فعال سازی مکانیسم ماشه و قرار گرفتن کشور در آستانه بازگشت تحریم های چندجانبه، شوکی جدی به بازارهای اقتصادی وارد کرده و قیمت دلار را در مرکز توجه قرار داده است. دلار که در هفته های اخیر نوسانات شدیدی را تجربه کرده، اکنون به مهم ترین متغیر اثرگذار بر کالاهای وارداتی از جمله موبایل و لپ تاپ بدل شده است. با این حال، فعالان بازار دیجیتال معتقدند مشکل اصلی نه نرخ لحظه ای دلار بلکه محدودیت های ساختاری در حوزه واردات و تخصیص ارز است.

به گزارش اقتصاد 24، بر اساس گزارش ها، مکانیسم ماشه علاوه بر اثر روانی بر انتظارات تورمی، مسیر واردات رسمی کالاهای دیجیتال را نیز دشوارتر کرده است. نمونه بارز این تأثیر را می توان در بازار آیفون مشاهده کرد. سهم این برند در بازار ایران که پیش از محدودیت ها به حدود 20 درصد رسیده بود، اکنون به کمتر از 10 درصد کاهش یافته است.

فعالان بازار می گویند تقاضا برای آیفون همچنان وجود دارد اما به دلیل نبود عرضه رسمی، این تقاضا به صورت پنهان باقی مانده است. حتی در مقطعی کوتاه که واردات آیفون آزاد شد، سهم آن در بازار به سرعت رشد کرد و نشان داد که عطش مصرف کنندگان به برندهای معتبر همچنان پابرجاست. با این حال، اختلاف شدید قیمت ها و هزینه هایی مانند رجیستری باعث شده بسیاری از خریداران خرید خود را به تعویق بیندازند یا به گزینه های ارزان تر و میان رده روی بیاورند.

از سوی دیگر، کاهش قدرت خرید خانوارها نیز بر رفتار مصرف کنندگان اثر جدی گذاشته است. تورم عمومی بالا و افت درآمد واقعی مردم موجب شده تقاضا برای کالاهای پرچمدار دیجیتال به ویژه گوشی های گران قیمت و لپ تاپ های جدید به شدت کاهش یابد. در نتیجه، نوسانات لحظه ای دلار تنها روی کالاهای کمیاب اثرگذار است و بسیاری از محصولات به دلیل رکود تقاضا، ثبات نسبی قیمت دارند.

رضا عالیان، دبیر کنگره موبایل ایران، با اشاره به مشکلات اخیر واردکنندگان گفت: مسئله اصلی ما نرخ ارز نیست، بلکه قطع شدن ثبت سفارش ها و تخصیص ارز است. بیش از یک هفته است هیچ تقاضای وارداتی در حوزه موبایل ثبت نشده و این موضوع عرضه کالا را با چالش جدی روبه رو می کند.

به گفته او، این تصمیم دولت برای کنترل منابع ارزی اتخاذ شده اما دلیل شفاف و مشخصی ندارد. عالیان همچنین تاکید کرد: بازرگانان ایرانی در این سال ها راه های متعددی برای دور زدن تحریم ها پیدا کرده اند و اگر ارز تامین شود، واردات ادامه خواهد یافت. اما با افزایش نرخ دلار، قیمت موبایل مانند هر کالای وارداتی بالا می رود.

ابراهیم درستی، دبیرکل اسبق انجمن صنفی تلفن همراه، نیز بر این باور است که نوسانات دلار بیشترین فشار را به مغازه داران وارد می کند: وقتی قیمت ارز نوسان دارد، واردکننده و توزیع کننده هنوز می توانند بخشی از سود خود را مدیریت کنند، اما مغازه دار که با هزینه های جانبی زیادی مانند اجاره و انرژی روبه روست، بیشترین آسیب را می بیند. او هشدار داد که ادامه این شرایط می تواند به تعطیلی بسیاری از فروشگاه های کوچک منجر شود.

در همین حال، واردکنندگان لپ تاپ می گویند تلاطم بازار ارز دیگر اثر لحظه ای بر قیمت کالاها ندارد. یکی از فعالان این حوزه توضیح داد: به دلیل فاصله میان نرخ ارز آزاد و ارز تخصیصی، قیمت ها بلافاصله تغییر نمی کند. از طرف دیگر، رکود تقاضا باعث شده حتی اگر دلار جهش داشته باشد، کالا در انبارها باقی بماند و فروشندگان مجبور شوند قیمت را بعد از دو یا سه روز دوباره تعدیل کنند.

او تاکید کرد که تنها کالاهای کمیاب و پرتقاضا به سرعت از نوسانات ارزی تاثیر می گیرند، در حالی که سایر محصولات با تخفیف یا رقابت فروشندگان، ثبات نسبی خود را حفظ می کنند.

در مجموع، بازار دیجیتال ایران بیش از آنکه از نرخ لحظه ای دلار متأثر شود، تحت فشار ساختاری ناشی از تحریم ها، محدودیت های وارداتی و کاهش قدرت خرید مردم قرار دارد؛ وضعیتی که به گفته فعالان اقتصادی، رکود را به یکی از مهم ترین چالش های این بازار تبدیل کرده است.