با افزایش نگرانی ها از کمبود منابع آبی در استان آذربایجان شرقی، پروژه انتقال آب از رودخانه ارس به تبریز به عنوان یکی از اولویت های راهبردی و اجرایی در دستور کار قرار گرفته است.

به گزارش ایران، بهرام سرمست ، استاندار آذربایجان شرقی، با تأکید بر اهمیت حیاتی این طرح و تعیین ضرب الاجل یک ساله برای تکمیل آن، اجرای سریع و بی وقفه این پروژه حیاتی را مطالبه کرده است. این پروژه ملی با هدف تأمین آب شرب بیش از دو میلیون نفر در شهرستان های جلفا، مرند و تبریز طراحی شده و طبق گفته مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان شرقی ، اجرای آن در شرایط فعلی ضرورتی انکارناپذیر است.

در چنین شرایطی، تسریع در بهره برداری از خط انتقال آب ارس می تواند نقشی کلیدی در تضمین امنیت آبی منطقه ایفا کرده و گامی مؤثر در مسیر تاب آوری اقلیمی و توسعه پایدار استان باشد. این پروژه نه تنها پاسخی به نیازهای فوری مردم، بلکه نمادی از عزم ملی دولت چهاردهم برای مقابله با بحران های زیست محیطی و مدیریت هوشمند منابع طبیعی محسوب می شود.

یوسف غفارزاده مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی می گوید: پروژه انتقال آب از رودخانه ارس با هدف تأمین آب شرب برای جمعیتی حدود 3 میلیون نفر طراحی شده است. این پروژه شامل شهرستان های جلفا، مرند، شبستر و تبریز است که با توجه به تنش های آبی اخیر در فصل تابستان، کاهش بارندگی و افزایش دمای هوا، اجرای آن به عنوان یک ضرورت حیاتی را در دستور کار قرار داده است. در سال جاری، به دلیل کاهش آبگیری سدها و افت روان آب ها، استان آذربایجان شرقی با تنش آبی جدی مواجه است. بر همین اساس، استاندار محترم تأکید کردند که زمان اجرای پروژه باید به حداقل ممکن کاهش یافته و در کوتاه ترین زمان ممکن به بهره برداری برسد .

مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی اجرای پروژه انتقال آب ارس را تشریح کرده و می گوید: این پروژه حیاتی، زیربنایی و راهبردی شامل آبگیر و پیش تصفیه با ظرفیت برداشت 184.4 میلیون مترمکعب در سال در حاشیه رودخانه ارس، خط انتقال شامل لوله فولادی 2000 میلیمتری به طول 105 کیلومتر و تونل به طول 5 کیلومتر، تصفیه خانه در دو مدول به ظرفیت کل 7 مترمکعب در ثانیه با یک باب ایستگاه پمپاژ به ارتفاع پمپاژ 150 متر و 7 باب مخزن به حجم کل 260 هزار متر مکعب و نیرورسانی شامل احداث پست برق 132/400 کیلوولت و خط 132 کیلوولت به طول 70 کیلومتر است.

ضرورت طرح انتقال آب ارس نیز با هدف تأمین بلندمدت نیازآبی شهرستان های تبریز، مرند، شبستر و جلفا با جمعیتی بالغ بر 3 میلیون نفر در افق 1425 شامل 22 شهر از جمله کلانشهر تبریز و 169 روستا و مجتمع های صنعتی واقع در مسیر خط انتقال آب ارس هدفگذاری شده است. در این پروژه، آب از رودخانه ارس برداشت شده و در قالب حقابه استان آذربایجان شرقی، برای شرب شهرهای مسیر و در نهایت تبریز منتقل خواهد شد.

طبق گفته این مقام مسئول، در فاز اول طرح، تاکنون حدود 40 کیلومتر از لوله گذاری انجام شده و 6 ایستگاه پمپاژ احداث شده است. اقدامات باقی مانده عبارت است از حدود 95 کیلومتر لوله گذاری، یک ایستگاه پمپاژ، تصفیه خانه با ظرفیت 6.6 متر مکعب در ثانیه، تونل 5.5 کیلومتری و مخازن بین راهی با ظرفیت 180 هزار متر مکعب که پس از تکمیل، پروژه به مرحله نهایی رسیده و آب شرب تبریز و شهرهای مسیر تأمین خواهد شد .

مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی ادامه می دهد: مطالعات طرح انتقال آب ارس از سال 1385 آغاز شده و با اخذ مجوزهای لازم در نهایت اجرای طرح به صورت فاینانس خارجی تصویب شد. اما تحریم های ظالمانه وعدم تأمین اعتبار مورد نیاز از محل فاینانس خارجی، سال ها اجرای این پروژه را با کندی مواجه کرد. در نتیجه، تصمیم بر آن شد که پروژه از منابع مالی داخلی مانند مولدسازی، بدهی کشور آذربایجان بابت سدهای خداآفرین و قیزقلعه سی و اعتبارات تملک دارایی تأمین مالی شود.

بنابراین برای این منظور، اقدامات قراردادی و کارشناسی انجام شد تا فاینانس خارجی به منابع ریالی تبدیل شود. در نهایت، وزارت نیرو پیشنهاد خود را به سازمان برنامه و بودجه ارائه داد و مصوبه هیأت دولت اخذ شد و پس از طی مراحل ترک تشریفات، پروژه به قرارگاه خاتم الانبیا واگذار شد تا تعهدات اجرایی شروع شود .

یوسف غفارزاده تصریح می کند: با توجه به شرایط بحرانی آب در فصل تابستان و دستور استاندار محترم، برنامه ریزی شد تا پروژه در چندین جبهه کاری به صورت هم زمان اجرا شود. در همین راستا، برای تصفیه خانه، ایستگاه های پمپاژ، تونل و لوله گذاری، کارگاه های مجزا تعریف شد تا زمان اجرای پروژه نیز به حداقل برسد .

وی ادامه می دهد: بر اساس هماهنگی های صورت گرفته با پیمانکار و مشاور، مقرر شده است که خط لوله فاز اول ظرف یک سال تکمیل شده و فاز تکمیلی سال بعد به بهره برداری برسد. البته قابل تأکید است که اجرای این حجم از عملیات نیازمند تأمین نقدینگی کافی است که پیگیری های لازم از سوی استانداری، وزارت نیرو و سایر نهادهای مسئول در حال انجام است .

طبق گفته یوسف غفارزاده ، هدف اصلی پروژه انتقال آب ارس این است که با تکمیل فاز اول، لوله گذاری باقی مانده انجام شود، تصفیه خانه نهایی گردد و آب ابتدا به شهرهای مسیر و تبریز برسد. در حال حاضر، پروژه به صورت ریالی تعریف شده و سازمان برنامه و بودجه مصوبه لازم را صادر کرده است. با تأمین اعتبار و تزریق مالی مناسب، امید است که پروژه در زمان مقرر به بهره برداری برسد و بخش مهمی از مشکلات آبی استان برطرف شود .

مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی تصریح می کند: در فاز اول پروژه انتقال آب از رودخانه ارس، پیش بینی شده که تصفیه خانه با ظرفیت 7 متر مکعب در ثانیه، حدود 50 درصد از آب را تصفیه کرده و از طریق خط انتقال به کلانشهر تبریز و شهرهای مسیر برساند.

این میزان معادل حدود 3.5 متر مکعب در ثانیه است که پس از تکمیل بخش های اجرایی، در طول یک سال آینده وارد مدار بهره برداری خواهد شد. فاز دوم پروژه نیز که شامل تکمیل ظرفیت تصفیه خانه است، یک سال پس از فاز اول اجرا خواهد شد. با توجه به ضرب الاجل تعیین شده از سوی استاندار محترم، تمرکز فعلی بر اجرای فاز اول است تا در کوتاه ترین زمان ممکن، آب اولیه به شهرهای مسیر و تبریز برسد .

وی ادامه می دهد: با وجود زمان محدود، اگر تزریق مالی به موقع انجام شود و جبهه های کاری به درستی فعال شوند، امکان تکمیل پروژه در بازه زمانی کوتاه تر وجود دارد. البته لازمه تحقق این هدف، تأمین نقدینگی کافی و مستمر است .

مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان شرقی ادامه می دهد: اهمیت این طرح تنها تأمین آب شرب تبریز و شهرهای اطراف نیست و یکی از مهم ترین مزایای آن کمک به احیای دریاچه ارومیه از طریق برگشت پساب آن به دریاچه ارومیه است. طبق برنامه ریزی، 75 درصد از آب واردشده به شهرها به پساب تبدیل شده و پس از تصفیه، به دریاچه ارومیه بازخواهد گشت.

برای مثال، اگر 120 میلیون متر مکعب آب تأمین شود، حدود 90 میلیون متر مکعب آن می تواند به دریاچه ارومیه تزریق شود. این موضوع بویژه برای شهرهایی مانند شبستر و تبریز و مناطقی از اطراف دریاچه ارومیه که در طرح آب شرب قرار دارند، اهمیت زیست محیطی بالایی دارد .

وی می افزاید: در فاز اول، با تصفیه 50 درصدی و انتقال 3.5 متر مکعب در ثانیه، بخش قابل توجهی از آب به تبریز و شهرهای مسیر خواهد رسید. تفاوت فاز اول و دوم از نظر اثرگذاری بر دریاچه ارومیه چندان زیاد نیست، چرا که اجرای آن ها به صورت موازی برنامه ریزی شده و فاز دوم حدود 6 ماه پس از فاز اول تکمیل خواهد شد.

نکته مهم دیگر، ساختار خطی پروژه است که امکان تقسیم بندی آن به بخش های مستقل را فراهم می کند. برای مثال، در مسیر 90 کیلومتری لوله گذاری باقی مانده، می توان هر 15 کیلومتر را با یک کارگاه مستقل اجرا کرد، چرا که این بخش ها به هم وابسته نیستند .

طبق گفته این مقام مسئول، در حال حاضر، تأمین مالی پروژه از فاینانس خارجی به منابع ریالی تبدیل شده است. با توجه به اینکه این پروژه جزو دغدغه های اصلی دولت، هیأت دولت، استانداری و وزارت نیرو است، انتظار می رود با حمایت های لازم دولت، در بازه زمانی تعیین شده به بهره برداری رسیده و بخشی از مشکلات آبی منطقه را برطرف کند .