فرارو- فناوری چشم بیونیک با بازگرداندن بخشی از بینایی به بیماران نابینا، امید تازه ای در عرصه پزشکی و درمان بیماری های چشمی ایجاد کرده است.

به نقل از مورنینگ اورویو، مفهوم چشم بیونیک یا همان پروتز بینایی، تا همین چند سال پیش بیشتر شبیه داستان های علمی تخیلی به نظر می رسید. اما اکنون، با پیشرفت های چشمگیر در عرصه مهندسی پزشکی و علوم اعصاب، این ایده به واقعیتی کاربردی بدل شده است. چشم بیونیک اساساً یک وسیله مصنوعی بینایی است که در چشم بیمارانی که به دلیل بیماری های خاصی بینایی خود را از دست داده اند، کار گذاشته می شود.

این فناوری به کمک یک دوربین بسیار کوچک تصاویر محیط را ثبت می کند و سپس آن ها را به سیگنال های الکتریکی تبدیل کرده و سلول های سالم باقی مانده در شبکیه را تحریک می کند. بدین ترتیب، مغز می تواند الگوهایی از نور و تاریکی را دریافت کرده و به شکل اولیه ای از بینایی دست یابد.

چندین تحول تکنولوژیک مهم بستر این موفقیت را فراهم کرده است: کوچک سازی قطعات الکترونیکی، ارتقای سیستم های انتقال داده بی سیم و همچنین توسعه روش های جراحی پیشرفته. یکی از نمونه های شاخص این فناوری، سامانه پروتز شبکیه آرگوس II است که توانسته توجه محققان و پزشکان سراسر جهان را جلب کند.

بازگردانی بینایی از طریق چشم بیونیک مستلزم انجام یک جراحی پیچیده است. در نخستین گام، یک وسیله الکترونیکی کوچک در چشم کاشته می شود. این وسیله که ایمپلنت شبکیه نام دارد، شامل یک ریزتراشه است که نور را به سیگنال های الکتریکی تبدیل می کند. سپس این سیگنال ها به یک شبکیه مصنوعی که در بخش پشتی چشم کار گذاشته شده منتقل می شود.

شبکیه مصنوعی در این فرآیند نقشی حیاتی دارد. این ساختار جایگزین شبکیه آسیب دیده یا غیر فعال می شود و سیگنال های الکتریکی دریافتی را پردازش کرده و از طریق عصب بینایی به مغز ارسال می کند. همین فرآیند موجب می شود فرد بتواند تفاوت میان نور و تاریکی و همچنین شکل کلی اشیاء را درک کند؛ حتی اگر این بینایی کامل و شفاف نباشد، برای بسیاری از بیماران گامی بزرگ محسوب می شود.

تحقیقات علمی نشان داده اند که جراحی های چشم بیونیک نرخ موفقیت بسیار بالایی دارند. بر اساس یک مطالعه، حدود 95 درصد از بیمارانی که تحت این عمل قرار گرفته اند، بهبود قابل توجهی در بینایی خود گزارش کرده اند. برخی از آنان توانسته اند چهره اطرافیان خود را تشخیص دهند یا نوشته های درشت را بخوانند؛ فعالیت هایی که پیش از جراحی کاملاً ناممکن بود.

نمونه های متعددی از بیماران وجود دارد که پس از عمل، تغییر چشمگیری در زندگی شان ایجاد شده است. یکی از این نمونه ها، مردی 72 ساله بود که بیش از یک دهه به دلیل ابتلا به بیماری رتینیت پیگمانتوزا نابینا شده بود. پس از انجام جراحی چشم بیونیک، او توانست مرز اشیاء و تفاوت بین روشنایی و تاریکی را تشخیص دهد.

بازگردانی حتی بخشی از بینایی می تواند تأثیر عمیقی بر کیفیت زندگی بیماران نابینا داشته باشد. این فناوری نه تنها استقلال فرد را افزایش می دهد، بلکه اعتمادبه نفس او را نیز تقویت می کند. توانایی انجام کارهای روزمره همچون مطالعه، تشخیص چهره اعضای خانواده و حرکت مستقل در محیط، تجربه ای تازه و ارزشمند برای بیمارانی است که سال ها در تاریکی زیسته اند.

گزارشات بیماران پس از جراحی نشان دهنده تحول عظیم این فناوری است. یکی از بیماران پس از عمل گفت که توانسته برای نخستین بار نوه های خود را ببیند. دیگری از این سخن گفت که چگونه توانسته دوباره به خرید مستقل برود و احساس استقلال را بازیابد.

با وجود دستاوردهای چشمگیر کنونی، حوزه چشم بیونیک هنوز در ابتدای مسیر خود قرار دارد. پژوهشگران امیدوارند نسخه های آینده این فناوری بتوانند وضوح تصویری بالاتری ارائه دهند، تا جایی که بیماران قادر به تشخیص جزییات دقیق تر و حتی رنگ ها شوند.

همچنین، دامنه استفاده از این فناوری می تواند فراتر از درمان نابینایی گسترش یابد. برای مثال، محققان امیدوارند چشم بیونیک در آینده برای درمان بیماری های شایع چشمی مانند دژنراسیون ماکولا وابسته به سن و گلوکوم نیز به کار گرفته شود. چنین چشم اندازی می تواند فصل تازه ای در علم چشم پزشکی بگشاید و امیدی دوباره به میلیون ها بیمار در سراسر جهان ببخشد.

چشم بیونیک نماد پیوند فناوری پیشرفته و علم پزشکی است؛ ابزاری که توانسته مرز میان نابینایی و بینایی را دگرگون کند. موفقیت 95 درصدی این جراحی ها نشان می دهد که آینده درمان نابینایی روشن تر از همیشه است. گرچه این فناوری هنوز به تکامل نهایی نرسیده، اما بدون تردید در سال های آینده نقشی کلیدی در ارتقای کیفیت زندگی بیماران ایفا خواهد کرد.