فرارو- در اواخر دهه 1970، زمانی که اتحاد جماهیر شوروی به دنبال پاسخی به جنگنده های پیشرفته غربی مانند اف-15 ایگل و اف-16 فایتینگ فالکن بود، دفتر طراحی میکویان جنگنده ای را خلق کرد که قرار بود تعادل را در آسمان ها برقرار کند: میگ-29 فولکرام.

به گزارش فرارو، این هواپیما با سرعت مافوق صوت (ماخ 2.25)، مانورپذیری استثنایی و موشک های پیشرفته مانند آر-27 و آر-73، نمادی از مهندسی روسی شد. اما تاریخچه عملیاتی آن، پر از داستان های پیروزی های محدود و شکست های سنگین است. بر اساس آمار رسمی، میگ-29 تا سپتامبر 2025 تنها حدود 9 پیروزی هوایی تأییدشده (air-to-air kills) ثبت کرده عمدتاً در برابر هواپیماهای قدیمی تر یا غیرجنگی. این مقاله به این موضوع می پردازد که میگ 29 تاکنون و در سراسر جهان واقعا در چند نبرد هوایی پیروز شده است.

میگ-29 در سال 1982 وارد خدمت شد و به سرعت به بیش از 30 کشور صادر گردید. طراحی آن بر پایه مانورپذیری بالا (با نسبت رانش به وزن بیش از 1:1) و رادار پالس-دوپلر تمرکز داشت، که آن را برای نبردهای نزدیک (dogfight) ایده آل می کرد. تحلیلگران غربی در ابتدا آن را "کابوس شوروی" می نامیدند، به ویژه پس از پروازهای آزمایشی آلمان شرقی در دهه 1990 که نشان داد میگ-29 در مانورهای نزدیک می تواند با اف-15 رقابت کند. با این حال، ضعف های آن مانند برد محدود رادار (حدود 70 کیلومتر) و مشکلات نگهداری در درگیری های واقعی آشکار شد. طبق آمار MiGFlug، رکورد کلی میگ-29 6 پیروزی، 18 تلفات هوایی عنوان شده، که نشان دهنده عدم برتری در نبردهای مدرن است. این آمار نه تنها پیروزی های کم را برجسته می کند، بلکه تأکید دارد که میگ-29 اغلب در برابر رقبای غربی شکست خورده.

اولین آزمون واقعی میگ-29 در جنگ خلیج فارس (1991) بود، جایی که نیروی هوایی عراق 37 فروند از این جنگنده را در اختیار داشت. تنها پیروزی تأییدشده میگ-29 در این جنگ، سرنگونی یک بمب افکن تورنادو جی آر.1 نیروی هوایی بریتانیا در 18 ژانویه بود. خلبان عراقی، کاپیتان زهیر دلیمی، از فاصله نزدیک با موشک آر-60 ام کی حمله کرد و هواپیمای دشمن را که در حال نفوذ به عمق خاک عراق بود، نابود کرد. این پیروزی، هرچند چشمگیر بود اما میگ-29های عراقی 6 فروند تلفات دادند (5 فروند توسط اف-15 آمریکایی و 1 فروند توسط اف/ای-18). این درگیری نشان داد که میگ-29 در برابر سیستم های راداری پیشرفته و موشک های دوربرد مانند ایم-120 آمریکایی آسیب پذیر است. جنگ خلیج فارس، میگ-29 را از "تهدید" به "قربانی" تبدیل کرد.

در 24 فوریه 1996، نیروی هوایی کوبا دو هواپیمای سبک سسنا 337 سازمان "برادران نجات" را بر فراز آب های بین المللی سرنگون کرد. این هواپیماها در حال جستجوی مهاجران کوبایی بودند و خلبانان کوبایی با میگ-29 یوبی (نسخه دوسرنشینه) و موشک آر-73 حمله کردند. سازمان ملل این اقدام را محکوم کرد، اما گزارش های رسمی آن را به عنوان دو پیروزی هوایی ثبت کرده اند. این مورد، بیش از یک نبرد نظامی، یک حادثه سیاسی بود. سسنا 337 جنگنده نیست و فاقد تسلیحات بود، بنابراین این پیروزی ها ارزش فنی کمی دارند. با این حال، نشان دهنده قابلیت موشک های روسی در رهگیری اهداف آهسته است. کوبا، به عنوان یکی از معدود کاربران میگ-29 در آمریکای لاتین، از این جنگنده برای دفاع هوایی استفاده می کرد، اما این رویداد بیشتر به تنش های سیاسی با آمریکا دامن زد تا اثبات برتری فنی.

یکی از موفق ترین فصل های میگ-29 در جنگ مرزی اریتره-اتیوپی (1999-2000) رقم خورد. نیروی هوایی اریتره، با 8 فروند میگ-29 ای و 2 فروند یوبی (خریداری شده از روسیه)، 5 هواپیمای اتیوپیایی را سرنگون کرد: 2-3 فروند میگ-21 و 3 فروند میگ-23. این پیروزی ها عمدتاً در فوریه 1999 رخ داد، جایی که میگ-29ها از ارتفاع پایین به بمب افکن های دشمن حمله کردند. این درگیری، نقطه قوت میگ-29 در نبردهای نزدیک و علیه هواپیماهای نسل سوم را برجسته کرد. اریتره با خلبانان روسی تبار و تاکتیک های هوشمند، برتری کسب کرد، اما 4 فروند میگ-29 توسط سو-27های اتیوپیایی از دست رفت. این جنگ نشان داد که میگ-29 در محیط های کم فناوری موفق است، اما در برابر رقبای هم رده مانند سو-27 (که برد راداری بیشتری دارد) ضعیف عمل می کند.

در 8 آگوست 2025، در میانه جنگ داخلی سودان، یک میگ-29 نیروی هوایی دولت (SAF) یک هواپیمای ترابری اماراتی (احتمالاً ایل-76) را نزدیک فرودگاه نیالا در دارفور سرنگون کرد. این هواپیما حامل بیش از 40 مزدور کلمبیایی برای حمایت از نیروهای RSF بود و با موشک آر-77 نابود شد، منجر به تلفات سنگین گردید. این پیروزی، اولین kill هوایی میگ-29 در سال 2025، نشان دهنده استفاده از آن در درگیری های نامتقارن است. سودان، از این جنگنده برای رهگیری خطوط تأمین دشمن استفاده کرد. اما زمینه گسترده تر جنگ (با بیش از 61,000 کشته) نشان می دهد که میگ-29 بیشتر در نقش پشتیبانی عمل می کند تا برتری هوایی.

میگ-29 در مجموع 9 پیروزی تأییدشده دارد اغلب علیه اهداف ضعیف تر مانند هواپیماهای سبک یا نسل سوم. هیچ پیروزی ای علیه جنگنده های نسل چهارم غربی مانند اف-15 یا اف-16 ثبت نشده، و در درگیری هایی مانند بالکان (1999) یا اوکراین (2022-2025)، گزارش ها فقط حکایت از سرنگونی آنها دارد تا پیروزی در نبرد هوایی. در درگیری های اخیر مانند سوریه یا یمن نیز میگ-29 اغلب زمین گیر یا نابود شدند و خبری از نبرد هوایی آنها در دست نیست.

میگ-29، با وجود قابلیت های اولیه اش، بیشتر به عنوان یک جنگنده دفاعی عمل کرده تا مهاجم. پیروزی های آن از خلیج فارس تا سودان داستان هایی از فرصت های نادر موفقیت هستند، اما شکست هایش نشانه هایی از نبود رادار برد بلند، موشک های دوربرد و به روزرسانی های متناسب با نبردهای جدید است. این جنگنده هنوز هم توسط روسیه تولید و عمدتا به کشورهای جهان سوم صادر می شود و علت آن نیز قیمت به مراتب ارزان تر آن نسبت به جنگنده های گرانقیمت غربی و حتی چینی است.