموزان در کشورهای مقصد به تحصیل خود ادامه می دهند. ما با کمک وزارت امور خارجه موفق شدیم تعداد دانش آموزانی که همراه والدین خود به خارج از کشور رفته اند، شناسایی و از آمار جمعیت بازماندگان دوره ابتدایی کم کنیم.

بیشتر آمار بازماندگان از تحصیل به دوره متوسطه دوم مربوط می شود، مشاور وزیر آموزش و پرورش در این باره می گوید: آخرین آمار بازماندگی تحصیلی در دوره ابتدایی 151 هزار و 589 دانش آموز، دوره اول متوسطه 180 هزار و 309 دانش آموز و در دوره دوم متوسطه 587 هزار و 957 دانش آموز هستند. میزان آمار ترک تحصیلی ها در مقطع متوسطه دوم به این دلیل که این مقطع جزو تحصیلات اجباری نیست، بیشتر است. در نهایت مجموع کل بازماندگان از تحصیل 919 هزار و 855 نفر می شود.

به گفته زرافشان از میان همه دانش آموزان بازمانده از تحصیل، فقط دلایل 60 هزار و 297 نفر از آن ها بررسی شده است، او می گوید: طبق نتایجی که به دست آوردیم از این 60 هزار نفر، 1500 نفر به دلیل فقر مالی و وضعیت بد معیشتی ترک تحصیل کرده اند. به بیان دقیق تر میزان دانش آموزانی که به دلیل فقر مالی و وضعیت نامطلوب معیشتی ترک تحصیل کردند هزار و 548 نفر است. از این آمار 828 نفر از آن ها پسر و 720 نفر هم دختر هستند. آمار دانش آموزانی که به دلیل فقر مالی از تحصیل جاماندند نسبت به دانش آموزانی که اکنون باید در مدرسه باشند، اما در پیش دبستانی مشغول تحصیل هستند، آمار زیادی نیست.

اشتغال به کار کودکان نیز یکی از شاخص های مهم بازماندگی از تحصیل است. زرافشان با اشاره به آمار دانش آموزان شاغل که مجبور شده اند مدرسه را برای تأمین هزینه خانواده ترک کنند، می گوید: در مقطع ابتدایی 393 دانش آموز داریم که به دلیل اشتغال نمی توانند در مدرسه حاضر باشند. همچنین در مقطع متوسطه اول سه هزار و 535 نفر و در مقطع متوسطه دوم 10 هزار و 435 نفر دانش آموز شاغل هستند که مجموع آن ها به 14 هزار و 363 نفر می رسد.

اما سؤالی که مطرح می شود این است که آموزش و پرورش برنامه مشخصی برای برگرداندن این دانش آموزان به چرخه آموزشی کشور دارد؟ او می گوید: طبق آخرین تصمیم گیری ها در شورای عالی آموزش و پرورش و بر اساس طرح شهید محمودوند که با هدف برگرداندن بازماندگان از تحصیل راه اندازی شده است، فهرست اسامی کل کودکان بازمانده از تحصیل را استخراج کرده و آن را به استان ها و مناطقی که دانش آموزان بازمانده از تحصیل در آنجا زندگی می کنند ارسال می کنیم. در مرحله بعد مناطق موظف هستند با مراجعه حضوری به منازل این کودکان دلایل عدم حضورشان به مدرسه را بررسی و در مذاکره با خانواده، آن ها را جذب کنند.

مشاور وزیر آموزش و پرورش در تحقق عدالت آموزشی با بیان تأثیر قانون حمایت از اطفال و نوجوانان در کاهش جمعیت بازماندگان از تحصیل می گوید: در سال 1399 قانونی تحت عنوان قانون حمایت از اطفال و نوجوانان به تصویب رسیده است. این قانون دستگاه هایی را که در بحث بازماندگی و علل بازماندگی نقش دارند، مکلف کرده با آموزش و پرورش همکاری یا خودشان اقدام به جذب بازماندگان کنند. به عنوان مثال اداره ثبت احوال موظف شده قبل از شروع سال تحصیلی فهرست کودکان 6 تا 17ساله را به آموزش و پرورش بدهد، سپس آموزش و پرورش این اسامی را با فهرست کسانی که سال گذشته دانش آموز بودند تطبیق بدهد و از تفاوت این آمار، تعداد کودکان بازمانده از تحصیل را استخراج کند.

او درباره تعامل آموزش و پرورش با دستگاه ها برای کاهش آمار بازماندگان از تحصیل می گوید: جلسه ای با حضور کاظمی وزیر آموزش و پرورش داشتیم. درآن جلسه برای دستگاه هایی که طبق قانون حمایت از اطفال و نوجوانان برای آن ها تکلیفی معین شده، وظایفی در نظر گرفتیم. ما تمام گزارش های خود درباره آمار و دلایل بازماندگی دانش آموزان را به این دستگاه ها ارائه و وظایف دستگاه ها برای جذب کودکان بازمانده را به آن ها یادآوری کردیم. ان شاءالله در این هفته یا هفته آینده این وظایف با امضای وزیر آموزش و پرورش به بالاترین مقام دستگاه ارسال و از آن ها خواسته می شود که همکاری لازم را با آموزش و پرورش داشته باشند.