فرارو- این تحقیق ثابت کرد که مصرف روزانه نوشیدنی های داغ می تواند منبعی جدی برای ورود میکروپلاستیک ها به بدن باشد و نیاز به بازنگری در بسته بندی و استانداردهای تولید دارد.

به نقل از ارث، یک مطالعه علمی جدید در بریتانیا زنگ خطری برای مصرف کنندگان چای و قهوه به صدا درآورده است. بر اساس یافته های این تحقیق، نوشیدنی های داغ، به ویژه چای و قهوه، بیشترین غلظت میکروپلاستیک های نامریی را در خود جای داده اند؛ ذراتی ریز که پیش تر در خون، مغز و حتی اندام های تولیدمثل انسان نیز شناسایی شده بودند.

گروهی از پژوهشگران با نمونه برداری از 155 نوع نوشیدنی مختلف در فروشگاه ها و کافه های بریتانیا، میزان ذرات پلاستیکی مصنوعی بزرگ تر از 10 میکرومتر را با استفاده از روش تصویربرداری پیشرفته میکرو FT-IR بررسی کردند. نتایج نشان داد که بیشترین میانگین ذرات در چای و قهوه داغ مشاهده شده است، در حالی که نسخه های سرد همین نوشیدنی ها تعداد کمتری از این ذرات را در خود داشتند.

دکتر محمد ابو الوفا عبدالله از دانشگاه بیرمنگام، یکی از اعضای اصلی تیم تحقیق، تأکید کرد که این پژوهش بیشتر بر الیاف مصنوعی تمرکز داشته و پلیمرهای رایج شناسایی شده را طبقه بندی کرده است.

میکروپلاستیک ها قطعات بسیار ریزِ پلاستیکی هستند که اندازه آن ها کمتر از پنج میلی متر است؛ یعنی تقریباً به اندازه یک دانه کنجد یا حتی کوچک تر. این ذرات معمولاً در اثر تجزیه وسایل پلاستیکی بزرگ تر مانند بطری ها و کیسه ها به وجود می آیند؛ فرآیندی که بر اثر تابش نور خورشید، امواج یا سایش و فرسودگی رخ می دهد.

برخی از این ذرات به طور عمدی ساخته می شوند، مانند میکروبیذها که پیش تر در محصولات آرایشی و بهداشتی نظیر خمیردندان و شوینده های صورت به کار می رفتند. مشکل اصلی اینجاست که پلاستیک ها به راحتی تجزیه زیستی نمی شوند و می توانند دهه ها یا حتی قرن ها در محیط باقی بمانند. این ذرات در خاک، رودخانه ها و اقیانوس ها حرکت می کنند و آثار مخربی به جا می گذارند.

دانشمندان هنوز در حال مطالعه پیامدهای دقیق میکروپلاستیک ها بر سلامت انسان هستند، اما شواهد اولیه نشان می دهد که این ذرات می توانند حامل مواد شیمیایی سمی باشند و در سطح سلولی اختلال ایجاد کنند.

بر اساس نتایج مطالعه، میانگین غلظت میکروپلاستیک ها در نوشیدنی ها به این صورت بوده است:

چای داغ: حدود 60 ذره در هر لیتر

قهوه داغ: حدود 43 ذره در هر لیتر

چای سرد: حدود 31 ذره در هر لیتر

قهوه سرد: حدود 37 ذره در هر لیتر

آب میوه ها و نوشیدنی های انرژی زا در سطح پایین تری قرار گرفتند و نوشابه ها کمترین میزان ذرات را داشتند.

از نظر شکل، قطعات پلاستیکی نسبت به الیاف غالب بودند؛ الگویی که به خوبی با ریزش و سایش ناشی از بسته بندی ها و تجهیزات فرآوری مطابقت دارد. دکتر المنصوری، یکی از همکاران پروژه، یادآور شد: دمای بالا رهاسازی میکروپلاستیک ها از بسته بندی به درون نوشیدنی ها را افزایش می دهد.

انتخاب ظرف نقش مهمی در این زمینه دارد. لیوان های کاغذی یکبارمصرف با پوشش پلاستیکی و همچنین درپوش های پلاستیکی، مقادیر زیادی ذره به نوشیدنی منتقل می کنند. بررسی ها نشان داد که نوع پلیمر شناسایی شده در بسیاری از نوشیدنی ها با مواد بسته بندی در تماس با مایع مطابقت دارد.

چهار پلیمر اصلی که بیشترین تکرار را داشتند شامل پلی پروپیلن، پلی استایرن، پلی اتیلن ترفتالات و پلی اتیلن بودند؛ موادی که به طور گسترده در بسته بندی مواد غذایی، از پوشش لیوان ها و درپوش ها گرفته تا بطری ها و واشرها استفاده می شوند.

اندازه ذرات عمدتاً بین 10 تا 157 میکرومتر قرار داشت. این محدوده بازتاب دهنده حد تشخیص روش به کاررفته است؛ بنابراین احتمالاً ذرات کوچک تر و حتی نانوپلاستیک ها نیز در نوشیدنی ها وجود دارند، اما در این مطالعه قابل شناسایی نبوده اند.

این نخستین بار نیست که حضور میکروپلاستیک ها در بدن انسان گزارش می شود. پیش تر پژوهش ها وجود این ذرات را در خون افراد سالم تأیید کرده اند و میانگین غلظت آن ها حدود 1.6 میکروگرم در هر میلی لیتر برآورد شده است.

مطالعات کالبدشکافی اخیر نیز نشان داده اند که ذرات پلاستیکی در بافت های مغزی انسان بیشتر از کبد یا کلیه ها تجمع می یابند. همچنین مقایسه نمونه های سال 2024 با سال 2016 نشان داده است که میزان این ذرات تقریباً یک ونیم برابر افزایش یافته است.

در تحقیق دیگری، ذرات پلاستیکی در تمامی نمونه های بررسی شده بیضه انسان شناسایی شد؛ موضوعی که نگرانی های تازه ای درباره تأثیر احتمالی بر باروری ایجاد کرده است.

پیش تر تمرکز پژوهش ها بیشتر بر آب آشامیدنی بود. یک مطالعه در بریتانیا نشان داد که تفاوت چشمگیری میان آب لوله کشی و آب بطری شده از نظر میزان میکروپلاستیک وجود ندارد. اما یافته های تازه نشان می دهد که اگر تنها آب در نظر گرفته شود، میزان واقعی دریافت روزانه این ذرات به طور جدی دست کم گرفته خواهد شد.

به ویژه نوشیدنی های داغ که در تماس مستقیم با پلاستیک در دماهای بالا قرار می گیرند، می توانند سهم زیادی در افزایش مواجهه روزانه داشته باشند. به عنوان نمونه، بالاترین میزان ذرات در چای داغی مشاهده شد که در لیوان های یکبارمصرف سرو می شد. در مقابل، چای دم شده در ظروف شیشه ای تعداد کمتری از این ذرات داشت.

یافته های توکسیکولوژی نشان می دهد که ذرات کوچک تر توانایی بیشتری برای نفوذ در بافت های بدن دارند. به همین دلیل، محدودیت های روش های اندازه گیری اهمیت زیادی در ارزیابی خطر دارند، زیرا بسیاری از ابزارها قادر به شناسایی ذرات بسیار ریز نیستند.

اگرچه داده های انسانی هنوز محدود است، اما شناسایی مکرر ذرات پلاستیکی در اندام ها و مایعات حیاتی بدن نشان می دهد که موضوع جدی تر از گذشته است. دانشمندان اکنون نیازمند استانداردهای دقیق برای اندازه گیری، روش های حساس تر و مطالعات طولی هستند تا بتوانند پیامدهای واقعی این ذرات بر سلامت انسان را در طول زمان بررسی کنند.

به گفته دکتر عبدالله: ما حضور فراگیر میکروپلاستیک ها را در تمامی نوشیدنی های سرد و گرم مورد بررسی، یافتیم. برای کاهش خطر، رعایت استانداردهای بسته بندی، کنترل های دقیق تر در تولید و برچسب گذاری شفاف محصولات می تواند مفید باشد. همچنین ایجاد چارچوب های نمونه برداری مشابه در کشورهای مختلف کمک می کند تا اثربخش ترین مداخلات مشخص شود.

ابزارهای تحلیلی جدید که توانایی شمارش ذرات کوچک تر از 10 میکرومتر را داشته باشند، می توانند شکاف های موجود را پر کنند. مطالعات آینده نیز باید رابطه میان نوع پلیمر، دما، زمان تماس و میزان هم زدن نوشیدنی ها را بررسی کنند تا منابع اصلی رهاسازی ذرات بهتر مشخص شود.

مدل سازی های علمی نیز باید به جای تمرکز صرف بر آب، میزان کل مصرف روزانه نوشیدنی ها را در نظر بگیرند. تنها در این صورت می توان تخمینی واقع بینانه تر از خطر مواجهه روزانه با میکروپلاستیک ها ارائه داد.