شمارش معکوس برای بازگشت تحریم های شورای امنیت سازمان ملل آغاز شده است و در صورت عدم توافق ایران و تروییکای اروپایی طی چند ساعت آینده روند برگشت تحریم ها آغاز خواهد شد.سفر رییس جمهور و هیات دیپلماتیک همراهش از این جهت اهمیت دارد که می تواند به مذاکراتی دیپلماتیک در خصوص برنامه هسته ای نیز منجر شود. اما آیا نشانه ای مثبت در این سفر دیده می شود که دست کم به بازارهای مالی سیگنال مثبت بفرستد؟

به گزارش اقتصاد نیوز، بیگدلی معتقد است که اگر ایران در همین چند روز باقی مانده از خود ابتکار عمل نشان ندهد، احتمال فعال شدن اسنپ بک و بازگشت تحریم های شورای امنیت بسیار جدی است.

آقای بیگدلی! چند روز منتهی به مکانیسم ماشه با سفر آقای پزشکیان به نیویورک همزمان شده است. در این روزهای آخر، امیدی هست که جلوی فعال شدن اسنپ بک گرفته شود؟

مشکل اصلی ما با اروپایی هاست، اروپا سه شرط مطرح کرده است: اول اینکه کارشناسان آژانس باید بیایند، دوربین های خود را نصب کنند و براساس قطعنامه ای که شورای حکام در آخرین جلسه خود صادر کرده، گزارشی کامل از همه تأسیسات سالم یا آسیب دیده ایران تهیه و به آژانس ارائه دهند.

دوم اینکه تکلیف اندوخته غنی سازی بالای 400 کیلوگرم مشخص شود. آقای عراقچی گفته اند ممکن است نیمی از آن به 20 درصد کاهش یابد و نیم دیگر به کشور خارجی منتقل شود.

اما شرط سوم این است که ایران باید مستقیماً با آمریکا مذاکره کند. بیانات رهبری که پیش از سخنرانی آغاز پزشکیان در مجمع عمومی سازمان ملل بود، پیام روشن درباره این شرط اروپایی بود.

من در مصاحبه ای هم گفته بودم که اگر آقای پزشکیان پیام تازه ای برای اروپا ندارد، بهتر است این سفر انجام نشود. اگر ایشان نتواند با سه کشور اروپایی دست کم بر سر ورود کارشناسان آژانس توافق کند که تا الان هم نشده است، شرایط دشوارتر خواهد شد.

ملاقات های آقای عراقچی با وزرای خارجه این سه کشور و حتی دیدارهای متعدد با آقای گروسی نتیجه عملی نداشته است. در حالی که ایران باید الان ابتکار عملی نشان دهد، اما متأسفانه دست دولت بسته است، چون فشار دلواپسان در داخل بسیار قوی تر است.

معتقدم به احتمال زیاد مکانیسم ماشه فعال خواهد شد. چنین شرایطی می تواند به زیان ما تمام شود؛ یعنی با بازگشت هیئت ایرانی و ناکامی در جلوگیری از فعال شدن مکانیسم ماشه، با یک شرایط سخت اقتصادی و انزوای سیاسی عمیق روبه رو خواهیم شد.

اظهارات اروپایی ها که تأکید بر این است که ایران نباید سلاح هسته ای داشته باشد، در مقابل آمریکایی ها که هیچ سطحی از غنی سازی را نمی پذیرند. با این شرایط فکر می کنید ایران می تواند با اروپا وارد مذاکره شود؟

اروپا گفته ما باید مستقیماً با آمریکا مذاکره کنیم که این در تعارض با محتوای قطعنامه 2231 است؛ چراکه ترامپ در سال 2018 از برجام خارج شد و بنابراین دیگر نقش مستقیمی در برجام ندارد که اکنون اروپایی ها یکی از شروط خود را مذاکره مستقیم ایران با آمریکا قرار می دهند. ترامپ هم در سخنرانی خود ایران را بزرگ ترین حامی و خطرناک ترین کشور دنیاست خواند که از تروریسم حمایت می کند. او گفت که آمریکا سایت های ایران را هدف قرار داده است. بنابراین از این جهت ارتباط ما با آمریکا قطع است و این خواسته، توقعی خارج از چارچوب برجام محسوب می شود.

در روابط بین الملل گفته می شود که حق با قوی است . تهران الان در موقعیت ضعف قرار گرفته و اعلام کرده ایم که زیر بار این فشارها نخواهیم رفت؛ اما این فشارها می تواند اقتصاد ما را به شدت آسیب پذیر کند و مشکلات معیشتی مردم را تشدید کند. اگر پرونده ایران به شورای امنیت برود و وارد فصل هفتم منشور ملل متحد و بندهای مربوطه شود، همه کشورهای دنیا ممکن است ما را تحریم کنند و اگر به آن مرحله کشیده شود، بار دیگر بستر حمله برای اسراییل و آمریکا به تأسیسات هسته ای کشور فراهم خواهد شد.

دولت گفته که اورانیوم بالای 60 درصد ایران مدفون شده است. این موضوع تا چه حد می تواند طرف مقابل را مجاب کند که مسئله به نحوی حل شود؟

به هیچ وجه آنها را مجاب نخواهد کرد. این موضوع قبلاً هم از سوی شورای عالی امنیت ملی مطرح شده بود و آقای عراقچی هم در داخل کشور و در خارج ـ حتی در قاهره ـ به آن اشاره کرده بود که این اورانیوم از دسترس ما خارج است. اما طرف مقابل به هیچ عنوان چنین استدلالی را نمی پذیرد. چون می گویند کارشناسان باید اجازه داشته باشند که بیایند و موضوع را بررسی کنند.

مشکل اصلی ما این است که در داخل کشور تعارضات عمیقی وجود دارد و فضای سیاسی به شدت دوقطبی و متعارض شده است. هر کسی درباره مسائل سیاسی اظهار نظر می کند. این اظهارنظرهای متناقض مانع آن می شود که بتوانیم از یک استراتژی واحد در سیاست خارجی پیروی کنیم. به همین دلیل طرف مقابل به هیچ وجه نمی پذیرد که 409 کیلوگرم اورانیوم مدفون شده است.

آنها تأکید دارند که کارشناسان باید بیایند، بررسی کنند و گزارش دهند؛ و این گزارش برای اروپایی ها بسیار مهم است. اما ما هنوز چنین اجازه ای به کارشناسان نداده ایم. اگر این گزارش تهیه نشود، نه با اروپا و نه با آمریکا امکان مذاکره نخواهیم داشت.

من در مصاحبه با اقتصادنیوز هم گفته بودم که در یک چهارضلعی گرفتار شده ایم: آمریکا، اروپا، اسراییل و آژانس. کوتاه ترین و بهترین راه رهایی این است که از ضلع آژانس وارد عمل شویم؛ یعنی اجازه دهیم کارشناسان بیایند، دوربین هایشان را نصب کنند و گزارش نهایی خود را به شورای حکام ارائه دهند. اما ایران این مسیر را نپذیرفته است. بنابراین همه درها به روی ما بسته شده و هر روز بسته تر هم می شود.

* وزیر خارجه آلمان گفته بود که حتی بعد از اعمال تحریم ها هم درهای مذاکره به روی ایران باز خواهد بود. به نظر شما پس از فعال شدن مکانیسم ماشه، شرایط برای مذاکره مهیا خواهد بود؟ و آیا شبیه همین روزهای منتهی به فعال شدن مکانیسم خواهد بود؟

مکانیسم ماشه عملاً از نیمه شب ششم مهرماه فعال می شود. ما حدود سی وپنج روز فرصت داریم. ابتدا 15 روز برای تشکیل کمیسیون کارشناسان در نظر گرفته شده، سپس 15 روز دیگر برای تشکیل کمیسیون وزرای خارجه. در مجموع یک ماه زمان خواهیم داشت. پس از آن هم پرونده ما پنج روز در شورای امنیت باقی می ماند تا قطعنامه صادر شود.

بنابراین حتی در این مدت هم فرصت داریم. حتی اگر قطعنامه شورای امنیت هم صادر شود، باز این حق و زمان را خواهیم داشت که اعلام آمادگی کنیم برای پذیرش کارشناسان آژانس. در این صورت، می توانیم روند فعال شدن مکانیسم ماشه را در همان بازه متوقف کنیم.

آقای لاریجانی گفته بودند که ما در یک ماه اخیر همه راه ها را برای جلوگیری از مکانیسم ماشه طی کرده ایم. شما چطور به این موضوع نگاه می کنید؟

معتقدم اگر اقدامی شده بود، دیگر نیازی نبود که آقای عراقچی به ملاقات وزرای خارجه سه کشور برود. می توانم پیش بینی کنم که مکانیسم ماشه فعال خواهد شد. البته از تاریخ ششم مهر به بعد هم می توانیم اعلام کنیم که آمادگی داریم جلوی اجرای مکانیسم ماشه و اعمال تحریم ها را بگیریم. اما واقعیت این است که اگر قرار بود کاری انجام شود، باید در همین چند روز گذشته صورت می گرفت.

الان فضا کمی ملتهب است؛ چون ما در سیاست خارجی خود یک استراتژی واحد نداریم و هر کسی به گونه ای اظهار نظر می کند و همین مسئله اوضاع را خراب تر کرده است. به همین دلیل بود که من قبل از سفر آقای پزشکیان به نیویورک هم گفتم اگر حامل پیام سازنده ای نیست، بهتر است سفر نکند.

بسیاری می گویند وقتی تحریم ها برگردد آثار اقتصادی چندانی نخواهد داشت، چون تحریم های آمریکا وسیع تر از تحریم های شورای امنیت سازمان ملل است. شما این حرف را چقدر قبول دارید و فکر می کنید چقدر می تواند بر اقتصاد تأثیر بگذارد؟

ما سه نوع تحریم داریم: اول، تحریم های آمریکا؛ که خود آن دو نوع است. یک نوع، تحریم های مستقیمی است که آمریکا علیه ایران وضع کرده است. دیگری تحریم های ثانویه آمریکاست که به کشورهای دیگر هشدار داده که در صورت معامله با ایران تحریم خواهند شد. دومین نوع تحریم، تحریم های اتحادیه اروپاست که هنوز به طور کامل اجرایی نشده است. سوم، تحریم های شورای امنیت سازمان ملل است؛ در این حالت همه کشورهای جهان موظف اند ایران را تحریم کنند. حالا ما با بسیاری از کشورها اصلاً مبادله ای نداریم که بخواهند ما را تحریم کنند، اما نکته اصلی اینجاست که اگر قطعنامه در شورای امنیت تصویب شود، آیا روسیه و چین هم آن را اجرا خواهند کرد یا نه؟

برخی از مقامات روسیه و چین گفته اند که ما تبعیت نمی کنیم. اما واقعیت این است که آنها نمی توانند از اجرای آن سر باز بزنند، به ویژه چون هر دو کشور عضو دائم شورای امنیت و دارای حق وتو هستند و پیش تر همین قطعنامه را امضا کرده اند؛ همان طور که سه کشور دیگر یعنی آمریکا، انگلیس و فرانسه هم امضا کرده بودند. بنابراین روسیه و چین هم مجبورند تبعیت کنند.