فرارو- جشن مهرگان را بعد از جشن نوروز مهم ترین جشن در تاریخ ایران می دانند. درواقع تعداد جشن های باستانی ایران بسیار زیاد هستند و با این حال باید مهرگان و نوروز را مهم ترین آن ها دانست.

به گزارش فرارو، همانطور که نوروز را جشن اعتدال بهاری می دانیم، مهرگان نیز جشن اعتدال پاییزی است. ایرانیان در این روز به ستایش میترا و جشن و پایکوبی می پرداختند. جشن مهرگان تنها مختص ایران نبوده و نیست؛ بسیاری از دیگر کشورهای جهان نیز این جشن ایرانی را برپا می کنند.

ایزد میترا یا همان مهر یکی از ایزدان ایران باستان است. ریشه واژه مهرگان نیز به همین ایزد بازمی گردد. ایزد مهر درواقع ایزد پیمان و دوستی است که نماد آن خورشید است. مهر، وظایف بسیاری را بر عهده دارد. او ایزد جنگ، پیمان، دوستی، روشنایی و ایزد محافظ خانه و کشور است. ایرانیان در گاهشماری باستانی خود چیزی تحت عنوان هفته نداشتند. آنان هر یک از روزهای ماه را با نامی -که غالبا از نام خدایان هستند- مورد خطاب قرار می دادند. روز مهر یا همان مهرروز در واقع روز شانزدهم از ماه بود. همچنین ماه مهر را نیز بنا به احترامی که ایرانیان باستان برای ایزد مهر قائل بودند به این نام می خواندند. جشن مهرگان در واقع در روز مهر و در ماه مهر برگزار می شد؛ 16 مهر.

با وجود اینکه در طول تاریخ روزهای متفاوتی به جشن مهرگان اختصاص داده شده است، اما این جشن معمولا در دهمین روز ماه مهر آغاز و تا شانزدهمین روز این ماه ادامه پیدا می کند. درواقع جشن مهرگان جشنی است که به دلیل اعتدال پاییزی و برابری روز و شب در ماه مهر برگزار می شده است.

مهرگان علاوه بر وجوه تاریخی اش، وجوه اساطیری و فرهنگی بسیاری نیز دارد. از منظر اساطیر و با توجه به شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی، جشن مهرگان برآمده از پیروزی فریدون بر ضحاک است. در واقع از این منظر، به روزی که فریدون ضحاک را شکست داد و او را در کوه دماوند زندانی کرد، روز مهرگان گفته می شود. از طرفی در ایران باستان به این سبب که هر سال تنها دو فصل داشت (زمستان و تابستان)، ایرانیان باستان نوروز را به نشان فصل تابستان و مهرگان را به نشان فصل زمستان جشن می گرفتند.

ایرانیان در این روز معمولا لباس های ارغوانی می پوشیدند و به تعبیر امروز به همدیگر کارت های تبریک یا برگه های شادباش هدیه می دادند. سفره ای ارغوانی رنگ پهن می کردند و در آن گل می گذاشتند و سفره را با میوه هایی مانند انگور ارغوانی و سیب قرمز و ترنج و... انباشته می کردند. همچنین چند شاخه از درخت گز و هوم را در سفره هایشا می گذاشتند. در نهایت هرکدام مقداری از عصاره گیاه هوم را به نشانه پیمان و دوستی می نوشیدند. در نهایت هم بعد ازخوردن و آشامیدن از میوه ها و غذاهای مرسوم، به نواختن موسیقی و رقص و پایکوبی می پرداختند. ایرانیان سرودهایی را که در این جشن می خواندند را از مهریشت انتخاب می کردند که فرازی از کتاب اوستاست که در به نوعی ستایش ایزد مهر است.