فرارو- تحصیل و زندگی در تهران برای فردی 19 ساله که به تازگی وارد دوره استقلال شده، چالش برانگیز به نظر می رسد.

به گزارش فرارو، اکثر دانشجویان تازه وارد به دانشگاه ها همان نوجوانانی اند که دوران دبیرستان را پشت سر گذاشته اند و حالا وارد مرحله جدیدی از زندگی می شوند. برخی از داوطلبان کنکور وقتی در شهر خود پشت میز انتخاب رشته نشسته بودند، دانشگاه های تهران را در اولویت قرار داده اند؛ از دوره روزانه تا شبانه و گاهی به دوره های خودگردان هم فکر کرده اند. اما اگر خانواده شان توان مالی نداشته باشند، از همان لحظه ورود به دانشگاه، نبرد جدیدی برای تأمین مایحتاج و پیشرفت علمی آغاز می شود. سؤال این است: آیا دانشجویان هنوز آمدن به تهران برای تحصیل را انتخاب می کنند؟

اطلاعات مربوط به خوابگاه در دفترچه انتخاب رشته کنکور، بر تصمیم برخی داوطلبان برای آمدن به تهران تاثیرگذار بوده است. آن طور که شرق روایت کرده در بخش توضیحات دفترچه انتخاب رشته کنکور سال 1404-1405، بسیاری از دانشگاه ها به اختصاص ندادن خوابگاه، عدم تعهد به ارائه خوابگاه یا ارائه خوابگاه به صورت معرفی به خوابگاه های خودگردان یا ملکی اشاره کرده اند. این یعنی برخی دانشجویان، علاوه بر نگرانی های تحصیلی، باید مسئله تأمین مسکن را نیز مدیریت کنند.

طبق آخرین گزارش ها قیمت مسکن در پایتخت طی سال های اخیر بیش از 10 برابر افزایش یافته و رشد هزینه اجاره نیز ادامه دارد. در گزارشی آمده است: مبالغی که تا چند سال پیش می توانست سرمایه خرید خانه در پایتخت باشد، امروز فقط هزینه ماندن زیر یک سقف اجاره ای است. در مناطقی نزدیک دانشگاه های بزرگ مانند انقلاب، آزادی، امیرآباد و ونک، اجاره یک واحد 40 متری به بیش از 15 میلیون تومان در ماه رسیده است. ظرفیت خوابگاه های دولتی نیز محدود است؛ مسعود گنجی، رییس صندوق رفاه دانشجویان، اعلام کرد: حدود 224 هزار نفر در خوابگاه های دانشجویی سکونت دارند؛ این در حالی است که تعداد ظرفیت خوابگاهی ما حدود 217 هزار نفر بود و نتوانستیم همه متقاضیان را در خوابگاه های دولتی اسکان دهیم.

این آمار مربوط به اردیبهشت 1404 و پیش از طرح وزیر علوم، حسین صراف، برای برون سپاری خدمات دانشگاهی است. او در مصاحبه ای گفت: یکی از برنامه های وزارت علوم این است که میزان وابستگی آموزش عالی به بودجه دولتی را کاهش دهد؛ چراکه حل مشکلات اقتصادی آموزش عالی بدون روش های تأمین مالی جدید ممکن نیست. همین مسأله باعث کاهش ظرفیت خوابگاه ها شده است.

یک دانشجوی ورودی 1402 دانشگاه صنعتی شریف در گفت وگو با فرارو گفت: من از زاهدان آمدم. وقتی جواب خوابگاه منفی شد مجبور شدم با سه نفر دیگر یک اتاق کوچک در جیحون بگیریم. کرایه اش 18 میلیون در ماه است. نصف وقت مان صرف نگرانی برای اجاره می شود. نصف دیگر آن هم صرف این که چه بخوریم؟ گوجه فرنگی سر کوچه خانه مان کیلویی 10 تا 15 تومان بود، اما اینجا برای یک کیلو باید 30 هزار تومان بدهی.

تهران به دلیل وسعت و ترافیک سنگین، یکی از پرچالش ترین شهرها برای دانشجویان غیربومی محسوب می شود. هزینه حمل ونقل عمومی در سال 1404 برای هر سفر مترو و اتوبوس به 5 تا 7 هزار تومان رسیده است. دانشجویانی که مجبورند در شرق، استان البرز یا جنوب شهر خانه بگیرند، روزانه تا سه تا شش ساعت در مسیر دانشگاه هستند. در مناطقی که وسایل نقلیه عمومی کافی نیست، این دشواری شدت بیشتری دارد.

اکثر دانشجویان سعی می کنند در حاشیه تهران خانه اجاره کنند تا هزینه کمتری پرداخت کنند، اما این تصمیم رفت و آمد به دانشگاه را بسیار پرچالش می کند. بهار، دانشجوی دانشگاه علامه طباطبایی، درباره تجربه خود به خبرنگار فرارو گفت: مترو پرند هر یک ساعت حرکت می کند، یعنی اگر از یک قطار جا بمانی، از زندگی جا مانده ای. کرایه تاکسی هم 70 هزار تومان است. چطور هروز نزدیک به 200 هزار تومان کرایه ماشین بدهم؟ بنابراین هزینه تاکسی برای دانشجویان بسیار بالا و غیرقابل تحمل است.

از طرف دیگر، برخی خطوط مترو با تأخیر و شلوغی باعث می شوند دانشجویان با تأخیر به کلاس برسند و توسط اساتید توبیخ شوند. یک دانشجوی دانشگاه شهید بهشتی گفت: من از ورامین می آیم. ساعت 6 صبح حرکت می کنم تا شاید به کلاس 8 برسم. گاهی سر کلاس از خستگی خوابم می برد. در مترو و اتوبوس آنقدر تو بده من بستان داریم که شبیه از جنگ برگشته ها می شویم. کاش حداقل از برخی نقاط مثل آزادی یا صادقیه برای برخی دانشگاه ها سرویس گذاشته می شد. دوست دارم به خانه برگردم. باور کنید در این شهر، در دو ساعت کل شهر را دور می زنید، در حالی که دارید هوای تازه نفس می کشید نه دود و دم!

با توجه به شرایط اقتصادی، بسیاری از دانشجویان غیربومی تهران برای تأمین هزینه های زندگی ناچارند به کار پاره وقت روی بیاورند. هرچند اشتغال دانشجویی پدیده ای رایج در سراسر جهان است و در برخی موارد، به ویژه زمانی که کار متناسب با رشته تحصیلی باشد، می تواند زمینه ورود به بازار کار را فراهم کند، اما یافتن چنین فرصت هایی دشوار است.

در سال های گذشته طرحی با عنوان همیار دانشجو اجرا شد. به گفته حمیدرضا نوری، معاون سابق فرهنگی و دانشجویی دانشگاه خواجه نصیرالدین طوسی، این طرح علاوه بر کمک به تأمین بخشی از هزینه های زندگی، تجربه کاری نیز برای دانشجویان به همراه داشت. با این حال، دستمزد پرداختی در این طرح به هیچ عنوان کفاف مخارج واقعی زندگی را نمی داد.

در شرایط فعلی، کار برای بسیاری از دانشجویان نه صرفاً محلی برای کسب تجربه، بلکه ضرورتی برای گذران زندگی است؛ ضرورتی که آن ها را به سمت مشاغل طاقت فرسا می کشاند. اشکان، دانشجوی دانشگاه علم و صنعت، در بخش انبار دیجی کالا مشغول به کار است. او به خبرنگار فرارو گفت: ساعت 4 بعدازظهر که کلاس هایم تمام می شود، مستقیم به محل کار می روم. از ساعت 5 عصر تا 3 بامداد آنجا هستم. وقتی به خانه برمی گردم، دیگر جانی در بدنم نمانده است. فقط کمی می خوابم و دوباره باید راهی دانشگاه شوم. هرچند کار من به شکل فلکس است، اما اگر بخواهم از پس هزینه ها برآیم، مجبورم بیشتر شب ها شیفت بگیرم. اگر به عقب برگردم یکی از دانشگاه های شهر خودمان را انتخاب می کنم.

آناهیتا نیز در مؤسسه قلم چی به عنوان مشاور کنکور فعالیت می کند. او که خود از رتبه های برتر کنکور بوده، وظیفه راهنمایی و تدریس به داوطلبان را بر عهده دارد. او درباره وضعیت کاری اش گفت: تمام این فشارها برای ماهی یک تا پنج میلیون تومان است. سهم بیشتری از شهریه کلاس ها را هم خود قلم چی برمی دارد، چون معتقد است ما دانش آموزان را مدیون تبلیغات او هستیم. در نهایت، این کار اصلاً به صرفه نیست، اما راه دیگری ندارم. نکته این است که کارفرما انگار رتبه برترهای کنکور را نیروی کار ارزان شناخته! دانشجوست دیگر پاره وقت می آیی، نه بیمه می شوی نه قرار است حقوق بر پایه وزارت کار بگیری.

به مرور زمان، کار و درس برای دانشجویان به روندی فرسایشی تبدیل می شود؛ آن ها از درس ها عقب می مانند و این چرخه خستگی و فشار مدام تکرار می شود. این در حالی است که به گفته برخی کارشناسان وضعیت اقتصادی و رفاه دانشجویان تاثیر مستقیمی بر بازدهی تحصیلی آن ها خواهد داشت. به گفته آنان هرچه اضطراب ناشی از وضعیت معیشتی پررنگ تر باشد، دانشجویان به لبه پرتگاه افسردگی نزدیک تر هستند.