مهدی مطهرنیا در یادداشتی در روزنامه هم میهن نوشت: مسئله ایران و آینده ایران، از بالاترین جایگاه برخوردار است و اندیشیدن درباره ایران، رسالت همه ماست. در این مسیر باید به سیگنال ها توجه کرد. یکی از نقاطی که باید مورد توجه قرار بگیرد، تحولات بین المللی است. نکته بعدی این است که جوامع پیشرفته برای حل بحران ها، بحران نمی آفرینند، بلکه برای حل بحران ها راه حل پیدا می کنند. در این مسیر، اولین راه حل این است که اصلاً اجازه ندهند بحرانی به وجود بیاید و در این میان اگر هم بحرانی به وجود آمد آن بحران ایجادشده را تبدیل به فرصت می کنند.

ما در ایران با چند بحران روبه رو هستیم. یکی از بحران های اساسی که وجود دارد بحران حکمرانی و اعتبار است. توجه کنید که ما فروپاشی سرمایه اجتماعی و بی اعتمادی را در ایران داریم. ما بحران تمرکز قدرت در نهادهای غیرپاسخگو را داریم. نکته بعدی در اقتصاد است که ما الان اقتصاد رقابتی رانتی را داریم و در عرصه بین الملل هم که ما تقابل مستمر با غرب را پس از اسنپ بک خواهیم داشت. ما آسیب پذیری در برابر تحولات نظم جهانی را داریم.

من سناریوهایی را برای آینده ایران نوشته ام که اشاره کوتاهی به آنها خواهم داشت. ما دو عدم قطعیت محوری در ایران را داریم. یکی میزان انعطاف پذیری و اجماع داخلی است که پایین یا بالا باشد. دوم شدت و جهت گیری فشار خارجی است و اینکه جامعه بین الملل و بازیگران منطقه ای این فشار را بیشتر خواهند کرد یا خیر. این دو عدم قطعیت، یک محیط دو در دو را می تواند ایجاد کند.

سناریوی اول در این مسیر، پایدارسازی تدریجی است. اینکه ما اجماع داخلی بالا و فشار خارجی ملایم را داشته باشیم. در صورت وجود این سناریو، نتیجه، امکان توافق حداقلی داخلی می شود اما من فکر نمی کنم که این سناریو عملیاتی شود. اگر بخواهیم به این سناریو برسیم اولویت اول، اصلاحات اقتصادی قابل فهم است. اولویت دوم هم باز کردن گفت وگوهای بین الاذهانی در داخل و منطقه ای است، باید از صاحبان خرد استفاده شود. من آرزو دارم که سرای اندیشه ورزان ایران شکل بگیرد، بدون اینکه به دولت ها وابسته باشند. این اندیشه ورزان به سمت و سویی بروند که از مردم مستقیم حقوق بگیرند. چون اگر از دولت پول بگیرند، چطور می توانند به مقامات ارشد کشور نظارت داشته باشند و به مردم درباره آنها گزارش دهند.

سناریوی دوم، انزوا و انجماد است که این سناریو اجماع داخلی پایین و فشار خارجی سخت را همراه خوددارد که در آن صورت، بحران های داخلی تشدید خواهد شد، نهادها شکننده تر می شوند، فشار خارجی تشدید می شود، تحریم ها و انزوای دیپلماتیک بیشتری را به همراه دارد. پیامد آن هم رکود عمیق تر اقتصادی، تشدید نارضایتی اجتماعی و زیست گرایی امنیتی در سیاست خارجی است.

سناریوی سوم، تنش منطقه ای کنترل نشده است که این سناریو، اجماع داخلی بالا و یک فشار خارجی بسیار سخت را همراه خود دارد. ما باید احتمالات را در نظر بگیریم. پیامد این سناریو هم محدود شدن پیروزی های داخلی به خاطر تحریم ها و فشارهای خارجی است. اقدامات پیشنهادی هم، تقویت تاب آوری اقتصادی است؛ دیپلماسی منطقه ای فعال برای کاهش تنش می خواهد.

سناریوی چهارم و نهایی هم گفت وگو و تحول ساختاری است که این سناریو، اجماع داخلی پایین اما فشار خارجی ملایم و تعاملی را همراه خود دارد که البته این سناریو خیلی دور از دسترس است.

آنچه که ما در آن قرار داریم، نیازمند این است که ایران را همه ایرانیان ببینیم. مهمترین بحران، بعد از همه این بحران ها، بحران در تصمیم گیری است. جنگی که آغاز شده، سه گام اصلی دارد. گام اول جنگ روایت ها بود. سال ها پیش گفتیم که جنگ روایت هاست، گفتند که شما بر علیه موشک می گویید. جنگی که الان در جریان است، نظام جمهوری اسلامی هدف نیست، گفتمان انقلابی در نظام جمهوری اسلامی هدف است، گفتمانی است که مدعی است و مدعی بوده است. تا این گفتمان را خالی و تهی نکنند، وارد مرحله سوم یعنی جنگ ساختاری نخواهند شد.

بحران ها سه مرحله دارند؛ اول، شکوفایی، دوم، فروکش و سوم، پیامد. ما در همه این مراتب در وضعیت بسیار سخت در چارچوب اوج و شکوفایی بحران ها قرار داریم. کوچک ترین اشتباه توسط همه ایرانیان، چه موافق و چه مخالف، می تواند هزینه های بالایی برای ایران داشته باشد. مراقبت از ایران وظیفه همه ماست.

من سال ها قبل، در کتابم برای جناب آقای خاتمی نوشتم که فشار از پایین، چانه زنی از بالا جواب نمی دهد و به این طرف بروید که نگاه به ایران را تقویت کنید.