فرارو- دیوید سنگر ستون نویس روزنامه نیویورک تایمز

به نقل از روزنامه نیویورک تایمز، دونالد ترامپ روز سه شنبه در یکی از مهم ترین پرونده های سیاست خارجی دوران ریاست جمهوری اش چرخشی آشکار نشان داد. او که پیش تر بر واگذاری بخشی از خاک اوکراین به روسیه به عنوان پیش شرط صلح اصرار داشت، این بار عقب نشینی کرد و اعلام نمود: اوکراین، با حمایت اروپا، در موقعیتی است که بتواند بجنگد و سراسر خاک خود را در مرزهای اصلی بازپس گیرد.

این تغییر موضع ناگهانی، که در شبکه های اجتماعی منتشر شد، تنها ساعاتی پس از دیدار ترامپ با ولودیمیر زلنسکی، رییس جمهور اوکراین در نیویورک صورت گرفت؛ چرخشی که بسیاری آن را سردرگم کننده توصیف کردند. تنها پنج هفته پیش، پس از دیدار سه ساعته ترامپ با ولادیمیر پوتین در آلاسکا، او تأکید کرده بود که زلنسکی باید واقعیت را بپذیرد و برای دستیابی به توافق با همسایه بزرگ تر و قدرتمندتر خود، ناگزیر است بخشی از سرزمین اوکراین را واگذار کند.

دونالد ترامپ هیچ توضیحی برای این چرخش شگفت انگیز ارائه نکرد. با این حال، برخی مقام های اروپایی حدس می زنند که او تلاش می کند خود را از جنگی کنار بکشد که زمانی وعده داده بود ظرف چند روز یا چند هفته به پایان برساند. از آغاز ریاست جمهوری او تاکنون، که تنها هشت ماه می گذرد، ترامپ بارها مواضع خود درباره اوکراین را تغییر داده است. در فوریه، زلنسکی را به خاطر پافشاری بر دریافت کمک از آمریکا سرزنش کرد و در کاخ سفید خطاب به او فریاد زد: تو هیچ برگه ای در دست نداری. در بهار، به پوتین نزدیک شد و او را از تعرفه ها معاف کرد. در تابستان، در آلاسکا برای رییس جمهور روسیه فرش قرمز پهن کرد. اکنون اما، او بار دیگر لحنی در حمایت از اوکراین برگزیده است؛ هرچند به گونه ای سخن می گوید که نقش خود را عمداً در حاشیه قرار می دهد. ترامپ سخنانش را با جمله ای مبهم به پایان برد: برای هر دو کشور بهترین ها را آرزو می کنم.

چند ساعت پس از آنکه دونالد ترامپ اعلام کرد اوکراین می تواند بر روسیه پیروز شود و حتی فراتر از مرزهای خود قلمروهایی را تصرف کند، دو تن از نزدیک ترین مشاورانش یعنی مارکو روبیو، وزیر خارجه و مشاور امنیت ملی موقت او عملاً سخنانش را نقض کردند. روبیو تصریح کرد که جنگ اوکراین نمی تواند از راه نظامی پایان یابد و پیش بینی کرد که بر سر میز مذاکره خاتمه خواهد یافت ؛ موضعی که در واقع بازتاب دیدگاه های پیشین خود ترامپ بود.

رییس جمهور آمریکا در سفر تابستانی اش به آلاسکا نیز موضعی مشابه گرفته و وعده داده بود که با هر دو طرف گفت وگو خواهد کرد تا به توافقی برسند. او ایده فشار بر پوتین برای آتش بس را رد کرده و تأکید کرده بود توافقی جامع برای صلح می تواند پایدارتر باشد. ترامپ حتی با همراهی روبیو، با متحدان اروپایی درباره ایجاد یک نیروی امنیتی پس از توافق صلح در اوکراین وارد گفت وگو شده بود؛ نیرویی که به گفته او می توانست شامل پشتیبانی هوایی آمریکا و اعمال منطقه پرواز ممنوع بر فراز اوکراین باشد.

اما روز سه شنبه، پس از سخنرانی نزدیک به یک ساعته اش در سازمان ملل، سخنرانی ای که تنها گذرا به جنگ اوکراین پرداخت؛ جنگی که از فوریه 2022 ذهن مقام های امنیت ملی آمریکا را به شدت درگیر کرده است ـ دونالد ترامپ عملاً از راهبرد پیشین خود فاصله گرفت. او در حالی پشت تریبون رفت که آشکارا از ولادیمیر پوتین، به دلیل عمل نکردن به مذاکرات صلحی که ترامپ مدعی بود توافق بر سر آن حاصل شده، خشمگین به نظر می رسید. ساعاتی بعد نیز در نوشته ای طولانی درباره وضعیت اقتصادی و راهبردی روسیه، لحنی انتقادی به کار گرفت: روسیه سه سال و نیم است بی هدف در جنگی می جنگد که یک قدرت واقعی نظامی باید ظرف کمتر از یک هفته برنده آن می شد. دونالد ترامپ تاکید کرد: این چیزی نیست که روسیه را متمایز کند.

دونالد ترامپ، نیروهای ولادیمیر پوتین را ببر کاغذی توصیف کرد؛ عبارتی کاملاً متناقض با تصویری که پیش تر از این قدرت هسته ای ارائه می داد. او همچنین به صف های طولانی سوخت در روسیه و هزینه های سرسام آور جنگ اشاره کرد و تاکید کرد: پوتین و روسیه در بحران بزرگ اقتصادی گرفتار شده اند. با این حال، همه این نشانه ها پیش از نشست آلاسکا نیز وجود داشت و تغییری اساسی در شرایط ایجاد نشده بود. پرسش اساسی بی پاسخ ماند: چرا ترامپ اکنون معتقد است اوکراین ،کشوری که طی یک سال گذشته ناچار به واگذاری بخش هایی از قلمرو خود به نیروهای روسی شده است، ناگهان قادر خواهد بود این مناطق را بازپس گیرد؟

یکی از افسران ارشد ناتو که برای نشست های سازمان ملل در نیویورک حضور داشت، یادآور شد: اوکراین حتی در دوره ای که کمک های آمریکا در بالاترین سطح بود و روس ها هنوز نیروی بزرگی متمرکز نکرده بودند، نتوانست پیشروی زمینی قابل توجهی به دست آورد. در همین حال، دونالد ترامپ هیچ طرحی برای بازگرداندن ده ها میلیارد دلار کمک نظامی آمریکا ارائه نداد و تنها گفت: ما به تأمین سلاح برای ناتو ادامه خواهیم داد تا ناتو هر طور که می خواهد از آن استفاده کند. این سخنان القا می کرد که ایالات متحده و ناتو هر یک منطق و راهبردی جداگانه دنبال می کنند؛ اما واقعیت پیچیده تر است.

نیروهای نظامی ناتو تحت فرماندهی یک ژنرال آمریکایی فعالیت می کنند؛ فرمانده ای که هم زمان عنوان فرمانده عالی متفقین در اروپا را بر عهده دارد. این سمت در حال حاضر در اختیار ژنرال آلکسوس جی. گرینکویچ است. با این حال، سطح و شیوه هزینه کرد برای تسلیح اوکراین به شدت تحت نفوذ قدرت های بزرگ اروپایی عضو پیمان به ویژه بریتانیا، فرانسه و آلمان و نیز مارک روته، دبیرکل ناتو قرار دارد.

ولودیمیر زلنسکی، رییس جمهور اوکراین در سخنرانی خود در سازمان ملل متحد ترجیح داد رویکردی آشتی جویانه در قبال دونالد ترامپ اتخاذ کند؛ همان فردی که در فوریه گذشته در برابر دوربین ها مشاجره ای تند با او داشت. در آن زمان، دونالد ترامپ و جی.دی. ونس، زلنسکی را به خاطر قدردان نبودن از کمک های آمریکا به شدت مورد سرزنش قرار داده بودند. اما این بار، زلنسکی در اظهاراتی متفاوت گفت: فکر می کنم او اکنون به واقعیت اوضاع نزدیک تر است. او حتی در گفت وگو با خبرنگاران و به زبان انگلیسی ترامپ را تغییردهنده بازی توصیف کرد.

این که اظهارات جدید دونالد ترامپ واقعاً نقطه عطفی در جنگ اوکراین است یا نه و اگر هست به سود کدام طرف تمام خواهد شد، شاید ماه ها زمان ببرد. حتی سناریوهایی وجود دارد که در آنها ایالات متحده می تواند مستقیماً وارد درگیری شود. دونالد ترامپ روز سه شنبه تاکید کرد که کشورهای عضو ناتو حق دارند هواپیماهای نظامی روسیه را که وارد حریم هوایی شان می شوند، سرنگون کنند. تنها هفته گذشته جنگنده های روسی به مدت 12 دقیقه در آسمان استونی پرواز کردند و چند روز پیش تر نیز پهپادهای روسی تا عمق خاک لهستان نفوذ کردند. ترامپ این رخداد را احتمالاً یک اشتباه خواند، اما بلافاصله از سوی امانوئل مکرون، رییس جمهور فرانسه این برداشت رد شد. با این حال، زمانی که خبرنگاران از ترامپ پرسیدند آیا در صورت ورود متحدان اروپایی به یک جنگ هوایی بر سر قلمرو ناتو از آنها حمایت خواهد کرد، پاسخی مبهم داد: بستگی به شرایط دارد.

اکنون یکی از پرسش های بی پاسخ آن است که ولادیمیر پوتین چه واکنشی به تغییر موضع اخیر دونالد ترامپ نشان خواهد داد. پوتین پس از نشست آلاسکا آشکارا بر این باور بود که رییس جمهور آمریکا تمایلی به ادامه درگیری ندارد، میلی به اختصاص میلیاردها دلار دیگر برای اوکراین نشان نمی دهد و علاقه ای به اعزام نیروهای آمریکایی در قالب نیروی حافظ صلح ناتو ندارد. از این رو، ممکن است کرملین از عقب نشینی ترامپ احساس آسودگی کند، حتی اگر او در ظاهر نشانه هایی از حمایت از اوکراین بروز دهد. در عین حال، این احتمال نیز مطرح است که پوتین تصمیم بگیرد حملات و تهدیدات خود را تشدید کند و به این محاسبه برسد که گذر زمان و برتری عددی در میدان جنگ به سود روسیه خواهد بود.